Czy prowadzenie punktu handlowego na terenie szkoły policealnej pozwoli na uzyskanie świadczenia postojowego i zwolnienia ze składek? Dlaczego pobranie przez prowadzącego sklepik świadczenia postojowego na podstawie przepisów ogólnych nie przeszkodzi w uzyskaniu go po raz kolejny? Jak podleganie ubezpieczeniom społecznym z tytułu umowy zlecenia wpłynie na prawo przedsiębiorcy do świadczenia postojowego? Jaki status ma składka zdrowotna opłacona przez prowadzącego działalność, który uzyskał następnie zwolnienie?

Prowadzę sklep z artykułami spożywczymi na terenie szkoły policealnej dla dorosłych. Czy mogę ubiegać się o wsparcie z ZUS, tj. dodatkowe świadczenie postojowe i zwolnienie ze składek? Praktycznie nie miałam w czasie lockdownu przychodu, więc tego rodzaju warunki na pewno spełniam.

Podstawowe warunki uzyskania dodatkowego świadczenia postojowego oraz zwolnienia ze składek są podobne. Obie formy pomocy uzyskają osoby, które 30 września 2020 r. prowadziły pozarolniczą działalność gospodarczą polegającą na sprzedaży środków spożywczych, papierniczych i piśmienniczych na rzecz uczniów, słuchaczy lub wychowanków na terenie jednostek systemu oświaty, o których mowa w art. 2 prawa oświatowego, a przeważającą działalnością była ta oznaczona kodami 47.11.Z albo 47.19.Z. Konieczne będzie przy tym wykazanie spadku przychodu w stosunku do 2019 r.

W opisywanym przypadku wątpliwość dotyczy jednak nie kryterium spadku przychodu, ale tego, czy osoba prowadząca sklep na terenie szkoły policealnej może o pomoc się ubiegać. Zarówno art. 15zs4 specustawy o COVID-19 dotyczący świadczenia postojowego, jak i art. 31zo ust. 12 specustawy o COVID-19 dotyczący zwolnienia ze składek, które weszły w życie 23 lipca 2021 r., wymagają, aby sklep oferował produkty na rzecz uczniów, słuchaczy lub wychowanków na terenie jednostek systemu oświaty, o których mowa w art. 2 prawa oświatowego. Artykuł ten zawiera szeroki katalog podmiotów zaliczanych do jednostek systemu oświaty, który obejmuje:
  • przedszkola, a także inne formy wychowania przedszkolnego;
  • szkoły odstawowe (w tym m.in. specjalne, sportowe) oraz ponadpodstawowe oraz artystyczne;
  • placówki oświatowo-wychowawcze, w tym szkolne schroniska młodzieżowe, umożliwiające rozwijanie zainteresowań i uzdolnień oraz korzystanie z różnych form wypoczynku i organizacji czasu wolnego;
  • placówki artystyczne ‒ ogniska artystyczne umożliwiające rozwijanie zainteresowań i uzdolnień artystycznych;
  • poradnie psychologiczno-pedagogiczne, w tym poradnie specjalistyczne udzielające dzieciom, młodzieży, rodzicom i nauczycielom pomocy psychologiczno-pedagogicznej, a także pomocy uczniom w wyborze kierunku kształcenia i zawodu;
  • młodzieżowe ośrodki wychowawcze, młodzieżowe ośrodki socjoterapii, specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze oraz specjalne ośrodki wychowawcze dla dzieci i młodzieży wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki, metod pracy i wychowania, a także ośrodki rewalidacyjno-wychowawcze umożliwiające dzieciom i młodzieży, o których mowa w art. 36 ust. 17 prawa oświatowego, a także dzieciom i młodzieży z niepełnosprawnościami sprzężonymi, z których jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność intelektualna, realizację odpowiednio obowiązku, o którym mowa w art. 31 ust. 4 prawa oświatowego, obowiązku szkolnego i obowiązku nauki;
  • placówki zapewniające opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania;
  • placówki doskonalenia nauczycieli;
  • biblioteki pedagogiczne;
  • kolegia pracowników służb społecznych.
Do systemu oświaty należą też placówki kształcenia ustawicznego oraz centra kształcenia zawodowego, umożliwiające uzyskanie i uzupełnienie wiedzy, umiejętności i kwalifikacji zawodowych. Prawo oświatowe definiuje kształcenie ustawiczne jako kształcenie w szkołach dla dorosłych, branżowych szkołach II stopnia i szkołach policealnych, a także uzyskiwanie i uzupełnianie wiedzy, umiejętności i kwalifikacji zawodowych w formach pozaszkolnych przez osoby, które spełniły obowiązek szkolny.
Wynika z tego, że szkoła policealna to placówka kształcenia ustawicznego zaliczana do katalogu określonego w art. 2 prawa oświatowego. Oznacza to, że o ile przedsiębiorca spełni pozostałe warunki do otrzymania świadczenia postojowego i zwolnienia ze składek, o tyle pomoc tę otrzyma.
Podstawa prawna
• art. 2, art. 4 pkt 30 ustawy z 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1082; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 762)
• art. 15zs4 ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1842; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1192)
Prowadzę sklepik na terenie szkoły. Już w ubiegłym roku pobrałam trzykrotnie świadczenie postojowe. Czy mogę wobec tego otrzymać je ponownie?

