MEN wprowadzi 18 zmian w Karcie nauczyciela, by poprawić prestiż zawodu. Związki zawodowe: Nie tędy droga

Do wykazu prac legislacyjnych Rady Ministrów trafił właśnie projekt zmian w Karcie nauczyciela. Jest to efekt prac zespołów powołanych w MEN, które składały się z przedstawicieli związków zawodowych i polityków. W sumie, MEN poprawi 18 zapisów w Karcie nauczyciela.

Jak przekonuje Ministerstwo celem proponowanych zmian jest podniesienie prestiżu zawodu nauczyciela "przez zapewnienie nauczycielom korzystniejszych niż obecnie rozwiązań zawartych w pragmatyce zawodowej nauczycieli, w szczególności w zakresie wynagradzania, czasu pracy, ochrony stosunku pracy". Część przepisów ulegnie doprecyzowaniu ze względu na przypadki ich niewłaściwego stosowania.

Zmiany w czasie pracy i wynagrodzeniach

Najwięcej zmian dotyczy czasu pracy nauczycieli i ich wynagrodzeń. Po zmianach za przydzielone ale niezrealizowane godziny ponadwymiarowe nie przysługiwało wynagrodzenie. Od tej zasady będą przewidziane jednak wyjątki, zgodnie z którymi nauczyciel otrzyma wynagrodzenie, jeżeli zamiast tych zajęć nauczyciel zrealizuje w tym samym dniu przydzielone przez dyrektora szkoły zajęcia opiekuńcze lub wychowawcze, czyli np. będzie sprawował opiekę nad uczniami na wycieczce szkolnej czy uczestniczył w przeprowadzaniu egzaminów. Wynagrodzenie będzie przysługiwało także za niezrealizowanie zajęć z przyczyn niedotyczących nauczyciela, gdy był on gotów do ich realizacji oraz gdy przypadają one w tygodniach, w których przypadają dni usprawiedliwionej nieobecności w pracy nauczyciela lub dni ustawowo wolne od pracy, oraz w tygodniach w danym miesiącu, w których zajęcia rozpoczynają się w innym dniu niż poniedziałek lub kończą w innym dniu niż piątek.

Godziny ponadwymiarowe będzie można przydzielać nauczycielowi w szczególnych przypadkach wynikających z potrzeb szkoły, a nie jak do tej pory z powodu konieczności realizacji programu nauczania.

Dodatkowo zmiany w zakresie czasu pracy obejmą:

• określenia zasad rozliczania tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć nauczycieli, dla których plan zajęć jest różny w poszczególnych okresach roku szkolnego
• doprecyzowanie przepisu zgodnie z którym za zajęcia wykonane w dniu wolnym od pracy, nauczyciel otrzymuje inny dzień wolny od pracy. Obejmie on także zajęcia opiekuńczych i wychowawczych uwzględniających potrzeby i zainteresowania uczniów
• dodanie przepisu, zgodnie z którym, w zakresie nieuregulowanym Kartą nauczyciela będą stosowały się zapisu Kodeksu pracy

Nastąpi także przesunięcie terminu wypłaty składników wynagrodzenia, których wysokość może być ustalona jedynie na podstawie już wykonanych prac. Będą one wypłacane miesięcznie lub jednorazowo z dołu do piątego dnia miesiąca, następującego po miesiącu, za który przysługuje to wynagrodzenie.

Zmiany w awansie zawodowym i uprawnieniach przed emeryturą

Skróceniu ulegnie także okres zatrudnienia nauczyciela posiadającego wymagane kwalifikacje, ale nieposiadającego stopnia awansu zawodowego, na podstawie umowy o pracę na czas określony z dwóch lat szkolnych do jednego roku szkolnego. Po upływie tego okresu, po spełnieniu warunków nauczyciel będzie zatrudniany na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. To nie jedyne zmiany dotyczące awansu zawodowego. Obejmą one także m.in. doprecyzowanie przepisów dotyczących dokonywania oceny pracy po rozwiązaniu lub wygaśnięciu stosunku pracy albo przeniesieniu do innej szkoły, gdy nauczyciel miał ustaloną ocenę pracy we wcześniejszych miesiącach, zmianę okresu, za który jest dokonywana ocena pracy nauczyciela mianowanego, który zamierza ubiegać się o awans na stopień nauczyciela dyplomowanego.

