Dodatek motywacyjny dla nauczycieli nie jest obowiązkowy. To jednak w zasadach, które dotyczą kryteriów przyznawania i jego wysokości zdarza się najwięcej błędów, jakie popełniają przy jego uchwalaniu radni. Sprawdź, jakie zapisy były już kwestionowane i czy twojej sytuacji to dotyczy.

rozwiń ›

Szczególnie wiele błędów w regulaminach wynagradzania dotyczy dodatku motywacyjnego. Jak wyjaśnił Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 22 maja 2013 r. (sygn. akt I OSK 203/13), dodatek motywacyjny nie jest obligatoryjnym (stałym, niezmiennym) składnikiem wynagrodzenia, związanym z powierzonym stanowiskiem lub sprawowaną funkcją, ale dodatkiem motywującym (fakultatywnym), odnoszącym się do jakości świadczonej pracy i wykonywania dodatkowych zadań lub zajęć.

Dodatek motywacyjny dla nauczycieli

Ogólne warunki przyznawania nauczycielom dodatku motywacyjnego określa par. 6 rozporządzenia ministra edukacji i sportu z 31 stycznia 2005 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy (dalej: rozporządzenie z 31 stycznia 2005 r.).

Komu należy się dodatek motywacyjny?

Dodatek motywacyjny należy się nauczycielowi za:

•osiągnięcia w realizowanym procesie dydaktycznym;

•osiągnięcia wychowawczo-opiekuńcze;

•wprowadzanie innowacji pedagogicznych skutkujących efektami w procesie kształcenia i wychowania ;

•zaangażowanie w realizację czynności i zajęć, o których mowa w Karcie nauczyciela,

•szczególnie efektywne wypełnianie zadań i obowiązków związanych z powierzonym stanowiskiem;

•realizowanie w szkole zadań edukacyjnych wynikających z przyjętych przez organ prowadzący priorytetów w realizowanej lokalnej polityce oświatowej.

Oto najczęstsze błędy w ustalaniu dodatku motywacyjnego dla nauczycieli

Błąd 1: ustalenie otwartego katalogu kryteriów w dodatku motywacyjnym dla nauczycieli

Wojewoda wielkopolski w rozstrzygnięciu nadzorczym z 14 listopada 2024 r. (nr NP-III.4131.1.359.2024.6) zauważył, że rada, określając dodatkowe kryteria przyznania dodatku motywacyjnego dla dyrektora, użyła sformułowania „w szczególności”, a w ten sposób wprowadziła do regulaminu otwarty katalog kryteriów, których spełnienie uprawnia dyrektora do przyznania tego dodatku. Tym samym rada nie wypełniła prawidłowo kompetencji wynikającej z art. 30 ust. 6 pkt 1 KN. Zdaniem wojewody taka regulacja pozwala na formułowanie przez podmiot odrębny od rady dodatkowych jeszcze warunków przyznania tego dodatku, nieujętych w regulaminie wynagradzania nauczycieli. A zabieg taki jest niedopuszczalny. W ocenie wojewody, jeżeli rada chce, aby dodatek motywacyjny dla dyrektora był przyznawany na podstawie spełnienia określonych przesłanek w zakresie szerszym, niż to przewiduje zapis regulaminu, to musi precyzyjnie określić w jego treści wszystkie przesłanki warunkujące przyznanie tego dodatku.

Błąd 2: uzależnienie wypłaty dodatku motywacyjnego dla nauczycieli od realizacji podstawowych obowiązków

Wojewoda łódzki w rozstrzygnięciu nadzorczym z 2 czerwca 2024 r. (nr PNIK-I.4131.403.2024) stwierdził, że rolą rady powiatu jest uszczegółowienie ogólnych warunków przyznawania dodatku motywacyjnego dla nauczycieli wymienionych przez prawodawcę w par. 6 rozporządzenia z 31 stycznia 2005, a nie ustanowienie nowych. Zdaniem organu nadzoru „racjonalne i zgodne z prawem gospodarowanie środkami finansowymi, dbałość o mienie jednostki, estetykę i sprawne funkcjonowanie powierzonego majątku czy też sprawna organizacja i zarządzanie pracą jednostki, zapewniająca poprawność i terminowość realizowanych zadań i zaleceń należą do podstawowych obowiązków związanych z pracą dyrektora”. W żaden sposób nie wynikają z ogólnych warunków przyznawania dodatku motywacyjnego zawartych w par. 6 roz porządzenia z 31 stycznia 2005 r.