Tak, pobranie świadczenia postojowego na podstawie ogólnych przepisów specustawy o COVID-19 nie przeszkadza w uzyskaniu świadczenia na podstawie nowo dodanego do specustawy art. 15zs4. Zgodnie z obowiązującym od półtora roku art. 15zq ust. 1 specustawy o COVID-19 prawo do świadczenia postojowego przysługuje osobie, która prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie prawa przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych. Warunkiem uzyskania świadczenia jest m.in. przestój w prowadzeniu działalności z powodu epidemii, jak również spadek przychodu w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku o świadczenie o co najmniej 15 proc. w stosunku do przychodu uzyskanego w jeszcze wcześniejszym miesiącu. Świadczenie można otrzymać maksymalnie trzy razy, przy czym przy ubieganiu się o nie po raz drugi i trzeci wystarczy złożyć oświadczenie o braku poprawy sytuacji materialnej wnioskodawcy.

Przepisy specustawy o COVID-19 nie ograniczały świadczenia postojowego do przedsiębiorców prowadzących działalność o wybranym PKD. Jednak w trakcie trwania epidemii przyznawano dodatkowe świadczenia postojowe wybranym grupom przedsiębiorców, które szczególnie ucierpiały na skutek epidemii. Najnowszą nowelizacją specustawy o COVID-19 takie dodatkowe świadczenie przyznano prowadzącym punkty handlowe oferujace środki spożywcze, papiernicze i piśmiennicze w placówkach oświatowych. Można je otrzymać maksymalnie pięć razy (za okres od listopada 2020 r. do marca 2021 r.), w zależności liczby miesięcy, w których był spełniony warunek spadku przychodu o co najmniej 40 proc. w stosunku do września 2019 r. lub września 2020 r. Artykuł 15zs4 specustawy o COVID-19 nie zawiera ograniczeń w przyznawaniu świadczenia osobom, które pobrały je na podstawie przepisów ogólnych. Przedsiębiorca, o ile spełnia warunki, może więc je otrzymać nawet osiem razy w trakcie epidemii.
Podstawa prawna
• art. 15zq oraz 15zs4 ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1842; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1192)
Prowadzę działalność gospodarczą – mam sklep spożywczy na terenie dużej szkoły. Spodziewałem się zamknięcia szkół, więc zawiesiłem działalność już we wrześniu 2020 r. i wykonywałem drobne zlecenia. Wynagrodzenia ze zleceń były jednak znacznie niższe niż dochód ze sklepiku w czasie przed epidemią. Zamierzam wznowić działalność dopiero we wrześniu 2021 r. Czy mogę ubiegać się świadczenia postojowe na podstawie nowych przepisów?

Nie, nie będzie to możliwe. Na przeszkodzie stoją dwa warunki, których przedsiębiorca nie spełni. Na mocy dodanego art. 15zs4 specustawy o COVID-19 świadczenie postojowe przysługuje osobie, która 30 września 2020 r. prowadziła pozarolniczą działalność gospodarczą polegającą na sprzedaży środków spożywczych, papierniczych i piśmienniczych na rzecz uczniów, słuchaczy lub wychowanków na terenie jednostek systemu oświaty. W opisywanym przypadku przedsiębiorca jednak działalność zawiesił, a więc warunek prowadzenia działalności na 30 września 2020 r. nie będzie spełniony.

