Do Senatu wkrótce trafi ustawa wydłużająca wiek emerytalny. Jednak przy okazji konieczne się stało uporządkowanie kwestii związanych z minimalnym stażem uprawniającym do emerytury. Dzisiaj DGP radzi, kto i na jakich zasadach może otrzymać emeryturę w gwarantowanej przez państwo wysokości.
Zakład nie będzie podwyższać emerytury do wysokości minimalnej osobom, które ponad 10 lat same opłacały składki ubezpieczeniowe

Gwarancje państwa

Od przyszłego roku wszystkie osoby, które nie spełniają warunków do objęcia obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnymi i rentowymi, będą miały prawo do dobrowolnego opłacania składek. Takie rozwiązanie umożliwi uzupełnienie stażu niezbędnego do otrzymania emerytury. Zmiana ta wynika z nowej treści art. 7 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r., nr 205, poz. 1585 z późn. zm.).
Osoby przechodzące na wcześniejsze emerytury stracą część kapitału początkowego
Osoby przechodzące na wcześniejsze emerytury stracą część kapitału początkowego

Zobacz również
Do tej pory takie rozwiązanie było zarezerwowane m.in. dla małżonków pracowników skierowanych do pracy w przedstawicielstwach dyplomatycznych. Do dobrowolnego ubezpieczenia mogły się także zgłosić osoby, które kontynuują ubezpieczenie po utracie pracy lub likwidacji firmy nawet po kilkumiesięcznej przerwie. Jeszcze w tym roku sami za siebie mogą opłacać także składki obywatele polscy wykonujący pracę za granicą w podmiotach zagranicznych lub pracujący na ich rzecz na terytorium naszego kraju (jeżeli firmy nie miały w Polsce swojej siedziby ani przedstawicielstwa). Wobec tej ostatniej grupy obowiązuje ograniczenie dotyczące gwarancji wypłaty minimalnego wynagrodzenia pod warunkiem, że okres tego ubezpieczenia przekroczy 10 lat.
Od nowego roku zasada ta będzie dotyczyć wszystkich osób, które same zgłoszą się do ubezpieczenia emerytalnego. Takie rozwiązanie chroni budżet państwa przed nieuzasadnioną wypłatą emerytur osobom, które krótko i w niewielkiej wysokości opłacały za siebie składki do ZUS. To oznacza, że dostaną emeryturę w wysokości faktycznie zgromadzonego kapitału na koncie w ZUS i OFE. Tym samym może być ona niższa niż minimalna (obecnie – 799,18 zł).

Dłuższy staż minimalny

Wydłużenie i zrównanie wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn spowodowało konieczność zmiany stażu uprawniającego do minimalnej emerytury. Sejm przyjął rozwiązania stopniowo wydłużające z 20 do 25 lat okres składkowy i nieskładkowy uprawniający do otrzymania najniższej emerytury. Wydłużenie go dotknie wyłącznie kobiety. W pierwszym roku reformy (czyli do 31 grudnia 2013 r.) ubezpieczone nadal będą mogły kończyć aktywność zawodową, posiadając 20 lat okresów składkowych i nieskładkowych. Ale już od 1 stycznia 2014 r. kobiety ubiegające się o emeryturę będą musiały przedstawić dokumenty potwierdzające 21 lat stażu ubezpieczeniowego.
Takie zasady będą obowiązywać przez dwa lata. Od 1 stycznia 2016 r. okres ten zostanie wydłużony do 22 lat. Od 1 stycznia 2018 r. do minimalnego stażu zostanie dodany kolejny rok. Od 1 stycznia 2020 r. do 31 grudnia 2021 r. wymagany staż wzrośnie do 24 lat, a od kolejnego roku kobiety będą musiały udowodnić, że łącznie posiadają 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych. W praktyce dopiero wtedy nastąpi zrównanie wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn, który to warunkuje prawo do podwyższenia emerytury do kwoty minimalnej.
Dla osób urodzonych po 1948 roku długość stażu ubezpieczeniowego ma znaczenie, gdy emerytura z ZUS i OFE jest niższa od świadczenia minimalnego. W takiej sytuacji emerytura w gwarantowanej wysokości przysługuje osobie, która ma wymagany ustawą minimalny staż ubezpieczeniowy. Aby ustalić prawo do niej, ZUS sumuje okresy ubezpieczeniowe.

Świadczenie z OFE

Wprowadzenie obowiązku dłuższej pracy wymusiło także zmiany zasad wypłaty okresowej emerytury kapitałowej. Świadczenie to przysługuje ubezpieczonym urodzonym po 1948 roku należącym do OFE. Obecnie takie świadczenia otrzymują wyłącznie kobiety i są one wypłacane do 65. roku życia, a po osiągnięciu tego wieku przysługuje dożywotnia emerytura kapitałowa. Przyjęta przez Sejm ustawa określa, że w latach 2014 – 2020 wiek uprawniający do otrzymywania takiego świadczenia będzie systematycznie wydłużany aż do osiągnięcia 67 lat. Później ubezpieczony zyska prawo do dożywotniej emerytury kapitałowej.

Emerytura mieszana

Nowe przepisy spowodowały również konieczność wydłużenia o rok obowiązywania mieszanego sposobu obliczania emerytury, czyli częściowo według starych, a częściowo na podstawie nowych zasad. W praktyce więc zarówno w 2013 roku, jak i w kolejnym osoby, które osiągną wiek emerytalny będą mieć ustalaną wysokość świadczenia na podstawie dwóch mechanizmów.
Tylko 20 proc. emerytury będzie liczone z uwzględniłem części socjalnej oraz aktualnej kwoty bazowej, a aż 80 proc. już na podstawie zgromadzonego kapitału (zwaloryzowane składki emerytalne oraz zwaloryzowany kapitał początkowy). Taki mieszany sposób liczenia świadczenia ma na celu łagodzenie skutków wprowadzenia nowej formuły emerytalnej dla najstarszych ubezpieczonych.
Etap legislacyjny
Sejm uchwalił