Subskrybuj nas na Youtube
Nawet jeśli ich zarobki przekroczyły wyższy próg, to mogą uratować część swojej emerytury lub renty. Wystarczy, że wpłacą do ZUS nadwyżkę nad tym limitem pomniejszoną o zaliczkę na podatek.
Emeryci i renciści, którzy nie ukończyli powszechnego wieku emerytalnego, mają ograniczone możliwości uzyskiwania przychodu z działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczeń społecznych lub z tytułu służby. Na wypłatę pełnego świadczenia mogą liczyć tylko wtedy, gdy uzyskiwane przez nich zarobki nie przekraczają niższego progu zarobkowego wynoszącego 70 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za ostatni kwartał kalendarzowy podanego przez GUS (od 1 marca do 31 maja 2017 r. – 2953,30 zł). W razie osiągania przychodu przekraczającego ten limit, ale nie wyższego niż drugi próg zarobkowy (130 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia – od 1 marca do 31 maja 2017 r. – 5484,60 zł), świadczenie podlega odpowiedniemu zmniejszeniu. Zmniejszenie to jest równe kwocie przekroczenia niższego limitu, ale nie może być wyższe niż kwota maksymalnego zmniejszenia ustalona dla emerytury lub renty w danym okresie. W przypadku uzyskiwania przychodu powyżej górnego limitu zarobkowego emerytura lub renta podlega zawieszeniu.
Trzeba było powiadomić
Do końca lutego dorabiający emeryci i renciści musieli poinformować ZUS o wysokości swoich ubiegłorocznych zarobków. Organ ten na podstawie dostarczonego zaświadczenia płatnika składek lub oświadczenia (w przypadku osoby opłacającej składki za siebie) dokonuje rozliczenia przychodu świadczeniobiorcy. Może to zrobić w wariancie rocznym (porównując przychód emeryta i rencisty z całego roku z rocznymi progami zarobkowymi) lub w wariancie miesięcznym (gdy porównywane są zarobki w kolejnych miesiącach roku z miesięcznymi kwotami granicznymi).
W wyniku rozliczenia może się okazać, że emerytura lub renta podlega (odpowiednio za cały rok lub za poszczególne miesiące) zawieszeniu, odpowiedniemu zmniejszeniu lub też przysługiwała w pełnej wysokości. Emeryt lub rencista może być wówczas zobowiązany do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń albo to ZUS będzie musiał mu wypłacić określone wyrównanie. Wszystko zależy od tego, jak wysokie zarobki świadczeniobiorca osiągnął w minionym roku kalendarzowym lub w poszczególnych jego miesiącach (w zależności od formy rozliczenia), a także od tego, czy i w jakiej wysokości pobierał emeryturę lub rentę w trakcie rozliczanego roku.
Istnieje możliwość wpłaty
Jeżeli w wyniku rozliczenia okazało się, że przychód emeryta lub rencisty w całym rozliczanym roku lub w określonych jego miesiącach przekroczył wyższą kwotę graniczną (odpowiednio miesięczną lub roczną), a świadczenia były, przynajmniej w zmniejszonej kwocie, wypłacane, zostaje on zobowiązany do ich zwrotu jako świadczeń nienależnie pobranych. Obowiązujące przepisy przewidują jednak pewne korzystne dla niego rozwiązanie w sytuacji, gdy kwota przekroczenia górnego limitu jest niższa niż ustalona kwota nienależnie pobranych świadczeń odpowiednio za dany miesiąc lub rok. W takim przypadku ZUS informuje go o możliwości dokonania dobrowolnej wpłaty na konto Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Wpłata ta powinna być dokonana w terminie określonym w piśmie organu rentowego i jest równa różnicy pomiędzy kwotą osiągniętego przychodu a wyższą kwotą graniczną (odpowiednio miesięczną lub roczną), pomniejszonej o zaliczkę na podatek dochodowy.
Jeżeli przychód świadczeniobiorcy jedynie w niektórych miesiącach przekroczył wyższy próg zarobkowy, a w wyniku rozliczenia za cały rok kalendarzowy przysługuje mu wyrównanie świadczenia równe lub wyższe od ustalonej dobrowolnej wpłaty, nie musi dokonywać tej wpłaty, aby uniknąć zawieszenia świadczenia za miesiące przekroczenia wyższego limitu. Wystarczy, że w odpowiedzi na pismo ZUS wyrazi zgodę na potrącenie dobrowolnej wpłaty z wyrównania, które przysługuje mu w związku z dokonanym rozliczeniem.
Możliwość dobrowolnej wpłaty (tyle że na Fundusz Emerytur Pomostowych) mają również osoby uprawnione do emerytury pomostowej. Zasady dokonania tej wpłaty są analogiczne jak dla osób uprawnionych do emerytury z FUS.
Korzyści dla uprawnionego
Dobrowolna wpłata na FUS lub FEP jest dla emeryta lub rencisty na ogół bardzo korzystna. W zamian za to unika on bowiem zawieszenia emerytury lub renty za dany rok lub miesiąc. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyjmuje wówczas, że za okres, za który została dokonana dobrowolna wpłata, przychód świadczeniobiorcy był równy wyższej kwocie granicznej, a emerytura lub renta podlega za ten okres jedynie maksymalnemu zmniejszeniu.