Zakwestionowane przez wojewodę kryteria są podstawowymi obowiązkami każdego nauczyciela/dyrektora i nie wynikają one z ogólnych warunków przyznawania dodatku motywacyjnego określonych w par. 6 rozporządzenia z 31 stycznia 2005 r. Zdaniem organu nadzoru w świetle zakwestionowanych postanowień regulaminu wynagrodzenia dodatek motywacyjny przysługiwałby za wykonywanie normalnych obowiązków nauczyciela, co jest sprzeczne z ogólnymi warunkami przyznawania tego dodatku (por. wyroki WSA w Łodzi z 4 sierpnia 2020 r., sygn. akt III SA/Łd 135/20, i 8 stycznia 2020 r., sygn. akt III SA/Łd 877/19).

Według łódzkiego wojewody przesłanką przyznania dodatku motywacyjnego jest osiągnięcie ponadprzeciętnych (nadzwyczajnych), w sensie pozytywnym, efektów w pracy pedagogicznej nauczyciela. Wskazują na to sformułowania użyte w par. 6 rozporządzenia z 31 stycznia 2005 r., tj. „osiągnięcia”, „wprowadzenie innowacji pedagogicznych”, „zaangażowanie w realizację czynności i zajęć” czy „szczególnie efektywne wypełnianie zadań i obowiązków”. Tym samym należy przyjąć, że dodatek motywacyjny przysługuje za dodatkowe i nadzwyczajne efekty pracy nauczycielskiej, nie zaś za normalne (standardowe) wykonywanie podstawowych obowiązków.

W świetle powyższego dodatek motywacyjny przysługuje nauczycielom wyróżniającym się w stosunku do pozostałych nauczycieli osiągnięciami w jakiejś dziedzinie bądź zaangażowaniem czy też wprowadzeniem innowacji (wyrok WSA w Łodzi z 6 października 2022 r., sygn. akt III SA/Łd 450/22).

Na ten temat wypowiedział się również wojewoda warmińsko-mazurski w rozstrzygnięciu nadzorczym z 23 maja 2024 r. (nr PN.4131.220.2024). Stwierdził, że warunki szczegółowe uchwalone przez radę powinny być rozwinięciem warunków ogólnych, określonych w rozporządzeniu, jednakże nie mogą mieć charakteru „zwykłych” obowiązków pracowniczych na danym stanowisku. W ocenie organu nadzoru takie czynniki, jak: przestrzeganie statutu szkoły, zarządzeń dyrektora, a także systematyczne i zgodne z wymogami prawa prowadzenie dokumentacji przebiegu nauczania oraz związanej z innymi zadaniami powierzonymi przez dyrektora, przestrzeganie przepisów prawa oświatowego, racjonalne gospodarowanie budżetem jednostki oświatowej i przestrzeganie dyscypliny finansów publicznych, dbałość o mienie szkoły i stan techniczny obiektów szkolnych, zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków nauki i pracy są podstawowymi obowiązkami odpowiednio nauczyciela oraz dyrektora i nie mogą dodatkowo stanowić kryterium warunkującego przyznanie dodatku motywacyjnego w określonej wysokości.

Z kolei w rozstrzygnięciu nadzorczym z 26 kwietnia 2024 r. (nr PN.4131.172.2024) wojewoda warmińsko-mazurski zakwestionował postanowienie regulaminu, w którym rada uchwaliła szczegółowe warunki przyznawania dodatku motywacyjnego związane z powierzeniem stanowiska. W regulaminie był zapis, że takim warunkiem jest szczególna troska o stan majątku szkoły. W ocenie organu nadzoru ten warunek jest podstawowym obowiązkiem nauczycieli i dyrektora i nie może dodatkowo stanowić kryterium przyznania dodatku motywacyjnego.

Błąd 3: przyznanie dodatku motywacyjnego zależne od stażu pracy lub opinii poprzedniego pracodawcy

Zdaniem wojewody wielkopolskiego, wyrażonym w rozstrzygnięciu nadzorczym z 4 września 2024 r. (nr NP-III.4131.1.290.2024.7), nieprawidłowe jest uzależnianie otrzymania dodatku motywacyjnego od długości zatrudnienia w danej placówce. Przesłanka ta nie mieści się wśród ogólnych warunków przyznawania nauczycielom dodatku motywacyjnego, określonych w par. 6 rozporządzenia z 31 stycznia 2005 r. Wojewoda podkreślił, że żaden z ogólnych warunków nie nawiązuje do wymogu okresu zatrudnienia w danej placówce oświatowej. Wojewoda zakwestionował postanowienie w regulaminie, w myśl którego: „Koniecznym warunkiem przyznania nauczycielowi dodatku motywacyjnego jest przepracowanie w danej szkole co najmniej 2 lat”.

Ten sam wojewoda w rozstrzygnięciu z 16 października 2024 r. (nr NP-III.4131.1.323.2024.7) stwierdził nieważność postanowienia regulaminu, w którym rada ustaliła, że dodatek motywacyjny dla nauczyciela rozpoczynającego pracę w zawodzie przyznaje się po upływie okresu umożliwiającego ocenę spełnienia przez niego warunków. W ocenie organu nadzoru przesłanka, która warunkuje otrzymanie dodatku motywacyjnego od długości zatrudnienia w danej placówce, nie mieści się wśród ogólnych warunków przyznawania nauczycielom dodatku motywacyjnego. W konsekwencji wojewoda uznał, że taka regulacja jest niezgodna z prawem. Ponadto zauważył, że ustawa upoważnia wyłącznie do dookreślenia takich kwestii jak określenie wysokości stawek dodatków oraz szczegółowych warunków ich przyznawania – z zastrzeżeniem, że te szczegółowe warunki muszą się mieścić w ramach ogólnych warunków określonych w rozporządzeniu.

Z podobnych względów za istotnie naruszającą prawo wojewoda uznał treść postanowień w regulaminie, zgodnie z którymi:

„W przypadku przyznawania dodatku motywacyjnego dla nauczyciela rozpoczynającego pracę w danej placówce dyrektor placówki oświatowej może zasięgnąć opinii u poprzedniego praco dawcy”;

„Dodatek motywacyjny dla nauczycieli uzupełniających etat przyznaje dyrektor placówki macierzystej po zasięgnięciu opinii dyrektora placówki, w której nauczyciel uzupełnienia etat”.

Zdaniem wojewody żaden z ogólnych warunków nie stanowi podstawy do określenia, iż przyznanie dodatku motywacyjnego może być uzależnione od opinii poprzedniego pracodawcy czy też opinii dyrektora placówki, w której nauczyciel uzupełnia etat.

Błąd 4: różnicowanie warunków i wysokości dodatku motywacyjnego od stanowiska

Wojewoda kujawsko-pomorski w rozstrzygnięciu nadzorczym z 15 marca 2024 r. (nr 19/2024) stwierdził, że nieuprawnione jest różnicowanie wysokości dodatku motywacyjnego dla nauczycieli i dla dyrektora szkoły. Jego zdaniem narusza to w sposób istotny art. 30 ust. 2 w związku z art. 30 ust. 6 KN i par. 6 rozporządzenia z 31 stycznia 2005 r. oraz konstytucyjną zasadę równości, wyrażoną w art. 32 Konstytucji RP. Za błędny zapis w regulaminie wojewoda uznał poniższy: „Dodatek motywacyjny przyznaje się w wysokości: od 3 proc. do 7 proc. dla nauczycieli, od 10 proc. do 30 proc. dla dyrektora”.

Z kolei wojewoda lubuski w rozstrzygnięciu nadzorczym z 24 kwietnia 2024 r. (nr NK-I.4131.48.2024) wskazał, że nie ma podstaw do ustalania odrębnych warunków przyznawania dodatku motywacyjnego dla dyrektorów szkół. Zdaniem organu nadzoru, w odniesieniu do nauczycieli, którym powierzono obowiązki dyrektora, organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego może tylko uszczegółowić ogólny warunek przyznania dodatku motywacyjnego określony w par. 6 pkt 5 rozporządzenia z 31 stycznia 2005 r., tj. „szczególnie efektywne wypełnianie zadań i obowiązków związanych z powierzonym stanowiskiem”. Rada winna ustalić jednolite warunki dla wszystkich nauczycieli, w tym dla tych, którzy pełnią funkcję dyrektora szkoły. Według wojewody lubuskiego wprowadzone do uchwały regulacje wypaczają sens dodatku motywacyjnego. Nauczyciel wzorcowo wykonujący swoje obowiązki i świadczący pracę o najwyższej jakości (niepełniący funkcji dyrektora ani wice dyrektora) będzie mógł otrzymać dodatek motywacyjny maksymalnie w wysokości do 30 proc. podstawy dodatku. Z kolei dyrektor i wicedyrektor tak samo dobrze świadczący pracę najwyższej jakości i wykonujący w sposób wzorcowy swoje obowiązki będzie mógł otrzymać dodatek w wysokości do 60 proc. podstawy dodatku. Zdaniem organu nadzoru taka regulacja powoduje nieuprawnione zróżnicowanie poziomu dodatku bez względu na jakość świadczonej pracy, a jedynie z uwagi na pełnioną funkcję w szkole.

