Jeśli rodzice w porozumieniu regulującym sprawowanie opieki naprzemiennej nad dziećmi uzgodnili, że jedno z nich będzie starać się o 300+ na wyprawkę szkolną, to przysługuje mu pełna kwota wsparcia.
Tak wynika z wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (WSA) w Gliwicach, który zajmował się sprawą nienależnie pobranych świadczeń z programu „Dobry start” przez matkę dwójki dzieci. Gmina wszczęła postępowanie o zwrot pieniędzy, gdy w trakcie weryfikacji dokumentów dotyczących świadczenia wychowawczego okazało się, że na podstawie wyroku sądu okręgowego wykonywanie władzy rodzicielskiej zostało powierzone obojgu rodzicom.
Ta informacja jest ważna również z punktu widzenia prawa do świadczenia 300+, bo obowiązują tu analogiczne przepisy regulujące przyznawanie wsparcia dla rodziców żyjących w rozłączeniu, a matka, składając wniosek, nie dołączyła dokumentów potwierdzających sprawowanie opieki naprzemiennej. Co więcej, par. 5 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z 30 maja 2018 r. w sprawie szczegółowych zasad realizacji rządowego programu „Dobry start” (Dz.U. poz. 1061 ze zm.) przewiduje, że w takim przypadku każdemu rodzicowi świadczenie ustalane jest w wysokości połowy jego kwoty.
W efekcie gmina wydała decyzję, w której zażądała od matki zwrotu 300 zł (powinna bowiem na każde dziecko otrzymać po 150 zł, a wypłacono jej po 300 zł). Kobieta w odwołaniu od tej decyzji wyjaśniała, że władza rodzicielska nad dziećmi jest sprawowana zgodnie z pisemnym porozumieniem będącym elementem wyroku rozwodowego, w którym uzgodniła z ich ojcem, że to ona będzie pobierać całość świadczeń na wyprawkę szkolną. Dlatego za jego zgodą złożyła wniosek o 300+.
Samorządowe kolegium odwoławcze (SKO) utrzymało jednak w mocy decyzję gminy. Organ stwierdził, że wyrok sądu i przywołane porozumienie wskazują, że dzieci pozostają pod opieką naprzemienną obydwojga rozwiedzionych rodziców, którzy sprawują ją w porównywalnych i powtarzających się okresach. W związku z tym zastosowanie ma par. 5 ust. 2 rozporządzenia i matce należała się tylko połowa kwoty świadczenia na każde dziecko, niezależnie od treści zawartego porozumienia.
WSA, do którego trafiła skarga matki, uznał, że była zasadna i uchylił zarówno decyzję SKO, jak i wcześniejszą gminy. Podkreślił, że organy obydwu instancji prawidłowo przyjęły, że kobieta na podstawie wyroku rozwodowego, którego integralną częścią jest porozumienie, sprawuje opiekę naprzemienną nad synami z ich ojcem. Rozważenia natomiast wymagało, czy w drodze porozumienia rodziców dopuszczalna jest modyfikacja przepisów rozporządzenia, które stanowią jednoznacznie, że przy sprawowaniu opieki naprzemiennej kwotę świadczenia dzieli się między rodziców na pół. Zdaniem WSA wobec zawarcia przez rodziców porozumienia, które stało się częścią wyroku sądu powszechnego, organy administracji nie są uprawnione do negowania ustaleń w tym zakresie.
Sąd dodał, że celem świadczenia 300+ jest pokrycie wydatków związanych z rozpoczęciem roku szkolnego i mając to na uwadze, możliwe jest zawarcie przez rodziców porozumienia w tej kwestii. Istotne jest bowiem jedynie to, czy łączna kwota świadczenia wynosi 300 zł, bo do takiej wysokości państwo partycypuje w wydatkach na wychowanie dziecka. W okolicznościach rozpatrywanej sprawy pozbawienie rodzica pełnego świadczenia na skutek literalnej wykładni par. 5 ust. 2 narusza więc konstytucyjne zasady uwzględniania dobra rodziny oraz ochrony praw dziecka. W konsekwencji przy ponownym rozpatrywaniu sprawy gmina powinna ustalić, czy ojciec dzieci faktycznie nie ubiegał się i nie otrzymał świadczenia na wyprawkę szkolną, a następnie wydać rozstrzygnięcie w oparciu o przedstawioną przez WSA wykładnię celowościową par. 5 ust. 2 rozporządzenia.
orzecznictwo
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 19 listopada 2020 r., sygn. akt II SA/Gl 660/20. www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia
