Urodziłam się w 1954 r. W 1999 r. przystąpiłam do otwartego funduszu emerytalnego. W lipcu 2015 r. złożyłam wniosek o przyznanie emerytury. Nie dostarczyłam jednak świadectwa z pracy. ZUS przyznał mi emeryturę i obliczył jej wysokość (częściowo według starych, a częściowo według nowych zasad). Świadczenie zostało zawieszone w związku z kontynuowaniem zatrudnienia. Z końcem listopada tego roku zamierzam rozwiązać stosunek pracy. W jaki sposób ZUS obliczy mi teraz świadczenie? Czy zachowam prawo do mieszanego sposobu obliczenia jego wysokości, czy też emerytura zostanie wyliczona w całości ze składek i kapitału początkowego?
Zanim ZUS podejmie wypłatę emerytury w związku z ustaniem zatrudnienia, obliczy w sposób ostateczny jej wysokość według mieszanych zasad. Do obliczenia części emerytury ustalonej ze składek i kapitału początkowego uwzględni stan konta na koniec miesiąca poprzedzającego miesiąc podjęcia wypłaty świadczenia.
Przyznanie emerytury przysługującej po ukończeniu powszechnego wieku emerytalnego nie jest uzależnione od rozwiązania przez wnioskodawcę stosunku pracy. Spełnienie tego warunku jest jednak konieczne w celu podjęcia wypłaty świadczenia. Zgodnie z art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dalej: ustawa emerytalna) prawo do emerytury podlega zawieszeniu w przypadku nierozwiązania stosunku pracy, w którym wnioskodawca pozostawał bezpośrednio przed nabyciem prawa do tego świadczenia – bez względu na wysokość przychodu osiąganego przez emeryta z tego tytułu.
WAŻNE Podstawa obliczenia emerytury (suma składek i kapitału początkowego) ustalana jest na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury.
W przypadku kontynuowania stosunku pracy ZUS przyznaje emeryturę i oblicza jej wysokość. Jeśli jednak jest to emerytura ustalana według nowych zasad. Obliczona wówczas wysokość świadczenia ma charakter zaliczkowy (wstępny). Zgodnie bowiem z art. 25 i 26 ustawy emerytalnej podstawa obliczenia emerytury (suma składek i kapitału początkowego) ustalana jest na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. W przypadku gdy z góry wiadomo, że emerytura zostanie zawieszona w związku z nierozwiązaniem stosunku pracy, nie można określić dnia podjęcia jej wypłaty, a co za tym idzie – brak jest również możliwości ostatecznego obliczenia jej wysokości. Może to nastąpić dopiero wraz z podjęciem wypłaty emerytury po ustaniu zatrudnienia.
Przedstawiona zasada dotyczy nie tylko emerytury obliczanej w całości według nowych zasad, lecz także emerytury mieszanej – obliczanej częściowo na starych, a częściowo na nowych zasadach.
Zasady mieszane
Przypomnijmy, że obliczenie emerytury według mieszanego sposobu (na podstawie art. 183 ustawy emerytalnej) dotyczy osób, które nie przystąpiły do OFE (lub złożyły wniosek o przekazanie środków zgromadzonych w funduszu, za pośrednictwem ZUS, na dochody bud żetu państwa), nie pobrały (choćby za jeden miesiąc) wcześniejszej emerytury obliczonej według starych zasad, a wiek uprawniający do emerytury ukończyły w latach 2009–2014. Należy przy tym zaznaczyć, że chodzi zarówno o powszechny wiek emerytalny, jak i wiek uprawniający do wcześniejszej emerytury na podstawie art. 184 ustawy emerytalnej. Im później osoba ubezpieczona ukończyła ten wiek w okresie 2009–2014, tym mniejsza jest część emerytury obliczona według starych zasad. Nie ma przy tym znaczenia rok zgłoszenia wniosku o emeryturę.
Emerytura mieszana składa się z:
- 80 proc. starej i 20 proc. nowej emerytury, gdy wiek emerytalny został ukończony w 2009 r.,
- 70 proc. starej i 30 proc. nowej emerytury, gdy wiek emerytalny został ukończony w 2010 r.,
- 55 proc. starej i 45 proc. nowej emerytury, gdy wiek emerytalny został ukończony w 2011 r.,
- 35 proc. starej i 65 proc. nowej emerytury, gdy wiek emerytalny został ukończony w 2012 r.,
- 20 proc. starej i 80 proc. nowej emerytury, gdy wiek emerytalny został ukończony w 2013 r. lub 2014 r.
Osoby, które spełniają warunki do obliczenia emerytury według mieszanego sposobu, mogą mieć również ustalone to świadczenie całkowicie według nowych zasad, jeśli taki sposób jest dla nich korzystniejszy. W tym celu ZUS oblicza emeryturę całkowicie według nowych zasad i według mieszanego sposobu, a następnie wybiera wariant korzystniejszy dla wnioskodawcy.
Z pytania czytelniczki wynika, że powszechny wiek emerytalny ukończyła w 2014 r., a na emeryturę przeszła w 2015 r. ZUS obliczył wówczas świadczenie według dwóch wariantów: w całości według nowych zasad (I wariant) oraz w 80 proc. według nowych zasad i w 20 proc. według starych zasad (II wariant). Emerytura obliczona w mieszany sposób okazała się korzystniejsza od obliczonej w całości ,,po nowemu”, dlatego została w taki sposób ustalona w decyzji ZUS. Tak obliczona emerytura miała jednak charakter wstępny (zaliczkowy).
Świadczenie zwaloryzowane
Gdy stosunek pracy ulegnie zakończeniu i czytelniczka dostarczy do ZUS dokument potwierdzający tę okoliczność wraz z wnioskiem o podjęcie wypłaty emerytury, w pierwszej kolejności nastąpi ostateczne obliczenie jej wysokości. W ramach tego ustalenia jeszcze raz zostanie porównana wysokość emerytury obliczona w całości według nowych zasad z emeryturą obliczoną w mieszanej wysokości.
Obliczając emeryturę według nowych zasad oraz część emerytury ustalaną w mieszanej wysokości, ZUS uwzględni kwotę kapitału początkowego i składek na ubezpieczenie emerytalne (z uwzględnieniem również tych waloryzacji składek i kapitału początkowego, które miały miejsce po przyznaniu emerytury) oraz środków zgromadzonych na subkoncie, ustalonych na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego będzie przysługiwała wypłata emerytury. Sumę kapitału początkowego, składek emerytalnych oraz środków z subkonta ZUS podzieli przez średnie dalsze trwanie życia ustalone dla wieku ukończonego przez czytelniczkę w dniu zgłoszenia wniosku o podjęcie wypłaty emerytury.
Przy obliczeniu emerytury według mieszanych zasad, część emerytury obliczana po staremu zostanie zwaloryzowana wskaźnikami waloryzacji obowiązującymi w kolejnych latach po przejściu na emeryturę. ZUS nie zastosuje wprawdzie nowej kwoty bazowej w stosunku do tej, którą przyjął do obliczenia emerytury po raz pierwszy, ale uwzględni staż składkowy i nieskładkowy przebyty po przyznaniu świadczenia.
Podstawa prawna
Art. 24‒26, 103 oraz 183 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1270 ze zm.).
