Nagroda jubileuszowa dla nauczyciela, dodatek motywacyjny i bezpłatny urlop. Poradnia oświatowa

Na jakich zasadach można wypłacić nagrodę jubileuszową nauczycielowi odchodzącemu na emeryturę? Na to i inne pytania odpowiadamy w poradni oświatowej.

• Czy można udzielić nauczycielowi urlopu bezpłatnego w wymiarze jednej godziny
• Na jakich zasadach można wypłacić nagrodę jubileuszową nauczycielowi odchodzącemu na emeryturę
• Jak należy postąpić, gdy nauczyciel potwierdzi dodatkowy staż pracy uprawniający go do szybszego nabycia nagrody jubileuszowej
• Dlaczego zgoda nauczyciela na przyjęcie dodatku motywacyjnego nie ma znaczenia przy jego przyznawaniu

Dyrektor szkoły może (ale nie musi) udzielić urlopu bezpłatnego nauczycielce w wymiarze jednej godziny. Przepisy Karty nauczyciela (dalej: KN) nie regulują tej kwestii szczegółowo. W art. 68 ust. 1 KN jest tylko mowa, że nauczyciel może otrzymać urlop płatny lub bezpłatny dla celów naukowych, artystycznych, oświatowych, a bezpłatny z innych ważnych przyczyn. Wobec tego na mocy art. 91c ust. 1 KN odpowiednie zastosowanie mają przepisy kodeksu pracy (dalej: k.p.). Z treści art. 174 i art. 1741 k.p. wynika, że takiego urlopu bezpłatnego udziela się na pisemny wniosek pracownika. Pracodawca może, ale nie musi uwzględnić wniosku, a okresu urlopu bezpłatnego nie wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Przy udzielaniu urlopu bezpłatnego dłuższego niż trzy miesiące strony mogą przewidzieć dopuszczalność odwołania pracownika z urlopu z ważnych przyczyn. Za zgodą pracownika, wyrażoną na piśmie, pracodawca może udzielić pracownikowi urlopu bezpłatnego w celu wykonywania pracy u innego pracodawcy przez okres ustalony w zawartym w tej sprawie porozumieniu między pracodawcami i taki urlop bezpłatny wyjątkowo wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze u dotychczasowego pracodawcy. W przeciwieństwie do art. 1542 k.p. przepisy dotyczące urlopu bezpłatnego nie stanowią, że urlopu bezpłatnego udziela się na cały dzień roboczy pracownika, jak ma to miejsce w przypadku urlopu wypoczynkowego. W związku z tym należy przyjąć, że dopuszczalne jest udzielenie urlopu bezpłatnego na część dnia.

Nauczyciel będzie uprawniony do nagrody jubileuszowej w wysokości uzależnionej od stażu pracy. Na podstawie art. 47 ust. 1 Karty nauczyciela (dalej: KN) za wieloletnią pracę nauczyciel otrzymuje nagrodę jubileuszową w wysokości:

• za 20 lat pracy – 75 proc. wynagrodzenia miesięcznego;
• za 25 lat pracy – 100 proc. wynagrodzenia miesięcznego;
• za 30 lat pracy – 150 proc. wynagrodzenia miesięcznego;
• za 35 lat pracy – 200 proc. wynagrodzenia miesięcznego;
• za 40 lat pracy – 250 proc. wynagrodzenia miesięcznego.

Zasadą jest, że nauczyciel nabywa prawo do nagrody jubileuszowej w dniu, w którym upływa okres uprawniający do nagrody (par. 2 ust. 1 rozporządzenia ministra edukacji narodowej i sportu w sprawie szczegółowych zasad ustalania okresów pracy i innych okresów uprawniających nauczyciela do nagrody jubileuszowej oraz szczegółowych zasad jej obliczania i wypłacania; dalej: r.n.n.j.). Wyjątkowo, w przypadku rozwiązania stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy, nauczycielowi, któremu do nabycia prawa do nagrody jubileuszowej brakuje mniej niż 12 miesięcy, licząc od dnia rozwiązania stosunku pracy, nagrodę tę wypłaca się w dniu rozwiązania stosunku pracy (par. 4 r.n.n.j.). W związku z powyższym nauczycielowi, który odchodzi na emeryturę w maju 2024 r., należy wypłacić w ostatnim dniu pracy nagrodę jubileuszową, którą otrzymałby we wrześniu 2024 r., gdyby kontynuował zatrudnienie, w wysokości uzależnionej od stażu, który miałby wypracowany w razie dalszej pracy, i obliczoną zgodnie z art. 47 ust. 1 KN.

Nauczycielowi należy wypłacić pełną jubileuszówkę za 35 lat pracy. Do okresu pracy uprawniającego nauczyciela do nagrody jubileuszowej zalicza się wszystkie zakończone okresy zatrudnienia oraz inne okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one zaliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Nauczyciel nabywa prawo do tej nagrody w dniu, w którym upływa okres uprawniający do niej. Nauczyciel jest zobowiązany udokumentować swoje prawo do nagrody, jeżeli w jego aktach osobowych brak jest odpowiedniej dokumentacji. Nagroda po raz pierwszy należy się za 20 lat pracy, a później kolejne nagrody co pięć lat, aż do 40 lat pracy. Data nabycia prawa do nagrody ma tutaj duże znaczenie, ponieważ przeciąganie terminu wypłaty może spowodować, że zmieni się podstawa naliczenia nagrody. Nagroda jubileuszowa powinna zostać wypłacona nauczycielowi w dniu nabycia prawa do tego świadczenia. Podstawę obliczenia jubileuszówki stanowi wynagrodzenie miesięczne przysługujące nauczycielowi w dniu nabycia prawa do nagrody. Nagrodę oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy. Oznacza to, że przy ustalaniu podstawy nagrody jubileuszowej należy wziąć pod uwagę stałe składniki w wysokości wynikającej z umowy o pracę czy też z angażu/uposażenia. Składniki zmienne wynagrodzenia należy ustalić zgodnie z zasadami wskazanymi w rozporządzeniu ministra edukacji narodowej w sprawie szczegółowych zasad ustalania wynagrodzenia oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy.

By podsumować – do podstawy nagrody jubileuszowej wejdą m.in.:

• wynagrodzenie zasadnicze i dodatek za wysługę lat;
• dodatki: funkcyjny z tytułu wychowawstwa, opiekuna stażu, mentora i motywacyjny, ale tylko w sytuacji, kiedy nauczyciel w miesiącu nabycia prawa do nagrody będzie miał prawo do tych dodatków;
• godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw, które zgodnie z rozporządzeniem oblicza się, mnożąc przeciętną miesięczną liczbę godzin z okresu miesięcy danego roku szkolnego poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu (miesiąc nabycia prawa do nagrody), a jeśli okres zatrudnienia jest krótszy od roku szkolnego ‒ z tego okresu, przez godzinową stawkę wynagrodzenia przysługującą w miesiącu wykorzystywania urlopu (nabycia prawa do nagrody).

Jeżeli na mocy odrębnych przepisów nauczycielowi zostaną zaliczone okresy dotychczas niepodlegające zaliczeniu i w dniu udokumentowania nauczyciel uzyska prawo do dwóch lub więcej nagród, to wypłaca się tylko jedna nagrodę – najwyższą.

Przyznany dodatek motywacyjny jest składnikiem wynagrodzenia (art. 30 ust. 1 pkt 2 Karty nauczyciela; dalej: KN) i przysługuje nauczycielowi wraz z wynagrodzeniem zasadniczym. Ponieważ w zakresie praw wynikających ze stosunku pracy nieuregulowanych przepisami KN mają zastosowanie przepisy kodeksu pracy (dalej: k.p.), oznacza to, że nauczyciel nie może się zrzec (czy też zrezygnować) z dodatku motywacyjnego, który po przyznaniu jest składnikiem wynagrodzenia, zgodnie bowiem z generalną zasadą pracownik nie może się zrzec ani całości, ani części przysługującego mu wynagrodzenia (art. 91c ust. 1 KN w zw. z art. 84 k.p.). Zakaz zawarty w art. 84 k.p. oznacza m.in., że nie są dopuszczalne żadne czynności prawne ani oświadczenia woli pracownika, które zwalniałyby pracodawcę z obowiązku zapłaty wynagrodzenia.

Dodatek motywacyjny jest składnikiem wynagrodzenia, który z założenia jest przyznawany nauczycielowi za jego zaangażowanie w realizację zadań dodatkowych. Dlatego zgodnie z art. 30 ust. 1 pkt 2 KN wynagrodzenie nauczyciela składa się m.in. z dodatku motywacyjnego.

Według art. 30 ust. 6 pkt 1 KN m.in. wysokość dodatku motywacyjnego oraz szczegółowe warunki jego przyznawania w drodze regulaminu określa organ prowadzący szkołę, będący jednostką samorządu terytorialnego, uwzględniając przewidywaną strukturę zatrudnienia. Oprócz wysokości stawki dodatku motywacyjnego i szczegółowych warunków jego przyznawania organ prowadzący szkołę nie może określić ani ustalić żadnych innych warunków przyznawania dodatku motywacyjnego. Regulacja wysokości stawki dodatku motywacyjnego jest sformułowaniem oczywistym i sprowadza się do możliwości ustalenia kwoty dodatku motywacyjnego. Natomiast określenie szczegółowych warunków przyznawania dodatku sprowadza się do możliwości uszczegółowienia ogólnych warunków przyznawania nauczycielom dodatku motywacyjnego, zawartych w par. 6 rozporządzenia ministra edukacji narodowej i sportu w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy. W rozporządzeniu tym do ogólnych warunków przyznawania dodatku motywacyjnego zostały zaliczone:

• osiągnięcia w realizowanym procesie dydaktycznym;
• osiągnięcia wychowawczo-opiekuńcze;
• wprowadzanie innowacji pedagogicznych skutkujących efektami w procesie kształcenia i wychowania;
• zaangażowanie w realizację czynności i zajęć, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 KN;
• szczególnie efektywne wypełnianie zadań i obowiązków związanych z powierzonym stanowiskiem;
• realizowanie w szkole zadań edukacyjnych wynikających z przyjętych przez organ prowadzący priorytetów w realizowanej lokalnej polityce oświatowej.

Powyższy katalog jest katalogiem zamkniętym, w którym nie zostały ujęte takie przesłanki jak porozumienie z nauczycielem, uzyskanie jego zgody bądź akceptacji. Ponieważ organ prowadzący szkołę, dokonując uszczegółowienia przesłanek ogólnych, nie może wykroczyć poza ich ramy (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 21 marca 2007 r., sygn. akt IV SA/Po 54/07), organ własną decyzją nie może jako przesłanki przyznania dodatku motywacyjnego wprowadzić konieczności uzyskania zgody nauczyciela. Jeśli zostaną spełnione szczegółowe warunki przyznania dodatku motywacyjnego i ten dodatek zostanie nauczycielowi przyznany, to organ prowadzący szkołę nie ma obowiązku pozyskiwania zgody nauczyciela na przyznanie mu dodatku motywacyjnego. ©℗