Nawet gdyby jednak zawieszenie działalności było dokonane po tej dacie, to przedsiębiorca także nie otrzymałby świadczenia postojowego. Uniemożliwiłoby mu to brzmienie ust. 3 wspomnianego artykułu. Zgodnie z nim warunkiem przyznania świadczenia jest wykazanie, że przychód z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów prawa podatkowego był niższy co najmniej o 40 proc. w poszczególnych miesiącach w okresie od listopadzie 2020 r. do marca 2021 r. w stosunku do przychodu uzyskanego we wrześniu 2019 r. lub we wrześniu 2020 r. Dodatkowym wymogiem jest jednak to, aby osoba ubiegająca się o świadczenie nie podlegała ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu, chyba że podlegała ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym z tytułu prowadzenia firmy w miesiącach, których dotyczył spadek przychodów. Innymi słowy, aby otrzymać postojowe za poszczególne miesiące przedsiębiorca nie mógłby podlegać ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu niż prowadzenie pozarolniczej działalności, chyba że podlegałby ubezpieczeniu podwójnemu – zarówno z prowadzenia działalności, jak i np. wykonywania zlecenia.
Podstawa prawna
• art. 15zq oraz 15zs4 ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1842; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1192)
Prowadzę sklepik szkolny, ale jednocześnie wykonuję też dodatkowe zlecenia, z działalności opłacam więc tylko składkę zdrowotną. W trakcie lockdownu zmuszony byłem do zawieszenia działalności, jednak za październik i listopad 2020 r. opłaciłem składki. Czy mogę wystąpić o zwrot składki?

Zwrot składki w opisanym w pytaniu przypadku możliwy jest jedynie za listopad 2020 r. Wynika to wprost z nowo dodanego art. 31zo ust. 12 specustawy o COVID-19. Wynika z niego, że prawo do zwolnienia ze składek obejmuje należne składki na ubezpieczenia społeczne, na ubezpieczenie zdrowotne, na Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych lub Fundusz Emerytur Pomostowych, za okres od 1 listopada 2020 r. do 31 marca 2021 r. Warunkiem do otrzymania zwolnienia jest także zgłoszenie jako płatnik składek do 30 września 2020 r. oraz to, aby przychód z działalności był niższy co najmniej o 40 proc. w listopadzie 2020 r., grudniu 2020 r., styczniu 2021 r., lutym 2021 r. lub w marcu 2021 r. w stosunku do przychodu uzyskanego we wrześniu 2019 r. lub we wrześniu 2020 r. W przeciwieństwie do świadczenia postojowego przy ubieganiu się o zwolnienie ze składek nie ma znaczenia, że przedsiębiorca podlegał ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu. Jeśli tak jest i prowadzący działalność opłacał jedynie składkę zdrowotną, to ma prawo do jej zwrotu.

Wniosek w sprawie zwolnienia należy złożyć do 30 września 2021 r. Powinien on zawierać m.in. oświadczenie o wymaganym spadku przychodu oraz o tym, że przedsiębiorca ma pisemne zaświadczenie dyrektora placówki oświatowej potwierdzające, że przez okres co najmniej 14 dni w miesiącu, w którym wystąpił spadek przychodów, był związany umową najmu powierzchni przeznaczonej do prowadzenia działalności. Oświadczenia te składane są pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń. Trzeba także pamiętać, że ZUS pozyskuje informacje o przychodzie od Krajowej Administracji Skarbowej, by zweryfikować prawdziwość danych. Za złożenie fałszywego oświadczenia będzie groziła odpowiedzialność karna oraz konieczność zwrotu składek, z których przedsiębiorca został wcześniej zwolniony, wraz z odsetkami.
Uwzględnienie wniosku spowoduje, że składka za listopad 2020 r. będzie stanowiła nadpłatę. A do nadpłaty mają zastosowanie ogólne zasady określone w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych. Przedsiębiorca będzie mógł ubiegać się o jej zwrot lub zaliczenie na poczet składek za kolejne miesiące. Jeśli złoży wniosek o ich zwrot, to ZUS ma na to 30 dni od dnia wpływu wniosku.©℗
Podstawa prawna
• art. 31zy ust. 12 ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1842; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1192)
• art. 24 ust. 6a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 423; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 619)