Gowin o reformie szkolnictwa wyższego: Możemy teraz powiedzieć "brawo my"

Podczas Narodowego Kongresu Nauki zaprezentowany został projekt nowej ustawy o szkolnictwie wyższym i nauce, tzw. Ustawy 2.0.

"Środowisko akademickie w Polsce dostrzegło i uwierzyło w to, że ta ustawa jest pewną szansą" - stwierdził minister Jarosław Gowin. - "Na pewno jest wiele jeszcze problemów do rozstrzygnięcia, i na poziomie legislacyjnym, i w toku prac parlamentarnych, a potem ogrom wyzwań przy wdrażaniu, przy aplikacji tych przepisów" - podkreślił.

Podsumowując obrady Narodowego Kongresu Nauki, szef resortu nauki określił je, jako "bardzo uczciwy dialog", dzięki któremu nawiązana została "nić zaufania między ministerstwem (nauki i szkolnictwa wyższego - PAP) a środowiskiem naukowym". „Myślę, że wszyscy jesteśmy sobie winni wzajemną wdzięczność i możemy teraz powiedzieć brawo my” – powiedział.

Jak zapowiedział, na pewno będą kontynuowane dyskusje nad podziałem kompetencji rad uczelni, senatu i rektora, na temat których uczestnicy Kongresu mieli różne opinie.

Odnosząc się do budzącego wątpliwości części środowiska składu rad uczelnianych (ponad 50 proc. miałyby stanowić osoby spoza środowiska uczelni), przywołał przykład Dortmundu. Tam w radach uczelni większość lub cały skład rady tworzą osoby niezwiązane ze środowiskiem. „Po 11 latach doświadczeń (w Dortmundzie-PAP) widać - tak twierdzą Niemcy - że druga grupa uczelni (tych gdzie cały skład rady tworzą osoby spoza uczelni) rozwija się szybciej, dlatego że przedstawiciele uczelni mają skłonność do partykularnych interesów” – powiedział wicepremier.

Wśród kwestii, na które zwrócił uwagę, była m.in. zasada zrównoważonego rozwoju. W tym kontekście wspomniał, że resort będzie się jeszcze zastanawiał nad dodatkowymi możliwościami dla uczelni regionalnych.

„Zmartwiło mnie, że padały głosy, że niedostatecznie jasno rozgraniczona jest misja uczelni zawodowych i akademickich (badawczych); że ciągle w ustawie jest duch podziału na uczelnie lepsze - akademickie i gorsze - zawodowe. To na pewno musimy dopracować, dlatego że tu nie chodzi o podział na lepsze i gorsze. Tu chodzi o doskonałą realizację dwóch równorzędnych, tylko odrębnych misji”- zaznaczył Gowin.

Inna kwestia, na którą zwrócił uwagę, to opłaty za studia dzienne na uczelniach niepublicznych. Według ministra studia dzienne na uczelniach niepublicznych powinny być finansowane z budżetu, ale – mówił wicepremier – nie ma na taki pomysł zgody ani w środowisku akademickim, ani w politycznym. Gowin uważa, że można byłoby jednak osiągnąć porozumienie co do postulatu, aby studiujący dziennie na uczelniach niepublicznych mogli koszty studiów odpisać od podatku.

Jak ocenił, ustawa daje zdecydowanie większą wolność światu akademickiemu. „Wolność to jest wyjście ze strefy komfortu” – zauważył. Dodał, że cieszy go, że środowisko akademickie chce wykorzystać tę przestrzeń wolności do tego, co jest prawdziwą misją świata akademickiego: kształcenia na jak najwyższym poziomie, formowania młodego pokolenia i prowadzenia badań naukowych. Badań zarówno humanistycznych, które – mówił wicepremier – nie przekładają się na gospodarkę; badań podstawowych, które mogą znaleźć zastosowanie w przyszłości, i tych szybko przekładających się na wzrost gospodarczy. "Wszystko jest ważne, i to co bezinteresowne w nauce, i to co przynosi korzyści" - zaznaczył.

Ważnym elementem ustawy – wymieniał Gowin – jest ewaluacja jednostek naukowych. „Standardy międzynarodowe powinny być bezwzględnie przyjęte w odniesieniu do jednostek z kategorią A+. Przy A+ mierzymy się do świata, do poziomu” – powiedział.

Gowin zaapelował do środowiska naukowego o dalszą debatę nad projektem ustawy w nadchodzących miesiącach, zanim jeszcze trafi on pod obrady rządu. Zaznaczył, że przez najbliższy miesiąc resort nauki będzie czekał na opinie i uwagi do zaprezentowanego projektu. "Potrzebujemy państwa intensywnej pracy, intensywnej lektury tej ustawy przez najbliższe cztery tygodnie" - powiedział Gowin do uczestników NKN.

"Po przyjęciu ustawy przez rząd i skierowaniu do Sejmu - jestem przekonany, że będzie to na początku stycznia (...) zorganizujemy wysłuchanie publiczne" - powiedział Gowin. "To będzie pierwsze w tej kadencji wysłuchanie publiczne" - podkreślił.

Projekt nowej ustawy o szkolnictwie wyższym i nauce jest efektem trwających ponad 1,5 roku prac, w tym konsultacji środowiskowych trwających od października 2016 r. do czerwca 2017 r.

W dwudniowym kongresie, który odbył się w Centrum Kongresowym ICE Kraków, wzięło udział ponad 2 tys. przedstawicieli środowiska akademickiego.