Subskrybuj nas na Youtube
Czy ciąża nauczycielki blokuje zmiany organizacyjne
W szkole zatrudniona jest nauczycielka dyplomowana. W kwietniu zaszła w ciążę. Nie informowała jeszcze dyrektora o swoim stanie. Niespodziewanie otrzymała wypowiedzenie pod koniec maja. Czy po przedstawieniu zaświadczenia od lekarza o tym, że jest w ciąży, dyrektor musi się wycofać ze swojej decyzji?
Jej przełożony powinien anulować wypowiedzenie. Do omawianej sprawy powinien mieć zastosowanie art. 177 kodeksu pracy. Zgodnie z nim pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie ciąży, a także w okresie urlopu macierzyńskiego. Wyjątkiem jest zachowanie nauczycielki, które uzasadniałoby zwolnienie dyscyplinarne bez wypowiedzenia z jej winy. Na takie działanie pracodawcy musi się zgodzić reprezentująca pracownicę zakładowa organizacja związkowa.
Podstawa prawna
Art. 10 ust. 1 ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 191).
Czy można uciec przed planowanym zwolnieniem
Nauczyciel dowiedział się od znajomych z pracy, że zostanie najprawdopodobniej zwolniony. Udał się więc do lekarza, który wystawił mu zaświadczenie, że powinien skorzystać z urlopu dla poratowania zdrowia. Dyrektor szkoły poinformował go, że niezależnie od tej decyzji zamierza wręczyć mu wypowiedzenie pod koniec maja. Czy urlop dla poratowania zdrowia chroni przed zwolnieniem?
I to nawet wtedy, gdy nauczyciel jest już w trakcie takiej przerwy od pracy. Pracodawca może go zwolnić, tłumacząc to zbyt małą liczbą godzin zajęć. Potwierdził to Sąd Najwyższy (SN) w uchwale siedmiu sędziów z 26 czerwca 2013 r. (sygn. akt I PZP 1/13). Rozwiane zostały więc wątpliwości, jakie wcześniej mieli sędziowie. Zdarzało się bowiem, że różnie interpretowali przepisy Karty nauczyciela dotyczące urlopu zdrowotnego. W uchwale SN z 7 grudnia 2006 r. (sygn. akt I PZP 4/06, OSNP 2007/7-8/89), uznali np., że dyrektor szkoły może wypowiedzieć umowę nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie mianowania, nawet jeśli ten przebywał na urlopie. Z kolei w wyrokach z 19 września 1996 r. (sygn. akt I PRN 70/96, OSNP 1997/7/113) i z 9 września 2010 r. (sygn. akt II PK 54/10, LEX nr 661502) SN stanął w obronie pedagogów. Na podstawie uchwały z czerwca 2013 r. wydawane są już pierwsze orzeczenia, które przyznają rację dyrektorom szkół zwalniającym nauczycieli na urlopach zdrowotnych. W wyroku z 4 lipca 2013 r. (sygn. akt. II PK 215/12) SN orzekł, że zarządzający placówką powinien mieć możliwość dostosowania stanu zatrudnienia do aktualnego rozmiaru zadań szkoły, wynikającego wprost z art. 20 ust. 1 karty.
Podstawa prawna
Art. 73 ust. 7 i art. 91c ust. 2 ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 191).
Czy w okresie wypowiedzenia można się zatrudnić
Pracownik otrzymał wypowiedzenie, bo z powodu małej liczby uczniów nie ma dla niego dodatkowych godzin. Dowiedział się, że w wydziale edukacji potrzebują od lipca urzędnika na zastępstwo z takim doświadczeniem, jakie on posiada. Czy może się tam zatrudnić?
