Subskrybuj nas na Youtube
- Czy można zobowiązać przewodniczącego rady do zapewniania radnym warunków umożliwiających wykonywanie im mandatu?
- Kto jest władny nakazać pracownikowi urzędu gminy udział w sesjach?
- W jaki sposób zagwarantować środki na pomoc zdrowotną dla nauczycieli Czy w statucie da się określić zasady prowadzenia profilu rady na portalu społecznościowym?
- Dlaczego radni nie mogą zmniejszyć pensum nauczyciela będącego przewodniczącym rady?
Do statutu gminy zamierzamy wprowadzić zapis, że przewodniczący rady, a w przypadku jego nieobecności wiceprzewodniczący, czuwa nad zapewnieniem warunków niezbędnych do wykonywania przez radnych ich mandatu. Czy takie postanowienie będzie poprawne?
Nie, gdyż będzie naruszało art. 19 ust. 2 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (dalej u.s.g.). W myśl tego przepisu zadaniem przewodniczącego jest wyłącznie organizowanie pracy rady oraz prowadzenie obrad rady. Do tak ustalonej przez ustawodawcę roli przewodniczącego rady nie należy zatem czuwanie nad zapewnieniem warunków niezbędnych do wykonywania przez radnych ich mandatu (tak podał wojewoda wielkopolski w rozstrzygnięciu nadzorczym z 15 czerwca 2020 r., nr KN-I.4131.1.361.2020.22). Natomiast WSA w Poznaniu w wyroku z 7 listopada 2019 r. (sygn. akt IV SA/Po 674/19) stwierdził, że czuwanie nad zapewnieniem warunków niezbędnych do wykonywania przez radnych ich mandatu wykracza poza ramy zadań przewodniczącego rady określonych w art. 19 ust. 2 u.s.g. Ponadto należy zauważyć, że w świetle art. 24 u.s.g. mandat radnego nie ogranicza się tylko do udziału w pracach rady gminy ani nie mieści się w zakresie zadań lub kompetencji wyznaczonych przewodniczącemu przez inne przepisy ustawowe. Rozważania te należy odnieść także do wiceprzewodniczącego rady, którego zadania mogą być jedynie pochodną zadań przewodniczącego. W myśl bowiem art. 19 ust. 2 u.s.g. przewodniczący może wyznaczyć do wykonywania swoich zadań wiceprzewodniczącego. W przypadku nieobecności przewodniczącego i niewyznaczenia wiceprzewodniczącego zadania tego pierwszego wykonuje wiceprzewodniczący najstarszy wiekiem.
Podstawa prawna:
•art. 19 ust. 2 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 713)
Jestem radnym w małym mieście położonym w województwie podlaskim. Od dłuższego czasu burmistrz nie bierze udziału w sesjach rady. Czy możemy w statucie zobowiązać włodarza do udziału w posiedzeniach rady albo do wyznaczania osoby, która będzie go zastępować, np. sekretarza gminy?
Rada gminy nie może nałożyć na burmistrza obowiązku uczestniczenia w sesjach rady, gdyż taki zapis narusza ustawowo sformułowany katalog zadań organu wykonawczego określony w art. 30 u.s.g. Co więcej, nałożenie na burmistrza obowiązku osobistego uczestnictwa w pracach rady może doprowadzić do sparaliżowania wykonywania przez niego obowiązków. W obecnym stanie prawnym brak jest podstaw do tego, aby rada mogła nakładać na organ wykonawczy obowiązki inne niż te, które przewiduje u.s.g. W orzecznictwie wyrażony został jednolicie pogląd, że uczestniczenie burmistrza (wójta, prezydenta miasta) w sesjach rady gminy stanowi jego uprawnienie, a nałożenie na niego takiego obowiązku przez organ uchwałodawczy jest niezgodne z prawem (por. wyrok WSA we Wrocławiu z 7 października 2009 r., sygn. akt III SA/Wr 369/09, oraz z 3 listopada 2009 r., sygn. akt III SA/Wr 476/09; wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z 22 czerwca 2011 r., sygn. akt; wyrok NSA z 17 kwietnia 2014 r., sygn. II OSK 564/14).