Ponadto wojewoda lubuski wyjaśnił, że zarówno określenie wysokości dodatku motywacyjnego w formie kwotowej, jak i procentowej jest dopuszczalne. Musi jednak ustalać takie same ramy (widełki) zarówno dla nauczycieli, jak i wicedyrektorów oraz dyrektorów szkół, by to jakość świadczonej pracy i wykonywanie dodatkowych zadań lub zajęć determinowały wysokość dodatku motywacyjnego. Tylko taka regulacja pozwala na równe traktowanie nauczycieli, wicedyrektorów i dyrektorów szkół przy przyznawaniu dodatku motywacyjnego. Natomiast kwestionowane przepisy takiej równości nie zapewniają, godząc w konstytucyjne zasady równości wobec prawa i zakazu dyskryminacji, chronione przez art. 32 Konstytucji RP (por. wyroki WSA w Gorzowie Wielko polskim z 18 stycznia 2018 r., sygn. akt II SA/Go 1146/17, i we Wrocławiu z 10 października 2013 r., sygn. akt IV SA/Wr 315/13).

Błąd 5: nieprecyzyjne regulacje dotyczące wysokości dodatku dla nauczycieli

Zdaniem NSA, wyrażonym w wyroku 11 kwietnia 2024 r. (sygn. akt III OSK 1113/23), z treści regulaminu określającego wysokość oraz szczegółowe warunki przyznawania nauczycielom dodatków do wynagrodzenia zasadniczego musi wynikać wyraźnie wysokość tych dodatków – tak aby zarówno nauczyciel, jak i organ przyznający ten dodatek wiedzieli, jaka jest jego wysokość, gdyż stanowi on składnik wynagrodzenia. W sprawie rozstrzyganej przez NSA rada nie dookreśliła, w jaki sposób spełnienie warunków wpłynie na wysokość dodatku motywacyjnego. Poza wskazaniem górnej i dolnej granicy tego dodatku nie ustalono żadnych innych zasad dla podmiotu przyznającego dodatek, którymi miałby się kierować przy określaniu jego wysokości w tych granicach (widełki zostały ustalone w dużej rozpiętości – różnica wynosiła 1650 zł). W tej sytuacji NSA uznał, że treść powyższych postanowień uchwały spowoduje, że o wysokości dodatku motywacyjnego zadecyduje (i to w dowolny sposób) podmiot go przyznający, a nie rada.

Podobne wnioski zaprezentował wojewoda śląski w rozstrzygnięciu nadzorczym z 25 września 2024 r. (nr NPII.4131.1.761.2024). Jego zdaniem z regulaminu musi wynikać jasna regulacja prawna określająca wysokość dodatków dla nauczycieli. Przy czym uchwałodawca ma określić wysokość stawek dodatku dla nauczycieli i wskazać, co wpływa na jego wysokość. Tymczasem radni w regulaminie postanowili: „Wysokość dodatku motywacyjnego ustala się w wysokości od 200,00 zł brutto miesięcznie do 2.000,00 zł miesięcznie”. W uzasadnieniu rozstrzygnięcia wojewoda wskazał, że „przepisem § 4 Regulaminu Rada postanowiła o przyznaniu dodatku motywacyjnego, po spełnieniu warunków wymienionych w tym przepisie. Rada nie dookreśliła jednakże, w jaki sposób wystąpienie tych warunków wpłynie na wysokość dodatku motywacyjnego. To jest, od zaistnienia których warunków wysokość dodatku motywacyjnego będzie wynosić 200 złotych, a spełnienie których oznaczać będzie prawo do dodatku w wysokości – 2000 złotych”. Wojewoda dodał, że w rozpatrywanej sprawie rozbieżność między dolną a górną wysokością dodatku motywacyjnego wynosi 1 800 zł i poza określeniem dolnej i górnej granicy wysokości dodatku rada nie wskazała jakichkolwiek innych zasad dla podmiotu przyznającego dodatek, którymi mógłby się kierować, określając jego wysokość. Z uregulowań regulaminu nie wynikało bowiem, jakie czynniki będą decydowały o tym, że jeden nauczyciel otrzyma dodatek motywacyjny w wysokości 200 zł, a drugi 2000 zł. „Brak takich przesłanek (wytycznych) powoduje zupełną uznaniowość, trudną – a nawet niemożliwą – do zweryfikowania potem przez radę gminy” – podkreślił wojewoda. Ostatecznie uznał, że przy tak skonstruowanych przepisach uchwały o wysokości dodatku w istocie nie będzie decydowała rada, tak jak wymaga tego art. 30 ust. 6 KN, ale w sposób zupełnie dowolny i poza wszelkimi zasadami – podmiot przyznający dodatek. Dlatego unieważnił uchwałę w sprawie regulaminu.