W zakresie urlopu dla poratowania zdrowia zmieni się możliwość skorzystania z niego przez nauczycieli, którym brakuje mniej niż rok do nabycia prawa do emerytury.

MEN planuje także rozszerzenie uprawnień nauczycieli w zakresie nagrody jubileuszowej, Jej wysokość za 40 lat pracy zostanie podwyższona z 250 proc. do 300 proc. wynagrodzenia miesięcznego. Zostanie wprowadzona także nagroda jubileuszowa dla nauczycieli za 45 lat pracy w wysokości 400 proc. wynagrodzenia miesięcznego.

Korzystniej zostaną także ukształtowane odprawy dla nauczycieli w związku z przejściem na emeryturę, rentę z tytułu niezdolności do pracy lub nauczycielskie świadczenie kompensacyjne. Nauczycielowi będzie przysługiwała jednorazowa odprawa w wysokości: dwumiesięcznego wynagrodzenia – po 10 latach pracy, trzymiesięcznego wynagrodzenia – po 15 latach pracy, sześciomiesięcznego wynagrodzenia – po 20 latach pracy.

Zmianie ulegną także zasady ochrony przedemerytalnej. Co do zasady, nie będzie można wypowiedzieć stosunku pracy nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie mianowania albo umowy o pracę na czas nieokreślony, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku. Wyjątkiem będzie sytuacja uzyskania przez nauczyciela prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, w przypadku całkowitej likwidacji szkoły oraz w przypadku uzyskania przez nauczyciela negatywnej oceny pracy.

- Poza kwestią możliwości powierzenia dyrektorowi sprawowania tej funkcji bez konkursu, to propozycje MEN są zgodne z postulatami związków, które były przedmiotem pracy zespołu. Powierzenie funkcji dyrektora bez konkursu budzi nasze obawy, ponieważ tak wyłoniony dyrektor może nie być całkowicie niezależny i czuć się zobowiązany do tego by wyłącznie realizować politykę organu prowadzącego. To, co zaprezentowało MEN wymaga jeszcze uszczegółowienia, ponieważ – jak wiemy – diabeł tkwi w szczegółach – ale zasadniczo popieramy ten kierunek - mówi Krzysztof Wojciechowski, wiceprzewodniczący Krajowej Sekcji Oświaty i Wychowania NSZZ Solidarność

Poprawa prestiżu?

Wojciechowski, pytany o to, czy ten pakiet zmian wpłynie na poprawę prestiżu zawodu nauczyciela, odpowiada krótko: nie. - Te zmiany, choć ważne i poprawią sytuację nauczycieli, nie spowodują odbudowy prestiżu tego zawodu, który przez lata nie był i nadal nie jest atrakcyjny finansowo, oraz gdy przez lata zawód ten był zarówno przez rządzących (wszystkich) jak i różne środowiska degradowany - mówi.

- Prestiżu nie odbuduje się samą zmianą przepisów. Prestiżowe zawody to na przykład lekarz czy prawnik i charakteryzuje się tym, że aby dostać się na studia, które umożliwią wykonywanie tych zawodów trzeba dobrze zdać maturę. Następnie, uczelnie oferują tym studentom wysoki poziom kształcenia, a ostatecznie przedstawicie tych zawodów trafiaj do zakładów pracy w których zarabiają dobre pieniądze. Obecnymi zarobkami nie zachęcimy najlepszych uczniów, by wybierali na uczelniach specjalizacje nauczycielskie, a w konsekwencji pracę w szkole, z uwagi na niskie zarobki - mówi Wojciechowski.