Na dobrowolnej wpłacie najbardziej mogą skorzystać ci emeryci i renciści, których miesięczny lub roczny przychód niewiele przekroczył wyższą kwotę graniczną (odpowiednio miesięczną lub roczną). Skorzystają na tym również osoby uprawnione do wysokiej emerytury lub renty, nawet jeśli przekroczenie wyższego progu zarobkowego było znaczne. [przykłady 1 i 2]
PRZYKŁAD 1
Tylko zmniejszenie
Andrzej R. ukończył 60 lat w listopadzie 2015 r. Od 1 grudnia 2015 r. została mu przyznana wcześniejsza emerytura. W styczniu i lutym 2016 r. wynosiła ona 1850 zł, a po waloryzacji od 1 marca 2016 r. – 1854,44 zł. Przez cały 2016 r. pan Andrzej pracował i uzyskiwał z tego tytułu comiesięczny przychód w wysokości 5600 zł. Z uwagi na to, że jeszcze w grudniu 2015 r. powiadomił ZUS o uzyskiwaniu przychodu skutkującego zawieszeniem tego świadczenia, ZUS zawiesił od stycznia 2016 r. prawo do emerytury i nie wypłacał tego świadczenia przez cały 2016 r. Łączne zarobki świadczeniobiorcy w 2016 r. wyniosły 67 200 zł i przekroczyły wyższą roczną kwotę graniczną (63 243,30 zł) o 3956,70 zł. Rozliczając pana Andrzeja w stosunku rocznym, ZUS stwierdził, że emerytura podlega za cały rok zawieszeniu na łączną kwotę 22 244,40 zł (1850 x 2 + 1854,44 zł x 10). Jednocześnie poinformował świadczeniobiorcę o możliwości dokonania dobrowolnej wpłaty na FUS w kwocie przekroczenia wyższej rocznej kwoty granicznej wynoszącej 3956,70 zł pomniejszonej o zaliczkę na podatek dochodowy. Dokonanie tej wpłaty będzie dla pana Andrzeja korzystne. W takim przypadku ZUS stwierdzi bowiem, że jego emerytura za cały 2016 r. podlega jedynie zmniejszeniu o maksymalną kwotę przewidzianą dla emerytury w tym roku rozliczeniowym, tj. o 6753,90 zł.
PRZYKŁAD 2
Nie wszystko do zwrotu
Hanna D. ma 53 lata i jest uprawniona do renty rodzinnej po zmarłym mężu jako jedyny członek rodziny. Wysokość świadczenia w miesiącach styczeń – luty 2016 r. wynosiła 4850,50 zł, a od 1 marca 2016 r. ustalona jest w kwocie 4862,14 zł. Od stycznia 2016 r. pani Hanna jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę, ale nie poinformowała o tym ZUS w trakcie roku kalendarzowego. Świadczenie było więc jej wypłacane w pełnej wysokości przez wszystkie miesiące tego roku. W styczniu 2017 r. uprawniona dostarczyła zaświadczenie pracodawcy potwierdzające ubiegłoroczny przychód (bez uwzględnienia poszczególnych miesięcy). Łączna kwota jej zarobków za 2016 r. wyniosła 78 450 zł i przekroczyła roczną wyższą kwotę graniczną (63 243,30 zł) o 15 206,70 zł. Kwota przekroczenia wyższego progu zarobkowego jest wprawdzie dość wysoka, ale i tak znacznie niższa niż kwota nienależnie pobranych świadczeń, którą pani Hanna musiałaby zwrócić do ZUS po przeprowadzeniu w wariancie rocznym rozliczenia uzyskanego przez nią przychodu. Dlatego też ZUS poinformuje uprawnioną w decyzji rozliczeniowej o możliwości dokonania dobrowolnej wpłaty na FUS w kwocie 15 206,70 zł pomniejszonej o zaliczkę na podatek dochodowy. Dzięki temu przysługująca jej renta zostanie jedynie zmniejszona za cały rozliczany rok o roczną maksymalną kwotę zmniejszenia przewidzianą dla renty rodzinnej, tj. o kwotę 5741,14 zł. W ten sposób rencistka nie będzie musiała zwracać do ZUS pełnej kwoty pobranego świadczenia za wszystkie miesiące 2016 r., ale jedynie dokonać dobrowolnej wpłaty na FUS oraz zwrotu wspomnianej kwoty 5741,14 zł.
Tabela 1. O ile niższe świadczenia
| Kwoty maksymalnych zmniejszeń dla emerytur i rent w 2016 roku (w zł) | |||
| Rodzaj świadczenia | Miesięczna kwota maksymalnego zmniejszenia | Roczna kwota maksymalnego zmniejszenia | |
| styczeń – luty 2016 r. | marzec – grudzień 2016 r. | ||
| Emerytura i renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. | 561,70 | 563,05 | 6753,90 |
| Renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy. | 421,31 | 422,32 | 5065,82 |
| Renta rodzinna, do której uprawniona jest jedna osoba. | 477,47 | 478,62 | 5741,14 |
Tabela 2. Granice dopuszczalnych przychodów
| Limity przychodu w 2016 roku (w zł) | ||||
| Miesiąc obowiązywania limitu | Miesięczna niższa kwota graniczna | Miesięczna wyższa kwota graniczna | Roczna niższa kwota graniczna | Roczna wyższa kwota graniczna |
| styczeń – luty | 2726,80 | 5064,00 | 35 054,40 | 63 243,30 |
| marzec – maj | 2846,90 | 5287,10 | ||
| czerwiec – sierpień | 2927,10 | 5436,00 | ||
| wrzesień – listopad | 2813,40 | 5224,80 | ||
| grudzień | 2838,60 | 5271,60 | ||
Podstawa prawna
Art. 103–104 oraz art. 127 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 887 ze zm.).
Par. 6–9 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 22 lipca 1992 r. w sprawie szczegółowych zasad zawieszania lub zmniejszania emerytury i renty (Dz.U. nr 58, poz. 290 ze zm.).