Błąd 6: ustalanie w regulaminie kwoty przeznaczonej na dodatki motywacyjne

Wojewoda warmińsko-mazurski w rozstrzygnięciu nadzorczym z 4 października 2024 r. (nr PN.4131.313.2024) zakwestionował postanowienie w regulaminie, zgodnie z którym: „fundusz na dodatki motywacyjne dla nauczycieli i dyrektorów ustala się w wysokości 3,5 proc. planowanego wynagrodzenia zasadniczego na dany rok budżetowy”. Według organu nadzoru przytoczona regulacja wykracza poza delegację ustawową. Zgodnie bowiem z art. 30 ust. 6 pkt 1 KN organ stanowiący gminy jest zobowiązany do określenia wysokości stawki dodatku motywacyjnego oraz szczegółowych warunków jego przyznawania. Zaś zakwestionowane postanowienie, określające pulę środków przeznaczonych na dodatki motywacyjne dla nauczycieli i dyrektorów, jest normą planistyczną dotyczącą budżetu i stanowi akt kierownictwa wewnętrznego. Ponadto w myśl art. 52 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych ujęte w budżecie państwa, budżetach jednostek samorządu terytorialnego i planach finansowych jednostek budżetowych dochody oraz przychody: stanowią prognozy ich wielkości (pkt 1) wydatki oraz łączne rozchody, stanowią nieprzekraczalny limit (pkt 2). Z przytoczonego przepisu jednoznacznie wynika, że to uchwała budżetowa oraz plany finansowe jednostki sektora finansów publicznych określają kwoty wydatków w danym roku budżetowym, w tym z tytułu wypłaty wynagrodzeń nauczycielom (tak też stwierdził wojewoda dolnośląski w rozstrzygnięciu nadzorczym z 24 lipca 2024 r., nr PN-N.4131.57.1.2024.MN).

Z kolei wojewoda warmińsko-mazurski w rozstrzygnięciu nadzorczym z 7 maja 2024 r. (nr PN.4131.205.2024) zakwestionował postanowienie w regulaminie wynagradzania, w którym rada powiatu ustaliła, że „w budżecie każdej szkoły planuje się corocznie środki z przeznaczeniem na dodatki motywacyjne nauczycieli, w wysokości co najmniej 5 proc. wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli na każdy etat kalkulacyjny nauczyciela w danym stopniu awansu zawodowego, z uwzględnieniem środków na dodatki motywacyjne dyrektorów szkół, w tym środki z przeznaczeniem na dodatki motywacyjne dyrektorów szkół i innych nauczycieli pełniących funkcje kierownicze w szkole”. Podkreślił, że ustawodawca nie upoważnił organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego do narzucenia kierownikom poszczególnych jednostek, w tym dyrektorom szkół w regulaminie wynagradzania nauczycieli, sposobu rozdysponowania środków na ten cel.

Podobne stanowisko wyraził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie w wyroku z 28 lutego 2023 r., sygn. II SAIOI 7/23, i wojewoda warmińsko-mazurski m.in. w rozstrzygnięciach nadzorczych z 7 kwietnia 2023 r., znak: PN.4131.141.2023, z 8 marca 2024 r., znak: PN.4131.106.2024).

Błędy w dodatku funkcyjnym dla nauczycieli i za warunki pracy. Czytaj więcej

W sumie w orzeczeniach sądów administracyjnych i rozstrzygnięciach nadzorczych wojewodów wyszukaliśmy aż dwadzieścia najczęstszych błędów dotyczących regulaminów, które popełniają radni. Znajdziesz je pod następującymi linkami:

Dodatek funkcyjny dla nauczyciela na nowym stanowisku. Kiedy gmina jest na bakier z przepisami?

Dodatek dla nauczycieli za warunki pracy. Jakie warunki można uznać za trudne?