Również niedopuszczalne jest zobowiązanie sekretarza gminy do uczestnictwa w sesji rady w zastępstwie burmistrza. Jako potwierdzenie tego stanowiska można powołać rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody wielkopolskiego z 15 czerwca 2020 r. (nr KN-I.4131.1.361.2020.22). W orzeczeniu tym podał on, że regulacje zawierające w swej treści możliwość nakładania obowiązku obecności podczas sesji rady pracowników urzędu gminy (w tym radcy prawnego, sekretarza gminy, skarbnika gminy) czy kierowników jednostek organizacyjnych gminy w sposób istotny naruszają prawo. Zgodnie bowiem z art. 33 ust. 1–3 i 5 u.s.g. wójt (burmistrz, prezydent miasta) wykonuje zadania przy pomocy urzędu gminy. Organizację i zasady funkcjonowania tego urzędu określa regulamin organizacyjny nadany przez wójta w drodze zarządzenia. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) jest kierownikiem urzędu i wykonuje uprawnienia zwierzchnika służbowego w stosunku do pracowników urzędu oraz kierowników gminnych jednostek organizacyjnych. Znajduje to potwierdzenie w przepisach ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych. Wynika z nich, że czynności z zakresu prawa pracy za jednostki, o których mowa w art. 2 (a zatem także za urzędy gmin), względem m.in. sekretarza gminy, skarbnika gminy oraz kierowników gminnych jednostek organizacyjnych, jak również wobec pozostałych pracowników urzędu oraz wobec kierowników samorządowych jednostek organizacyjnych innych niż wymienione w pkt 1 i 2 wykonuje wójt (burmistrz, prezydent miasta). To on ma wyłącznie prawo decydowania o zakresie obowiązków pracowników urzędu gminy.
Podstawa prawna:
•art. 30 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 713)
•art. 7 pkt 1 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1282)
Przed początkiem roku szkolnego zamierzamy podjąć uchwałę w sprawie zaplanowania w budżecie gminy środków finansowych na pomoc zdrowotną dla nauczycieli, a także określenia rodzajów świadczeń przyznawanych w ramach tego wsparcia. Czy w tej uchwale trzeba wskazać środki, które będą przeznaczone na pomoc zdrowotną? Jak określić warunki tej pomocy?
Zapis o wysokości środków na pomoc zdrowotną dla nauczycieli nie może być zawarty w innej uchwale niż uchwała budżetowa (por. wyrok WSA w Warszawie z 12 października 2009 r., sygn. akt I SA/Wa 1225/09). Oznacza to, że zapis o wysokości środków przeznaczonych na pomoc zdrowotną nie może znaleźć się w uchwale wydawanej na podstawie art. 72 ust. 1 ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta nauczyciela (dalej KN). Zgodnie tym przepisem organy prowadzące szkoły przeznaczą – niezależnie od przysługującego nauczycielowi i członkom jego rodziny prawa do świadczeń z ubezpieczenia zdrowotnego – corocznie w budżetach odpowiednie środki finansowe z przeznaczeniem na pomoc zdrowotną dla nauczycieli korzystających z opieki zdrowotnej oraz określą rodzaje świadczeń przyznawanych w ramach tej pomocy oraz warunki i sposób ich przyznawania.
