Elektroniczny moduł ewidencji w ramach BDO umożliwi organom kontroli uzyskanie aktualnej informacji na temat ilości zbieranych, transportowanych i odbieranych odpadów oraz miejsca ich przekazania i przetwarzania. Trudniej będzie omijać prawo.
Od 1 stycznia 2020 r. uruchomione zostaną kolejne moduły BDO: ewidencji i sprawozdawczości, co pozwoli na prowadzenie tych ustawowych obowiązków w sposób elektroniczny.
Jak będzie wyglądać w praktyce działanie modułu ewidencji? Załóżmy, że podmiot będzie chciał przekazać odpady. W takim przypadku, jeszcze przed tą czynnością, będzie zobowiązany wystawić kartę przekazania odpadów (KPO) lub kartę przekazania odpadów komunalnych (KPOK) elektronicznie w BDO. [infografika] Taka karta po zatwierdzeniu będzie cały czas widoczna w systemie i będzie zawierała informacje m.in. o rodzaju i ilości przewożonych odpadów, planowanej dacie i godzinie transportu oraz o miejscu, do którego należy dostarczyć odpady. Taką kartę można zaplanować nawet do 30 dni wcześniej.
ikona lupy />
DGP
Z kolei podmiot transportujący podczas przewożenia odpadów będzie musiał posiadać wygenerowane potwierdzenie KPO lub KPOK. Generując takie potwierdzenie, transportujący odpady potwierdzi, że zdaje sobie sprawę z tego, co przewozi. Dopiero po tej czynności transport z odpadami może wyjechać od przekazującego.
Z kolei podmiot przejmujący odpady zobowiązany będzie potwierdzić przejęcie tych odpadów w BDO – musi to uczynić od razu w momencie ich zważenia. Przy tym powinien poinformować o masie odpadów, a także dacie i godzinie przejęcia.
W końcowym etapie transportujący odpady będzie jeszcze musiał potwierdzić wykonanie usługi przewozu odpadów do miejsca wyznaczonego w KPO lub KPOK.
To wszystko oznacza przełom. Obecne papierowe karty znikną. Nie będzie również możliwości tworzenia zbiorczych kart przekazania odpadów, które niekiedy prowadziły do niepożądanych sytuacji i nadużyć. Organy kontrolujące, widząc informacje zawarte w KPO i KPOK, będą mogły wcześniej zaplanować kontrolę, przed wyjazdem transportu ‒ u przekazującego odpady, w czasie transportu lub u podmiotu przejmującego te odpady. Jednostka kontrolująca będzie mogła sprawdzić, czy transport faktycznie się odbył, co znajdowało się w danym pojeździe i czy transport odpadów był odpowiednio zabezpieczony.

kto ma obowiązek

Obowiązek prowadzenia ewidencji odpadów dotyczy wszystkich odpadów, które są wytwarzane w wyniku prowadzonej działalności (z wyłączeniem odpadów komunalnych, które mogą powstawać w pomieszczeniach socjalnych dla pracowników). Ponadto ewidencja odpadów dotyczy również podmiotów zbierających i przetwarzających odpady oraz prowadzących działalność w zakresie odbierania odpadów komunalnych.
Każdy rodzaj działalności wymaga wskazania w KPO rodzajów odpadów, które są przedmiotem ewidencji. Podmioty odbierające odpady ewidencjonować będą np. odpady z grupy 15 (odpady opakowaniowe, sorbenty, tkaniny do wycierania, materiały filtracyjne i ubrania ochronne nieujęte w innych grupach) i 20 (odpady komunalne łącznie z frakcjami gromadzonymi selektywnie), prowadzący sklep z grupy 15, natomiast gabinety lekarskie odpady medyczne z grupy 18.
Jak ma funkcjonować moduł API
Projekt BDO przewiduje możliwość integracji oprogramowania zewnętrznego z systemem BDO. Interfejs do integracji z systemem BDO wykonany będzie w technologii RESTful API. API BDO wykonane zostanie zgodnie ze standardem OAI (OpenAPI). Takie podejście umożliwia integratorom skorzystanie z ogólnodostępnych narzędzi służących do generowania kodów źródłowych realizujących obsługę komunikacji z API BDO.
Z API BDO mogą skorzystać podmioty wykorzystujące zewnętrzne oprogramowanie do prowadzenia ewidencji odpadów, w tym do wystawiania kart przekazania odpadów. Prace związane z integracją oprogramowania z BDO wykonują podmioty, które chcą połączyć się z BDO. Po zakończeniu integracji ewidencja odpadów będzie mogła być prowadzona w dotychczas wykorzystywanym systemie, z jednoczesnym zapisem wprowadzanych danych w BDO.
Korzystanie z API BDO nie jest obowiązkowe – jest to udogodnienie dla przedsiębiorców, udostępniane bezpłatne wszystkim zainteresowanym. Podmioty, które nie posiadają oddzielnego oprogramowania do prowadzenia ewidencji odpadów, będą mogły korzystać z BDO dostępnego przez przeglądarkę internetową. ©℗

jak klasyfikować odpady

Wytwórca odpadów lub ich posiadacz, który przekazuje odpady do zagospodarowania kolejnemu posiadaczowi, sporządza kartę przekazania odpadów lub kartę przekazania odpadów komunalnych, w tym w szczególności wprowadza w nich oznaczenia w zakresie kodu i rodzaju przekazywanego odpadu. Co do zasady to wytwórca odpadów dokonuje ich klasyfikacji. Natomiast w przypadku odpadów komunalnych klasyfikacji tej dokonuje podmiot odbierający odpady od właścicieli nieruchomości.
Odpady klasyfikowane przez ich zaliczenie do odpowiedniej grupy, podgrupy i rodzaju odpadów, które zostały wskazane w rozporządzeniu ministra środowiska z 9 grudnia 2014 r. w sprawie katalogu odpadów. Klasyfikacja odpadów opiera się na pochodzeniu odpadów (gałąź przemysłu, proces technologiczny) oraz na właściwościach fizyko-chemicznych, które mogą powodować, że odpad staje się odpadem niebezpiecznym.

nowa jakość dla użytkowników

Co w praktyce oznacza uruchomienie elektronicznej ewidencji? Przede wszystkim – zupełnie nową jakość dla przedsiębiorców. Wszystkie dokumenty ewidencji od stycznia będą prowadzone w systemie BDO. Karta przekazania odpadów czy karta ewidencji będzie automatycznie zapisywana w systemie i w łatwy sposób będzie można ją odszukać po zalogowaniu się na konto BDO.
Przedstawiciele Instytutu Ochrony Środowiska – Państwowego Instytutu Badawczego, który tworzy BDO, zapewniają, że podczas prac starano się, aby przedsiębiorcy nie mieli kłopotu z wypełnianiem obowiązków związanych z ewidencją. – Interfejs systemu jest bardzo prosty i intuicyjny, aby każda z osób zarejestrowanych do BDO potrafiła korzystać z systemu – zapewniają.
Wypełnienie karty, ale także obsługa całej bazy, zaprojektowane są w taki sposób, aby wykonywać jak najmniej czynności. Jest to szczególnie ułatwienie dla małych firm, które rozpoczną ewidencję już nie w formie papierowej, a elektronicznej. Jeżeli natomiast chodzi o duże firmy, to te w głównej mierze korzystają z własnych programów do ewidencji odpadów, które zazwyczaj uwzględniają dużo większe zakresy danych i są dostosowane odpowiednio do typu prowadzonej przez siebie działalności. W takich przypadkach będzie możliwa integracja z bazą za pomocą modułu integracyjnego API (ang. Application Programming Interface, czyli Interfejs Programowania Aplikacji). Moduł API pozwala na komunikowanie się oprogramowania przedsiębiorcy z systemem BDO. Dzięki temu firmy będą mogły dalej korzystać z własnych oprogramowań do gospodarowania odpadami w firmie po dokonaniu integracji z systemem BDO. W efekcie tacy przedsiębiorcy mogą nawet nie odczuć prowadzenia ewidencji i sprawozdawczości w BDO.
Twórcy bazy zapewniają, że wszystko powinno działać sprawnie. Przede wszystkim – starano się zadbać o odpowiedni zaplecze techniczne. BDO będzie wykorzystywała zaawansowane technologie umożliwiające obsługę wielu tysięcy użytkowników, którzy w tym samym czasie będą generować np. karty przekazania odpadów. Należy dodać, że to nie koniec zmian. Baza danych o odpadach będzie wraz z rozwojem wprowadzała nowe udogodnienia, aby była jak najbardziej funkcjonalna dla przedsiębiorców.

wymagania dla sprzętu

Jeżeli chodzi o wymagania dotyczące komputerów oraz przeglądarek internetowych, które mają obsługiwać BDO, to szczególnych wymogów nie ma. System będzie działał na standardowych komputerach, dzięki czemu będzie ogólnodostępny dla osób zobowiązanych do korzystania z niego.

konta użytkowników

System BDO przewiduje administrowanie kontami, dzięki czemu można ustawić konta użytkowników głównych oraz użytkowników podrzędnych. Ta funkcja pozwala na przydzielenie odpowiednich uprawnień i zarządzanie nimi. Uprawnienia zazwyczaj są związane z obowiązkami konkretnych pracowników w firmie. Użytkownik główny ma dostęp do wszystkich modułów systemu i możliwość nadawania odpowiednich uprawnień innym użytkownikom. W systemie można ustawić wielu zarówno użytkowników głównych, jak i użytkowników podrzędnych.
System BDO jest zintegrowany z Krajowym Węzłem Identyfikacji Elektronicznej, który umożliwi uwierzytelnienie użytkownika za pomocą środków identyfikacji elektronicznej zintegrowanych w tym węźle.
Użytkownik Rejestru-BDO, który dokonał w rejestrze pierwszego logowania w nowej wersji systemu, w oknie logowania powinien wprowadzić swój login oraz dotychczasowe hasło. System wymusi autentykację osoby za pośrednictwem Krajowego Węzła Identyfikacji Elektronicznej (KWIE) – wykorzystującego dla weryfikacji tożsamości takie narzędzia, jak Profil Zaufany, bankowość elektroniczna, telefonia komórkowa. Po potwierdzeniu tożsamości przez KWIE użytkownik otrzyma uprawnienia użytkownika głównego w BDO.

sankcje

Należy pamiętać, że za brak prowadzenia ewidencji, prowadzenie jej niezgodnie ze stanem rzeczywistym lub nieposiadanie w trakcie transportu odpadów potwierdzenia wygenerowanego z BDO przewidziana jest kara grzywny, którą może w wyniku kontroli wymierzyć Inspekcja Ochrony Środowiska.
Dodatkowo również funkcjonariusze policji są uprawnieni do kontroli transportu odpadów w zakresie wymagań wynikających z ustawy z 14 grudnia 2012 r. o odpadach, a także zrywania plomb w celu fizycznej kontroli przewożonych odpadów (art. 129 ust. 2 pkt 11a i 11b ustawy z 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym; t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1990; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2202). Ponadto kontroli transportującego odpady może dokonać także funkcjonariusz Inspekcji Transportu Drogowego (art. 129a ust. 1 pkt 6 ww. ustawy)
Tak będzie działała elektroniczna karta przekazania odpadów

przykład 1

Producent zabawek
Pan Jan produkuje zabawki drewniane. W zakładzie wytwarzane są domki dla lalek i klocki. Pozostają odpady z drewna, resztki lakierów, puste opakowania po farbach i lakierach. Cyklicznie odpady przekazywane są firmie zajmującej się ich zagospodarowaniem.
W związku z tym pan Jan będzie prowadził zgodnie z katalogiem odpadów ewidencję odpadów powstających m.in. w wyniku przetwórstwa drewna z grupy 03, stosowania powłok ochronnych, jak lakiery z grupy 08 oraz odpadów w postaci zużytych opakowań z metali (po farbach i lakierach) z grupy 15.

przykład 2

Sklep spożywczy
Pani Kazimiera jest właścicielką sklepu spożywczego. Przyjmuje dostawy towarów transportowanych w opakowaniach zbiorczych, np. zgrzewki z butelkami wody, pudełka z kefirami lub serkami. Zatem powstają odpady opakowaniowe, które należy zaklasyfikować zgodnie z katalogiem odpadów do grupy 15, przypisując z niej odpowiedni kod do powstałego odpadu opakowaniowego, w zależności od rodzaju materiału, z którego powstał (np. 15 01 01 – opakowania z papieru i tektury, 15 01 02 – opakowania z tworzyw sztucznych itd.).
Ponadto w sklepie pani Kazimiery mogą pozostać niesprzedane produkty żywnościowe, dla których minął termin przydatności. Powstałe w ten sposób odpady w postaci przeterminowanych lub nieprzydatnych produktów spożywczych powinny zostać zaklasyfikowane zgodnie z katalogiem odpadów pod kodem 16 03 80.

przykład 3

Gabinet stomatologiczny
Pan Rajmund prowadzi gabinet stomatologiczny. Specyfika jego działalności wiąże się ze stosowaniem m.in. amalgamatu dentystycznego, opatrunków, strzykawek i igieł. Zużyte materiały medyczne należy zaklasyfikować zgodnie z katalogiem odpadów do grupy 18, czyli odpadów medycznych. W związku z tym np. odpadowi z amalgamatu powinien zostać przypisany kod odpadu 18 01 10*, narzędziom chirurgicznym i zabiegowym kod odpadu 18 01 01, natomiast opatrunkom skażonym krwią kod odpadu 18 01 03*.
Uwaga do przykładów!Należy zwrócić uwagę, że bez względu na rodzaj działalności, w każdym z powyższych przykładów mogą również powstawać odpady w części socjalnej dla pracowników. Są to odpady komunalne, które zgodnie z katalogiem odpadów zalicza się do grupy 20. Wytwórcy tych odpadów nie są zobowiązani do prowadzenia ich ewidencji. Natomiast same odpady komunalne mogą być odbierane w ramach gminnego systemu gospodarowania odpadami komunalnymi przez odpowiedni podmiot wskazany przez gminę lub na zasadzie odrębnej umowy podpisanej z dowolnym podmiotem wpisanym do rejestru działalności regulowanej, który może odbierać odpady komunalne z terenu danej gminy.