Dobrze byłoby jednak w takiej sytuacji porozumieć się z dyrektorem i rozwiązać umowę za porozumieniem stron. Placówka nie pracuje w lipcu i sierpniu, ale nauczyciel w każdej chwili może być wezwany z powodu np. egzaminów poprawkowych lub w celach organizacyjnych. Istnieje też możliwość, że szef placówki oświatowej nie będzie robił problemów zwalnianej osobie i pozwoli jej podjąć dodatkowe zatrudnienie w okresie wypowiedzenia. Nauczyciel pracę w urzędzie może zdobyć bez dodatkowych formalności, bo na zastępstwo urzędnika samorządowego można zatrudnić inną osobę bez konieczności przeprowadzania konkursu. W efekcie z dnia na dzień można zawrzeć umowę. Trzeba tylko spełnić warunki formalne. O pracę w urzędzie gminy może ubiegać się osoba, która ma obywatelstwo polskie. W przypadku zatrudnianych na podstawie umowy o pracę wymagane jest wykształcenie co najmniej średnie. Nauczyciel może więc starać się o stanowisko urzędnicze pracownika samorządowego lub zostać zatrudniony na zlecenie np. do zmodyfikowania arkusza organizacyjnego szkół (czyli planu nowego roku szkolnego). Jeśli odpowiadałaby mu ta praca, mógłby się tam zatrudnić na stałe. Pod warunkiem, że znajdzie się do niego etat. W takim przypadku musiałby już przystąpić do otwartego i konkurencyjnego naboru. Z nauczycielem, który pierwszy raz został zatrudniony w administracji samorządowej, zawierana jest umowa na sześć miesięcy. W tym czasie ma on odbyć służbę przygotowawczą i zdać egzamin. Od jego wyniku zależy kontynuacja pracy w samorządzie.
Podstawa prawna
Art. 6, art. 11–16 oraz 19 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. nr 223, poz. 1458 ze. zm.).
Czy zwolniony może pomagać uczniom
Rodzice dowiedzieli się, że najlepszy nauczyciel od matematyki otrzymał wypowiedzenie w maju. Dyrektor poinformował, że nie cofnie decyzji. Rodzice chcą jednak, aby były nauczyciel prowadził odpłatnie zajęcia pozalekcyjne na terenie placówki. Czy może uzyskać taką zgodę?
Decyzja jednak jest uzależniona od dyrektora, który może się zgodzić na wynajęcie sali lekcyjnej po zajęciach. Nie ma jednak takiego obowiązku. Zwolniony może prowadzić korepetycje z uczniami wyłącznie na swój rachunek. Osoba, która chce dodatkowo uczyć dzieci, nie musi zakładać firmy i rejestrować działalności gospodarczej. Wystarczy, że z rodzicami lub z pełnoletnim uczniem zawrze umowę cywilnoprawną o świadczeniu usług. Powinny zostać w niej określone m.in. liczba godzin oraz stawki za udzielone lekcje.
Podstawa prawna
Art. 64 ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 191).
Czy opinia związku jest konieczna przy zwolnieniu chorego
Nauczyciel mianowany bardzo długo przebywał na zwolnieniu lekarskim. Dyrektor zdecydował, że to dezorganizuje pracę placówki, i w maju wypowiedział mu umowę. Nie został jednak powiadomiony związek zawodowy, którego pracownik był członkiem. Czy nauczyciel po otrzymaniu wypowiedzenia powinien kwestionować zasadność zwolnienia?
