Zgodnie z ustawą emerytalną, w razie osiągania określonego przychodu z działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, prawo do emerytury ulega zawieszeniu lub następuje zmniejszenie tego świadczenia. – Dotyczy to jednak tylko osób będących na wcześniej emeryturze. Emerytów, którzy ukończyli powszechny wiek emerytalny, wynoszący obecnie 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn, ograniczenia nie obejmują – wyjaśnia Marta Szóstek, specjalista ds. prawa pracy i ubezpieczeń społecznych w Tax Care. Z całkowitym zawieszeniem świadczenia emerytalnego będziemy mieli do czynienia w przypadku przychodu przekraczającego obecnie 4 545,90 zł miesięcznie, natomiast ze zmniejszeniem emerytury – przy przychodzie wyższym niż 2 447,80 zł miesięcznie (kwoty te zmieniają się raz na kwartał).
Uwaga! Przychód ten nie jest tożsamy z wpływami do firmowej kasy osoby prowadzącej działalność gospodarczą. Za przychód emerytów (prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą), mający wpływ na ewentualne zawieszenie lub zmniejszenie świadczenia, przyjmuje się przychód stanowiący podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne, czyli przychód zadeklarowany w ZUS (w 2012 r. minimalna podstawa wynosi 2115,6 zł, a maksymalna 8742,05 zł).
Obowiązki informacyjne tylko dla „wcześniejszych” emerytów
- Emeryt prowadzący własną firmę musi odprowadzać składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, jeżeli nie osiągnął wieku emerytalnego. Jeżeli ten wiek osiągnął, takiego obowiązku nie ma. W każdym przypadku, bez względu na wiek, jest natomiast obowiązek odprowadzania składki zdrowotnej – informuje Marta Szustek. Kolejna różnica dotyczy obowiązków informacyjnych względem ZUS. Przedsiębiorca-emeryt musi poinformować ZUS o podjęciu działalności zarobkowej jako firma tylko w przypadku, gdy nie osiągnął wieku emerytalnego.
Obowiązki emeryta wobec ZUS w przypadku prowadzenia firmy i nieosiągnięcia wieku emerytalnego
Z oświadczenia złożonego przez świadczeniobiorcę powinno wynikać, czy jego zamiarem jest osiąganie dochodu:
• niepowodującego zawieszenia ani zmniejszenia świadczenia, albo
• powodującego zmniejszenie świadczenia lub też
• powodującego zawieszenie świadczenia.
Natomiast do końca lutego każdego roku emeryt zobowiązany jest powiadomić ZUS o łącznej kwocie przychodu osiągniętego w poprzednim roku kalendarzowym.
Należy przy tym pamiętać, że emeryt ma prawo zadeklarować – tak jak każdy inny przedsiębiorca – minimalną możliwą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i to właśnie taki przychód (nawet jeśli faktycznie jest wyższy) weźmie pod uwagę ZUS. Biorąc pod uwagę, że w 2012 r. minimalna podstawa wymiaru składek to kwota 2 115,60 zł, przychód z tytułu prowadzonej przez emeryta działalności pozarolniczej nie wpłynie na pobierane przez niego świadczenie, bowiem kwota ta nie przekracza dopuszczalnych limitów (4 545,90 zł lub 2 447,80 zł).
Uwaga na dodatkowe umowy
Inaczej jednak będzie w sytuacji, gdy emeryt-przedsiębiorca będzie jeszcze dodatkowo dorabiał np. na podstawie umowy-zlecenia. Jeśli bowiem łączny przychód z działalności i umowy-zlecenia przekroczy wspomniane limity, emerytura może zostać zmniejszona lub zawieszona (nie dotyczy to osób, które osiągnęły wiek emerytalny). Emeryt jest zobowiązany do końca roku powiadomić ZUS o wielkości dodatkowego przychodu (poza działalnością gospodarczą) osiągniętego w poprzednim roku kalendarzowym. Wtedy ZUS zbada, czy faktycznie nie przekroczył obowiązujących limitów i czy przypadkiem nie zostało pobrane nienależne świadczenie.