Subskrybuj nas na Youtube
Większość z nas sądzi, że w przypadku śmierci emerytura i renta przepadają. To jednak nieprawda. Są bowiem dwa przypadki, gdy pieniądze trafiają do bliskich
/>
Świadczenia z ubezpieczenia społecznego mają charakter ściśle osobisty. Mogą więc zostać wypłacone tylko osobie, której je przyznano. Okazuje się jednak, że istnieje przypadek, kiedy emeryturę i rentę z tytułu niezdolności do pracy lub rentę rodzinną mogą otrzymać bezpośrednio członkowie rodziny uprawnionego. Dotyczy to sytuacji, w której emeryt (rencista) zmarł, zanim ZUS wypłacił należne świadczenie. Dotyczy to tylko wskazanych świadczeń i nie ma zastosowania do świadczeń chorobowych i wypadkowych.
W praktyce mamy do czynienia z dwoma przypadkami, gdy ZUS nie wypłaci świadczenia uprawnionemu, a będzie ono należne członkom rodziny.
Po wystąpieniu o świadczenie
W pierwszym z nich zainteresowana osoba umiera po złożeniu wniosku o ustalenie prawa do emerytury lub renty, ale przed wydaniem decyzji przez ZUS. W takiej sytuacji ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dalej: ustawa emerytalna) przyznaje osobom uprawnionym do pobrania świadczenia po zmarłym prawo do udziału w dalszym postępowaniu. Oznacza to, że mogą zarówno występować przed ZUS, jak i złożyć odwołanie od niekorzystnej decyzji i prowadzić postępowanie przed sądem. Po wydaniu decyzji albo wyroku przyznającego prawo, o które wcześniej wystąpił zmarły, uprawniony członek rodziny otrzyma świadczenie za okres wstecz od dnia, w którym powstało dane prawo (np. uprawniony osiągnął wiek emerytalny), ale nie wcześniej niż od dnia złożenia wniosku.
Za część miesiąca
W drugim przypadku świadczenie zostało przyznane i było regularnie wypłacane emerytowi lub renciście. Uprawnieni członkowie rodziny mogą wystąpić o wypłatę proporcjonalnie obliczonego świadczenia za część miesiąca do dnia śmierci świadczeniobiorcy.
Tylko na wniosek
Trzeba pamiętać, że wypłata zaległej emerytury lub renty nie następuje z urzędu. ZUS nie ma obowiązku ani prawa poszukiwać członków rodziny zmarłego, którym można by przekazać świadczenie. Inicjatywa należy wyłącznie do zainteresowanych. Mają oni 12 miesięcy od śmierci uprawnionego na złożenie wniosku o wypłatę, chyba że wcześniej złożyli wniosek o dalsze prowadzenie postępowania. Termin ten nie może zostać przedłużony ani przywrócony. Wydana w sprawie decyzja jest zaskarżalna, po złożeniu odwołania postępowanie będzie toczyć się przed sądem.
Uprawnieni
Do kręgu osób uprawnionych do otrzymania niepobranego świadczenia należą w pierwszej kolejności małżonek i dzieci, z którymi zmarły prowadził wspólne gospodarstwo domowe. Małżonek i dzieci, które nie prowadziły ze zmarłym gospodarstwa domowego, również mają prawo do niezrealizowanej emerytury (renty), jednak tylko w przypadku, gdy brak jest małżonka lub dzieci spełniających ten warunek. Jeżeli emeryt nie miał ani małżonka, ani dzieci, niepobrane świadczenie może zostać wypłacone innym członkom rodziny uprawnionym do renty rodzinnej. Do szerokiego kręgu osób uprawnionych do renty rodzinnej oprócz dzieci i małżonka należą dzieci drugiego małżonka, dzieci przysposobione, przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci (z wyłączeniem dzieci przyjętych na wychowanie i utrzymanie w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka) oraz rodzice. Za rodziców uważa się również ojczyma i macochę oraz osoby przysposabiające. Niezrealizowane świadczenie mogą otrzymać także dalsi krewni, o ile zmarły pozostawał na ich utrzymaniu. Za pozostawanie na utrzymaniu nie uznaje się jednak uzyskiwania przez emeryta albo rencistę doraźnej pomocy materialnej. Zainteresowany krewny musi udowodnić, że zapewniał środki pieniężne na realizację tzw. usprawiedliwionych potrzeb emeryta.
Co ważne, niepobrana emerytura lub renta nie wchodzi w skład masy spadkowej. Ustawa emerytalna określa własny krąg uprawnionych, niezależny od postępowania spadkowego. Dziecko lub małżonek może nie być uprawnionym do spadku, ale mieć prawo od otrzymania niepobranego przez spadkodawcę świadczenia.
Powyższe zasady dotyczą jednak tylko świadczeń określonych w ustawie emerytalnej. Członkowie rodziny osoby pobierającej świadczenie przedemerytalne albo zasiłek przedemerytalny nie mogą wystąpić z wnioskiem do ZUS o przekazanie zaległych kwot na ich rzecz. Wypłata świadczeń z ubezpieczenia chorobowego i wypadkowego również podlega innym regułom.
Ważne
Krewni zmarłego nie mają prawa wystąpić samodzielnie z wnioskiem o przyznanie emerytury lub renty, jeśli nie zrobił tego zmarły – nawet mimo spełniania warunków do ich przyznania
Podstawa prawna
Art. 68, 129 i 136 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. 2013 r. poz. 1440 ze zm.).
