Zasiłek pielęgnacyjny. Jakie obowiązki ma MOPS? [PRZYKŁAD]

Do uzyskania zasiłku pielęgnacyjnego niezbędne jest spełnianie określonych warunków. Bez wiedzy o dokumentach, jakie należy dołączyć do wniosku osoby starsze i niepełnosprawne mogą być zaskoczone decyzją odmowną gminy. Dlatego organ powinien stronie udzielić odpowiednich informacji.

Przykładowa sprawa

Zwrócił na to uwagę Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie. W wyroku z 26 września 2024 r. (sygn. II SA/Sz 471/24) podkreślił, iż organ administracji jest zobowiązany do ustalenia treści żądania strony i w tym celu udziela jej stosownych informacji i wyjaśnień.

Zasiłek pielęgnacyjny z wymaganym orzeczeniem

W sprawie tej prezydent miasta odmówił przyznania zasiłku pielęgnacyjnego, ponieważ wnioskująca o świadczenie kobieta legitymowała się lekkim stopniem niepełnosprawności, który nie uprawniał do przyznania tego świadczenia.

Wnioskodawczyni złożyła odwołanie od decyzji. Podniosła, iż z informacji jakie przekazał jej lekarz i pielęgniarka środowiskowa zasiłek jej przysługuje. Dodała też, że ma 73 lata i porusza się o dwóch kulach i chodziku. Samorządowe Kolegium Odwoławcze utrzymało w mocy decyzję organu I instancji. SKO w uzasadnieniu decyzji wskazało, iż 73-latka legitymuje się orzeczeniem o lekkim stopniu niepełnosprawności. W ocenie kolegium organ I instancji słusznie przyjął, że nie został spełniony jeden z niezbędnych warunków ustalenia prawa do zasiłku pielęgnacyjnego, tj. posiadanie umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. Organ II instancji podkreślił, iż ustalenie istnienia niepełnosprawności i jej stopnia odbywa się w oparciu o orzeczenie o stopniu niepełnosprawności wydane przez kwalifikowany do tego zespół ds. orzekania o niepełnosprawności i tylko ten dokument uprawnia do poczynienia ustaleń w tym zakresie. Jak wskazało SKO, orzeczenie zawiera datę lub okres powstania niepełnosprawności oraz datę lub okres powstania ustalonego stopnia niepełnosprawności. Samodzielne kwalifikowanie niepełnosprawności przez organ bądź też dokonywanie swobodnej interpretacji przedłożonego orzeczenia nie jest zaś możliwe.

Strona złożyła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie. W piśmie podała, iż stan jej zdrowia znacznie się pogorszył, w związku z czym otrzymała orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. Orzeczenie to dołączyła do skargi.

Osoba niepełnosprawna musi wiedzieć o wymaganym orzeczeniu

Zdaniem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie, bezsporne jest, że skarżąca do wniosku o przyznanie zasiłku załączyła kopię orzeczenia o stopniu niepełnosprawności – lekkim. WSA stwierdził, iż organ I instancji powinien poinformować stronę, że aby ubiegać się o przedmiotowy zasiłek należy przedłożyć orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, co najmniej umiarkowanym, gdyż w innym wypadku zostanie wydana decyzja odmowna.

„Celem ww. przepisu jest bowiem zapobieganie sytuacjom, w których strona dysponuje dodatkowymi dowodami na okoliczności istotne dla wykazania zasadności jej żądania albo może je łatwo uzyskać, a z powodu braku odpowiedniej wiedzy o potrzebnych dowodach bądź o sposobie oceny wcześniej przedstawionych dowodów – nie korzysta z takiej możliwości. W tych przypadkach strona będzie zaskoczona negatywnym rozstrzygnięciem sprawy oraz zmuszona do zaskarżenia decyzji i przedstawiania tych dodatkowych dowodów dopiero na etapie postępowania odwoławczego” – podkreślił WSA w Szczecinie (sygn. II SA/Sz 471/24)”.

W tym kontekście – zdaniem WSA – niewystarczające jest informowanie strony o możliwości zapoznania się z aktami sprawy oraz wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań. Sąd zauważył też, iż z akt wynikało, iż skarżąca jest osobą starsza, schorowaną, nie posiadającą rozeznania w przepisach. Sąd uchylił wydane w tej sprawie decyzje.

Jakie obowiązki ma organ?

Opisana konieczność wskazania niespełnionych lub niewskazanych przesłanek zależnych od strony jest związana z innymi obowiązkami, wynikającymi z Kodeksu postępowania administracyjnego.

Organ gminy powinien:

• podejmować wszelkie czynności niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli (art. 7 k.p.a.);
• należycie i wyczerpująco informować stronyo okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego (art. 9 k.p.a.);
• zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium postępowania, a przed wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań (art. 10 k.p.a.);
• w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzyć cały materiał dowodowy (art. 77 k.p.a.).

Kto może dostać zasiłek pielęgnacyjny?

Zasiłek pielęgnacyjny przysługuje:

• niepełnosprawnemu dziecku;
• osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16. roku życia, jeżeli legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności;
• osobie, która ukończyła 75 lat.

Zasiłek pielęgnacyjny przysługuje także osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16. roku życia legitymującej się orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, jeżeli niepełnosprawność powstała w wieku do ukończenia 21. roku życia.

Świadczenie to przyznaje się w celu częściowego pokrycia wydatków wynikających z konieczności zapewnienia opieki i pomocy innej osoby w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji.