Pedagodzy przestali masowo korzystać z urlopów dla poratowania zdrowia. Takiego spadku nie było od ośmiu lat. Wystraszyli się komisji lekarskich i stanowiska Sądu Najwyższego.
Nauczyciel w ciągu całej kariery zawodowej może skorzystać z trzech lat płatnego urlopu zdrowotnego. Po raz pierwszy jest to możliwe po siedmiu latach pracy. Wystarczy wizyta u lekarza pierwszego kontaktu, który wyda stosownie zaświadczenie. Dyrektorzy szkół najczęściej nie kwestionowali decyzji, więc pedagodzy nadużywali tego uprawnienia.
Sposób na belfra
Najwięcej takich urlopów było w 2011 r. Wtedy też samorządy utrzymujące ok. 650 tys. pedagogów postanowiły się bronić. Walkę jako pierwszy rozpoczął prezydent Częstochowy. Wydał zarządzenie, w którym zobligował wszystkich dyrektorów, aby za każdym razem, kiedy przyjdzie do nich nauczyciel z orzeczeniem od lekarza o przyznaniu urlopu, odwoływali się do wojewódzkiego ośrodka medycyny pracy. Ten miał weryfikować zaświadczenia. – Dyrektorzy nie chcieli tego robić z własnej inicjatywy, dlatego konieczne było wprowadzenie zaleceń prezydenta – tłumaczy Ryszard Stefaniak, naczelnik wydziału edukacji Urzędu Miasta Częstochowy. Akcja okazała się skuteczna – liczba osób korzystających z tego świadczenia spadła w ciągu roku z blisko 300 do 30.
Sześciolatki uratowały szkoły. Firmy dostrzegły zysk, powstają więc nowe placówki
Sześciolatki uratowały szkoły. Firmy dostrzegły zysk, powstają więc nowe placówki

Zobacz również
W ślad za Częstochową poszły inne miasta, m.in. Kraków.
Zdaniem Ryszarda Stefaniaka taka konsekwencja samorządów w działaniu sprawiła, że teraz z tego przywileju można skorzystać tylko w uzasadnionych przypadkach.
Oświatowe związki podkreślają, że same były inicjatorem uszczelnienia systemu.
– Przy pracach nad Kartą nauczyciela wskazywaliśmy na taką potrzebę. Mówiliśmy wtedy, że to lekarz medycyny pracy, a nie rodzinny, powinien decydować o tym, czy pedagog powinien skorzystać z przerwy od zajęć – przekonuje Sławomir Broniarz, prezes Związku Nauczycielstwa Polskiego.
Niemal 200 milionów na książki do szkolnych bibliotek. Bez dostępu dla uczniów
Niemal 200 milionów na książki do szkolnych bibliotek. Bez dostępu dla uczniów

Zobacz również
Jednak prace nad nowelizacją ustawy zostały wstrzymane i nie wiadomo, czy ktoś do nich wróci po przyszłorocznych wyborach parlamentarnych.
W projekcie wymiar urlopu zdrowotnego miał zostać ograniczony z trzech lat do roku, zmianie miał też ulec tryb przyznawania tego świadczenia. Nauczyciel miał zyskać do niego prawo dopiero po 20 latach pracy. Wciąż jednak to gminy, a nie ZUS, miały płacić za urlop. Utrzymany więc został mechanizm podwójnego płacenia przez gminy – urlopowanemu pracownikowi i osobie, która go zastępuje.
Ucieczka przed kłopotem
Radykalne działania samorządów to niejedyny powód spadku liczby urlopujących nauczycieli. Świadczenie to często było traktowane jako ucieczka przed planowanym zwolnieniem z powodu zbyt małej liczby uczniów, a tym samym zmniejszeniem zajęć. Pedagog musi mieć co najmniej połowę pensum, czyli 9 z 18 godzin lekcyjnych, aby utrzymać się w szkole na etacie. Uciekając na zwolnienie, miał nadzieję, że pod koniec maja (bo tylko wtedy co do zasady można zwalniać nauczyciela) dyrektor nie wręczy mu wypowiedzenia. I najczęściej miał rację, bo szefowie placówek odpuszczali, do końca nie wiedząc, czy można w ten sposób zwalniać nauczycieli.
Sądy do tej pory na tego typu sprawy miały różny pogląd. Z jednej strony zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z 7 grudnia 2006 r. (sygn. akt I PZP 4/06) dyrektor szkoły może wypowiedzieć umowę nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie mianowania, nawet jeśli ten przebywał na urlopie. Z kolei SN w wyrokach z 19 września 1996 r. (sygn. akt I PRN 70/96) i z 9 września 2010 r. (sygn. akt II PK 54/10) stawał w obronie zwalnianych pedagogów.
Dopiero w uchwale SN w składzie siedmiu sędziów z 26 czerwca 2013 r. (sygn. akt I PZP 1/13) orzeczono, że złożenie przez nauczyciela wniosku o udzielenie urlopu dla poratowania zdrowia lub korzystanie z niego nie stanowi przeszkody do rozwiązania z nim stosunku pracy na podstawie art. 20 ust. 1 pkt 2 karty.
– Po tym orzeczeniu dyrektorzy placówek oświatowych, wypowiadając umowy nauczycielom z powodów organizacyjnych, nie muszą się obawiać złożenia wypowiedzenia także i tym przebywającym na urlopach dla poratowania zdrowia – potwierdza dr Magdalena Zwolińska, adwokat z kancelarii DLA Piper Wiater sp. k.
Szkoła jest niedopasowana do współczesnych uczniów?
Szkoła jest niedopasowana do współczesnych uczniów?

Zobacz również
Według niej z pewnością powszechnie obowiązująca uchwała przyczyniła się do tego, że nauczyciele rzadziej korzystają z tego świadczenia, skoro nie chroni ono przed utratą pracy.
Kolejnym powodem, dla którego nauczyciele wolą pracować, są względy finansowe. Mogą wtedy korzystać z dodatkowych godzin ponadwymiarowych. W efekcie ich pensja może być dwukrotnie wyższa od zasadniczej, którą otrzymują na urlopie dla poratowania zdrowia.