Tymczasem kwestia powiązania wynagrodzeń nauczycieli ze średnią w gospodarce utknęła w martwym punkcie. Przypomnijmy: Rząd Donalda Tuska rozpoczynając swoją kadencję rozpoczął prace nad obywatelskim projektem ustawy, który miał powiązać wynagrodzenia nauczycieli ze średnim wynagrodzeniem w gospodarce. Ale prace nad nim stanęły. W listopadzie Tusk obiecał przyspieszenie, ale do tej pory nic w tej kwestii się nie wydarzyło.

- Z kwestii, które zostały do załatwienia, a które zostały nakreślone na początku kadencji Barbary Nowackiej zostaje m.in. uregulowanie kwestii wycieczek szkolnych, urlopów na żądanie oraz dodatków za wychowawstwo i trudne warunki pracy a przede wszystkim możliwość skorzystania z urlopu dla poratowania zdrowia w przypadku uzyskania prawa do wcześniejszej emerytury. Konieczne są także zmiany w przeprowadzaniu postępowań dyscyplinarnych. Tu do przebudowania są wszystkie przepisy, ale chcielibyśmy, żeby najważniejsze rzeczy zostały włączone jeszcze do tego pakietu zmian. - dodaje Wojciechowski.

Wszystkie zmiany proponowane przez MEN

MEN chce:

• skrócić okres zatrudnienia nauczyciela posiadającego wymagane kwalifikacje, ale nieposiadającego stopnia awansu zawodowego, na podstawie umowy o pracę na czas określony;
• doprecyzować obowiązki mentora;
• określić przypadki, w których nauczyciel zachowuje albo traci prawo do wynagrodzenia za przydzielone, ale niezrealizowane godziny ponadwymiarowe;
• ujednolicić obliczanie wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw dla nauczycieli szkół prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego i organy administracji rządowej;
• zmienić przesłanki przydzielenia nauczycielowi godzin ponadwymiarowych;
• doprecyzować przepisy dotyczące czasu pracy nauczycieli,
• doprecyzować przepisy dotyczących oceny pracy nauczycieli i awansu zawodowego;
• zmienić przesłanki przydzielenia nauczycielowi godzin ponadwymiarowych
• ujednolicić tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć nauczycieli praktycznej nauki zawodu z tygodniowym obowiązkowym wymiarem godzin zajęć nauczycieli teoretycznych przedmiotów zawodowych w szkołach prowadzących kształcenie zawodowe;
• wyeliminować przypadki przydzielania nauczycielom zastępstw za nieobecnych nauczycieli do realizacji w czasie, w którym powinni oni realizować zajęcia w ramach obowiązującego ich tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć.
• przesunąć termin wypłaty składników wynagrodzenia, których wysokość może być ustalona jedynie na podstawie już wykonanych prac
• umożliwić nauczycielom, którym do nabycia prawa do emerytury brakuje mniej niż rok, skorzystania z urlopu dla poratowania zdrowia na leczenie uzdrowiskowe lub rehabilitację uzdrowiskową
• zmienić przepisy dotyczące ochrony przedemerytalnej, odpraw emerytalnych i nagród jubileuszowych
• wyłączyć możliwość powierzania przez wojewodów kuratorom oświaty prowadzenia spraw dotyczących powoływania i odwoływania komisji dyscyplinarnych dla nauczycieli, funkcjonowania tych komisji oraz nadzoru nad pracą rzeczników dyscyplinarnych
• wydłużyć termin na dokonanie oceny pracy nauczyciela w przypadku rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy, przeniesienia do innej szkoły lub udzielenia urlopu bezpłatnego
• umożliwić przydzielanie nauczycielom praktycznej nauki zawodu i nauczycielom teoretycznych przedmiotów zawodowych godzin ponadwymiarowych w wyższym wymiarze, ale wyłącznie za zgodą tych nauczycieli;
• doprecyzować warunki nabycia prawa do pierwszego urlopu dla poratowania zdrowia;
• doprecyzować sposób ustalania środków na nagrody dla nauczycieli za ich osiągnięcia dydaktyczno-wychowawcze,