Nauczyciela mianowanego, tak jak innych pracowników, można zwolnić z pracy w razie długiej choroby. Zgodnie bowiem z art. 53 par. 1 k.p. pracownik nie może być zwolniony przed upływem 182 dni (w przypadku gruźlicy 270 dni), a w przypadku uzyskania z ZUS świadczenia rehabilitacyjnego – przed upływem 272 dni (w przypadku gruźlicy – 360 dni). W sytuacji nauczyciela, który przekroczy ten okres, pracodawca nie ma obowiązku konsultowania zwolnienia ze związkami zawodowymi (wyrok SN z 5 lutego 1998 r.; sygn. akt I PKN 495/97). Wtedy rozwiązanie stosunku pracy następuje z końcem tego miesiąca, w którym upływa okres czasowej niezdolności nauczyciela do pracy. Trzeba też pamiętać, że jeśli zostanie on zwolniony przez dyrektora po 182 dniach, a w tym czasie wystąpił z wnioskiem do ZUS o świadczenie rehabilitacyjne, to i tak jego wypowiedzenie dojdzie do skutku. Zgodnie z art. 23 karty stosunek pracy z nauczycielem zatrudnionym na podstawie mianowania ulega rozwiązaniu m.in. w razie jego czasowej niezdolności do pracy spowodowanej chorobą, jeżeli jej okres przekracza 182 dni. W szczególnie uzasadnionych wypadkach okres nieobecności w pracy może być przedłużony o kolejne 12 miesięcy, o ile nauczyciel uzyska prawo do świadczenia rehabilitacyjnego lub zostanie mu udzielony urlop dla poratowania zdrowia. Nawet jeśli ZUS przyzna takie świadczenie, to zainteresowany i tak może być zwolniony przez dyrektora. Może on ostatecznie pożegnać się z pracownikiem, bo korzystanie przez niego z kolejnej przerwy dezorganizuje funkcjonowanie placówki. Taki wyrok został wydany przez SN 9 lutego 2012 r. (sygn. akt I PK 95/110).
Podstawa prawna
Art. 20 ust. 1 pkt 2 ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 191).
Czy z powodu braku zajęć można zwolnić działacza
Dyrektor zdecydował się zwolnić jednego z nauczycieli matematyki. Jest on chronionym działaczem związkowymi. Czy taka decyzja jest skuteczna?
Jeśli dyrektor wręczył takiej osobie pod koniec maja wypowiedzenie i powołał się na zbyt małą liczbę godzin, to może się spodziewać, że najprawdopodobniej sąd pracy przywróci go do pracy. Nauczyciele, którzy są działaczami związkowymi i pełnią funkcje przewodniczących, podlegają szczególnej ochronie. W efekcie nawet pedagog lepszy, ale nienależący do organizacji, musi liczyć się ze zwolnieniem. Jeśli dyrektor zdecyduje się zakończyć zatrudnienie działacza związkowego, będzie zobowiązany do jego przywrócenia, jeżeli sprawa trafi do sądu. Sędzia rozpatrujący sprawę nie weźmie pod uwagę nawet tego, że po przywróceniu działacza nie ma dla niego odpowiedniej liczby zajęć. Ponadto zmiana przewodniczącego związku, który jest jednocześnie nauczycielem, gwarantuje mu jeszcze rok ochrony po zrezygnowaniu z tej funkcji.
Podstawa prawna
Art. 32 ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 167).
Czy opiekunowie mogą wpływać na decyzje kadrowe
Dyrektor postanowił zwolnić jednego z nauczycieli historii. Argumentował, że nie ma dla niego odpowiedniej liczby godzin. Rada rodziców domaga się zmiany decyzji. Czy opiekunowie mogą do niej zmusić szefa placówki?
O tym decyduje dyrektor szkoły. Sprawa wygląda nieco inaczej, jeśli rodzice domagają się zwolnienia innego nauczyciele, który uczy tego samego przedmiotu, a jest znacznie słabszy od pozostałych. Wtedy rada rodziców może się zwrócić z wnioskiem do dyrektora o dokonanie oceny pracy nauczyciela. Weryfikacja może być dokonywana w każdym czasie, nie wcześniej jednak niż po upływie roku od dokonania poprzedniej oceny. Z taką inicjatywą mogą wystąpić nauczyciele, kuratorium oświaty, gmina, rada szkoły lub rodziców. Jeśli więc rodzice złożą taki wniosek, muszą poczekać trzy miesiące, bo tyle czasu ma dyrektor na dokonanie oceny. Ma ona charakter opisowy i może być zakończona notą wyróżniającą, dobrą lub negatywną. Ta ostatnia w przypadku nauczyciela zatrudnionego poprzez mianowanie i na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony jest podstawą do rozwiązania z nim stosunku pracy.
Podstawa prawna
Art. 6a ust. 1, art. 23 ust. 1 pkt 5, art. 27 ust. 3 ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 191).
