Wniosek o ponowne rozpoznanie sprawy wyłącza rozpatrzenie przez sąd skargi na tę samą decyzję

Ocena prawna stanu faktycznego wymaga odniesienia się do ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: u.s.u.s.). W zakresie umorzenia składek podstawowe znaczenie ma art. 28 u.s.u.s. Przepis ten przewiduje, że należności z tytułu składek mogą być umarzane w całości lub w części. Zasadniczo umorzenie jest dopuszczalne wyłącznie w przypadku ich całkowitej nieściągalności. W ust. 3 wspomnianego przepisu ustawodawca dookreślił przesłanki nieściągalności, natomiast w ust. 3a podał, że należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne ubezpieczonych będących równocześnie płatnikami składek na te ubezpieczenia mogą być w uzasadnionych przypadkach umarzane pomimo braku ich całkowitej nieściągalności.

Bez odwołania

Istotne jest, że procedura zaskarżenia decyzji w tym zakresie podlega szczególnym regulacjom. Artykuł 83 ust. 4 u.s.u.s. stanowi m.in., że od decyzji dotyczącej umorzenia należności z tytułu składek nie przysługuje odwołanie. Stronie przysługuje natomiast prawo do wniesienia wniosku do prezesa ZUS o ponowne rozpatrzenie sprawy, na zasadach dotyczących decyzji wydanej w pierwszej instancji przez ministra. Do wniosku stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące odwołań od decyzji, określone w kodeksie postępowania administracyjnego. W analizowanym stanie faktycznym czytelnik skorzystał z tego środka i jednocześnie złożył skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego, co oznacza wszczęcie dwóch odrębnych postępowań dotyczących tej samej decyzji ZUS. W myśl art. 52 par. 3 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, jeżeli stronie przysługuje prawo do zwrócenia się do organu, który wydał decyzję lub postanowienie, z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy, strona może wnieść skargę na tę decyzję lub to postanowienie bez skorzystania z tego prawa. Prawo do wniesienia skargi bez wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy nie przysługuje w przypadkach enumeratywnie wskazanych w ustawie, które nie dotyczą rozpatrywanej sytuacji.

Uwaga! Konstrukcja przepisu oznacza pozostawienie stronie wyboru: albo składa wniosek o ponowne rozpoznanie sprawy przez prezesa ZUS albo składa skargę do sądu administracyjnego.

Z orzecznictwa

Orzecznictwo sądów administracyjnych jednoznacznie wskazuje, że wybór jednego środka wyłącza możliwość skorzystania z drugiego w odniesieniu do tej samej decyzji.

W wyroku z 23 maja 2022 r. (sygn. akt I SA/Kr 572/21) WSA w Krakowie podkreślił, że w przypadku skorzystania przez stronę z wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, sąd nie może rozpoznać skargi, która dotyczy rozstrzygnięcia organu I instancji. Dopiero akt administracyjny wydany po rozpatrzeniu złożonego przez stronę środka zaskarżenia, jakim jest wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, otwiera stronie drogę do skutecznego wniesienia skargi do sądu administracyjnego.

Z kolei w postanowieniu z 25 lipca 2019 r. (sygn. akt II SA/Wa 561/19) WSA w Warszawie wskazał m.in., „że ustawodawca wprowadził wybór sposobu zaskarżenia, albo poprzez złożenie do organu wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, albo wniesienie skargi do sądu administracyjnego. Prawo wyboru zostało pozostawione stronie, jednakże powyższe nie oznacza, że strona może wnieść zarówno wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, jak i skargę do sądu administracyjnego. Skargę do sądu administracyjnego wnosi strona, gdy nie korzysta ze złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy. Jeżeli zaś wystąpi z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy, to traci możliwość wniesienia skargi do sądu. W przypadku natomiast złożenia obydwu tych środków, skarga będzie podlegała rozpoznaniu przez sąd jedynie wówczas, gdy zostanie wniesiona jako pierwsza. Niedopuszczalne jest, aby ta sama decyzja była przedmiotem oceny organu administracji publicznej w postępowaniu administracyjnym oraz jednocześnie sądu administracyjnego w postępowaniu sądowo-administracyjnym”. ©℗