Zdaniem wojewody śląskiego (wyrażonym w rozstrzygnięciu nadzorczym z 12 czerwca 2020 r. nr NPII.4131.1.578.2020) z redakcji art. 72 ust. 1 KN wynikają dla organu prowadzącego dwa obowiązki. Pierwszy z nich dotyczący corocznego przeznaczenia w budżetach odpowiednich środków finansowych z przeznaczeniem na pomoc zdrowotną. Powinien on być zrealizowany przez radę – poprzez zabezpieczenie w budżecie odpowiednich środków w drodze podjęcia uchwały budżetowej. Drugi zaś obowiązek dotyczący określenia rodzaju przyznawanych świadczeń, a także warunków i sposobu ich przyznania. Ten drugi obowiązek wymaga podjęcia uchwały będącej aktem prawa miejscowego.
Wojewoda śląski zauważył, że w upoważnieniu wynikającym z art. 72 ust. 1 KN nie mieści się ustalenie kręgu osób uprawnionych do uzyskania pomocy zdrowotnej. Kwestię tę bowiem przesądził jednoznacznie ustawodawca w art. 72 KN. Organ nadzoru podał także, że powołany przepis upoważnia radę gminy wyłącznie do ustalenia rodzajów świadczeń przyznawanych w ramach tej pomocy oraz warunków i sposobu ich przyznawania. Natomiast ustalenie granic wysokości pomocy zdrowotnej dla nauczyciela nie jest ani „rodzajem świadczenia” (gdyż to pojęcie obejmuje wyłącznie formę pomocy – finansową lub rzeczową), ani „warunkiem” przyznania pomocy (warunek, to bowiem przesłanka, jaką musi spełniać nauczyciel, aby skutecznie ubiegać się o pomoc określoną w uchwale, np. długotrwała choroba, zakup lekarstw itp.), ani też „sposobem przyznawania pomocy”. Z dyspozycji tego przepisu nie wynika zatem uprawnienie do uregulowania w drodze aktu prawa miejscowego kwestii granicy wysokości świadczenia przyznawanego w przedmiotowym zakresie.
Z kolei wojewoda kujawsko-pomorski w rozstrzygnięciu nadzorczym z 21 lutego 2020 r. (nr 17/20) wyjaśnił, że przez sposób przyznawania pomocy należy rozumieć procedurę, według której określone prawo nauczyciela jest realizowane, np. konieczność złożenia wniosku, przedłożenia odpowiednich dokumentów.
Podstawa prawna:
•art. 72 ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2215)
W związku z epidemią radni postanowili w statucie wprowadzić zapis, że „rada posiada swój profil na Facebooku i Instagramie”. Zgodnie z nowym brzmieniem statutu rada „zamieszcza na nich aktualne informacje” oraz „udostępnia oba konta radnym, by ci mogli publikować swoje opinie”. Czy można tę kwestię uregulować w statucie?
Materia ta nie może być uregulowana w statucie. Kwestia posiadania przez radę profili na stronach społecznościowych nie mieści się ani w zakresie pojęcia „organizacji wewnętrznej organów gminy”, ani w zakresie pojęcia „tryb pracy organów gminy”. Kwestia ta wykracza zatem poza delegację ustawową. Należy również zauważyć, iż w myśl art. 22 ust. 1 u.s.g. statut reguluje organizację wewnętrzną oraz tryb pracy organów gminy, a więc (zgodnie z treścią art. 11a u.s.g.) rady gminy oraz wójta (burmistrza, prezydenta). Nie można mieć wątpliwości co do tego, że radny organem gminy nie jest. Brak jest wobec tego podstaw, aby w statucie wprowadzać regulacje dotyczące trybu pracy radnych obejmującego ich działania poza radą, a więc np. dotyczące zamieszczania przez nich swoich opinii na stronach portali społecznościowych (por. wyrok WSA w Olsztynie z 28 października 2008 r. sygn. akt II SA/Ol 737/08).
