Subskrybuj nas na Youtube
Na pandemii finansowo stracą nauczyciele, którzy najwięcej pracują w ciągu roku szkolnego. Samorząd będzie musiał im to wyrównać jednorazowym dodatkiem uzupełniającym, ale pieniędzmi będą musieli się podzielić z tymi, którzy ograniczają się w pracy do minimum.
/>
Zgodnie z ministerialnymi wytycznymi dyrektor szkoły może w okresie zawieszenia prowadzenia zajęć zlecać nauczycielom inne zadania, np. przygotowywanie i przesyłanie uczniom materiałów dydaktycznych do samodzielnej pracy w domu. MEN przekonuje, że zastosowanie ma w tym przypadku art. 81 par. 3 kodeksu pracy, który umożliwia powierzenie pracownikowi w okresie przestoju innej odpowiedniej pracy. W efekcie wszyscy nauczyciele, w tym nawet ci zatrudnieni w przedszkolach, zaczęli wysyłać rodzicom maluchów zadania do wykonania. Dzięki temu mają udokumentowane, że pracowali, a co za tym idzie zachowali prawo do pełnego wynagrodzenia ze wszystkimi dodatkami. Wśród nauczycieli placówek samorządowych pojawiły się też obawy, że będą mogli liczyć zaledwie na 60 proc. wynagrodzenia (tak jak za czas postoju w firmie). Jednak wg MEN również jeśli nauczyciel nie wykonuje pracy, bo np. jest zatrudniony w szkolnej bibliotece, też może liczyć na pensję zasadniczą, dodatek motywacyjny i stażowy. Jest jednak problem z dodatkiem za trudne warunki i godziny ponadwymiarowe.
– U nas w szkole zapowiedziano, że mimo pracy zdalnej z uczniami nie będziemy otrzymywać wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe, a przecież takich nauczycieli, którzy pracują 18 godziny tygodniowo plus 9 godzin ponadwymiarowych, jest bardzo dużo – mówi nauczycielka języka polskiego z woj. małopolskiego.
– Trzeba jednak zaznaczyć, że jeśli osoby przebywały na zwolnieniach lekarskich lub były przerwy świąteczne, to w tym czasie jeśli nie były zrealizowane godziny ponadwymiarowe, to za te lekcje nie płacono – dodaje.
– Dodatek za godziny ponadwymiarowe powinien być wypłacany, bo przecież i tak nauczyciele pracują z tymi uczniami zdalnie i nadal chcą to robić. Czyli wina nie leży po ich stronie – uważa jednak Sławomir Wittkowicz, przewodniczący branży nauki, oświaty i kultury w Forum Związków Zawodowych.
– W Bydgoszczy w regulaminach wynagradzania dla szkół jest wyraźny zapis, że godziny ponadwymiarowe powinny być wypłacane w sytuacji odwołania zajęć z powodu zbyt niskich temperatur, a także sytuacji nadzwyczajnej, np. klęski żywiołowej – dodaje.
To, jak powinni być wynagradzani nauczyciele w danym samorządzie, określa regulamin, który jest przyjęty przez radnych w drodze uchwały i jednocześnie uzgodniony ze związkami zawodowymi. Taki dokument jest opracowywany na podstawie art. 30 ust. 6 Karty nauczyciela.
– Znam regulaminy, z których wynika, że w sytuacjach nadzwyczajnych nauczyciele zachowują prawo do wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe – mówi Krzysztof Baszczyszki, wiceprezes Związku Nauczycielstwa Polskiego.
– MEN powinien takie sprawy, jak tryb i wynagradzanie pracowników oświatowych, określić bezpośrednio w specustawie i wydawanym na jej podstawie rozporządzeniu. A tak mamy ponad trzy tysiące regulaminów i różnych zapisów mniej lub bardziej dla nas korzystnych – przekonuje Baszczyński.
Związkowcy obawiają się, że samorządy będą zalecać dyrektorom, aby ci nie wypłacali nauczycielom dodatkowych świadczeń.
– Skoro już wcześniej w czasie zwolnień lekarskich dyrektorzy obniżali praktycznie do zera wysokość dodatku motywacyjnego, to tym razem może być podobna pokusa. Nie rozumiem też stanowiska MEN, że dodatek za trudne warunki pracy, który przypada nauczycielom ze szkół specjalnych, w czasie przestoju nie przysługuje. Wydaje się, że dopiero teraz wszyscy nauczyciele mają trudne warunki pracy zdalnej – zauważa Sławomir Wittkowicz.
Wyrównają w czternastce
Zdaniem ekspertów nauczyciele przy obecnym stanie prawnym nie mają co liczyć na dodatki za trudne warunki pracy i godziny ponadwymiarowe.
– Według mnie nie ma podstawy prawnej do wypłacania z tego tytułu dodatkowych środków. Jeśli dyrektorzy zdecydują się na taki krok, to mogą narazić się na zarzut naruszenia przepisów o dyscyplinie finansów publicznych – mówi prof. Antoni Jeżowski z Instytutu Badań w Oświacie, były nauczyciel, dyrektor szkoły i samorządowiec.
Z kolei Grzegorz Pochopień z Centrum Doradztwa i Szkoleń OMNIA, były dyrektor departamentu współpracy samorządowej MEN, przyznaje, że przez takie rozwiązanie w przyszłym roku wzrośnie jednorazowy dodatek uzupełniający.
– Nauczyciele, którzy byli zatrudnieni na półtora etatu, skutecznie niwelowali obowiązek wypłacania czternastki, bo dzięki temu mechanizmowi w wielu szkołach i przedszkolach zapewniona była średnia z art. 30 KN – zaznacza.
Eksperci podkreślają, że paradoksalnie przez brak godzin ponadwymiarowych w styczniu zyskają na tym ci nauczyciele, którzy i tak byli na gołym etacie. Wypłacone wyrównanie otrzymają wszyscy z poszczególnych stopni awansu zawodowego, którzy w 2020 r. nie osiągnęli średniej płacy.
Wszystko zależy od dyrektora
MEN przekonuje, że pracownicy samorządowi, w tym sekretarki, sprzątaczki czy woźne, też powinni w tym czasie otrzymywać dotychczasowe wynagrodzenie.
– Jeśli dyrektor uzna, że zamyka szkołę i jej nie otwiera, to woźna, sprzątaczka czy konserwator będą mogli liczyć zaledwie na 60 proc. wynagrodzenia. Ale jeśli wprowadzi dyżury i każdy z tych pracowników będzie mógł np. przyjść w tygodniu na parę godzin, to nie straci na wynagrodzeniu – mówi Sławomir Wittkowicz.
Nie wszyscy jednak wykazują taką dobrą wolę.
– Nam kierownik powiedział, że mamy do wybory wykorzystanie urlopu wypoczynkowego lub pójście na zwolnienie lekarskie. Inaczej możemy liczyć zaledwie na 60 proc. uposażenia – mówi ratownik ze Ośrodka Sportu i Rekreacji m.st. Warszawy na Woli.
– Nasza sytuacja jest znacznie gorsza od nauczycieli, bo nie możemy pracować, udzielać dodatkowych lekcji pływania ani też prowadzić zajęć z uczniami w ramach podstawy programowej – dodaje.
OPINIA
Minister błędnie przywołuje przepisy
Robert Kamionowski, radca prawny, ekspert ds. oświaty z kancelarii Peter Nielsen & Partners Law Office
MEN, także wwypowiedziach ministra, informuje, jak powinni być wynagradzani nauczyciele za czas zamknięcia placówek oświatowych. Ministerstwo powołuje się na przepisy kodeksu pracy, akonkretnie art. 81 par. 1 ipar. 3 k.p.
W tym przekazie tkwi jednak istotny, zasadniczy błąd prawny. Przywołane zostały przepisy, które –co wyraźnie zostało zacytowane –odnoszą się do sytuacji niemożności świadczenia pracy zprzyczyn pracodawcy. Taka sytuacja jednak obecnie absolutnie nie zachodzi. Jest jasne iwyraźnie zostało określone rozporządzeniem, że zawieszenie zajęć edukacyjnych, opiekuńczych iwychowawczych, aw konsekwencji zamknięcie szkół iprzedszkoli, nastąpiło poprzez zarządzenie władz państwowych. Wżadnym wypadku nie można tego uznać za przyczyny dotyczące pracodawcy.
Dlatego moim zdaniem powoływanie się na zasady określone wart. 81 par. 1 k.p. nie może mieć prawnego uzasadnienia. Ministerstwo idzie mocno na skróty, przywołując przepisy, które nie obowiązują wtej konkretnej sytuacji. Jest to na pewno wygodne, ale obarczone wadą prawną. Do tego MEN spycha decyzje na dyrektorów, którzy są pracodawcami dla nauczycieli iinnych pracowników, ale zatrudnionych wplacówkach publicznych. Bowiem wniepublicznych pracodawcą jest organ prowadzący, aściślej osoba prowadząca.
Obecna trudna sytuacja dotyczy nie tylko szkół, lecz także –a może przede wszystkim –przedszkoli, głównie niepublicznych. Tam nie można mówić ozdalnym nauczaniu, bo przecież opieki przedszkolnej nie można tak sprawować. Nauczyciele pozostają wgotowości do pracy, ale nie zprzyczyn dotyczących pracodawcy. Ten może im powierzyć czasowe wykonywanie innych obowiązków, np. przygotowanie pomocy, programów, anawet porządkowanie przedszkola. Jest to uzasadnione wart. 81 par. 3 k.p. Co do urlopów, przepisy nie pozwalają na jednostronne wysłanie na urlop bezpłatny, awypoczynkowy powinien być uzgodniony przez obie strony lub wprowadzony do planu urlopów.
Jakie jest rozwiązanie? Idealnym byłaby odpowiednia zmiana przepisów, bo na pewno obecne, wydane na czas „bez zarazy”, są niewystarczające. Szkoda, że ustawodawca nie określił tego ani wspecustawie, ani chociażby wrozporządzeniach zawieszających działalność różnych podmiotów. Pośpiech nie może tłumaczyć zasadniczych wad prawnych. Zresztą te same uwagi dotyczą też pracowników innych, przymusowo zamkniętych placówek czy sklepów.