Ponadto należy również zwrócić uwagę na nieprecyzyjność wskazanego zapisu. Z literalnej jego treści wynika, iż to rada posiada swoje profile oraz to ona „zamieszcza” na nich określone informacje. Brak jest jednak doprecyzowania, jaki podmiot w imieniu rady miałby założyć konta na wspomnianych stronach społecznościowych, kto tym samym byłby zobowiązany do zawarcia umów cywilnoprawnych na posiadanie takich kont, a także kto byłby odpowiedzialny za ich administrowanie. Wydaje się, iż intencją rady było, aby założenie kont/profili na ww. stronach społecznościowych należało do kompetencji organu wykonawczego gminy – jako organu zobowiązanego do wykonywania uchwał rady. Trzeba jednak zauważyć, iż zgodnie z art. 18 ust. 2 pkt 2 u.s.g. do wyłącznej właściwości rady gminy należy m.in. stanowienie o kierunkach działania wójta. W normie prawnej zawartej w powołanym art. 18 ust. 2 pkt 2 u.s.g. nie mieści się wydawanie poleceń organowi wykonawczemu gminy, co do sposobu załatwienia określonej sprawy, nakazanie stosowania konkretnych rozwiązań prawnych ani też załatwienie konkretnej sprawy. Rada jako organ administracji publicznej powinna podejmować działania zgodnie z zasadą „dozwolone jest to, co wynika z przepisów”. Powinna zatem podejmować uchwały wyłącznie w sprawach należących do jej kompetencji i w ramach upoważnień ustawowych. Nie może natomiast wkraczać w kompetencje innych organów, w tym wykonawczych. Brak jest zatem możliwości prawnej do podjęcia uchwały zobowiązującej wójta/burmistrza do podejmowania określonych działań w tym zakresie (rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody wielkopolskiego z 10 czerwca 2020 r., nr KN-I.4131.1.382.2020.3).
Podstawa prawna:
•art. 11a, art. 22 ust. 1, art. 18 ust. 2 pkt 2 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 713)
Rada gminy zamierza obniżyć pensum nauczyciela, który jest przewodniczącym rady. Czy jest to dopuszczalne?
Jeżeli przewodniczący nie pełni w szkole stanowiska kierowniczego albo nie jest osobą niepełnosprawną, to rada gminy nie może obniżyć mu pensum w drodze uchwały (por. rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody małopolskiego z 10 czerwca 2020 r., nr WN-II.4131.1.5.2020). Zgodnie z obowiązującymi przepisami organ prowadzący szkołę lub placówkę posiada kompetencję, by określać zasady udzielania i rozmiar obniżek, o których mowa w art. 42 ust. 6 KN, oraz przyznaje zwolnienia od obowiązku realizacji zajęć. Na podstawie art. 42a KN organ prowadzący szkołę lub placówkę może określić przypadki, w jakich nauczycielowi zatrudnionemu w pełnym wymiarze zajęć można obniżyć tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć oraz warunki i tryb tego obniżenia. Jako przypadki takich osób ustawodawca wskazał nauczyciela niepełnosprawnego, a także osoby, którym powierzono stanowiska kierownicze w szkołach. Zgodnie z art. 42 ust. 6 KN dyrektorowi i wicedyrektorowi szkoły oraz nauczycielowi pełniącemu inne stanowisko kierownicze w szkole, a także nauczycielowi pełniącemu obowiązki kierownicze w zastępstwie nauczyciela, któremu powierzono stanowisko kierownicze, obniża się tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć w zależności od wielkości i typu szkoły oraz warunków pracy lub zwalnia się ich od obowiązku realizacji zajęć, o których mowa w art. 42 ust. 3.
Dyrektorowi i wicedyrektorowi szkoły oraz innym nauczycielom, o których mowa w KN, korzystającym z obniżonego tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć nie przydziela się godzin ponadwymiarowych, chyba że jest to konieczne dla zapewnienia realizacji ramowego planu nauczania w jednym oddziale, a za zgodą organu prowadzącego szkołę także wówczas, gdy jest to konieczne dla zapewnienia realizacji ramowego planu nauczania w więcej niż jednym oddziale.
Podstawa prawna:
•art. 42a, art. 42 ust. 6 ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2215)
