Na początku grudnia na stronach Rządowego Centrum Legislacji pojawił się projekt noweli ustawy o Polskiej Akademii Nauk. Wcześniej pracował nad nim zespół koordynowany przez wiceministrę nauki Karolinę Zioło-Pużuk, złożony z przedstawicieli ministerstwa nauki, korporacji akademii, instytutów naukowych PAN oraz związków zawodowych. Te ostatnie środowisko reprezentowali NSZZ Solidarność oraz Związek Zawodowy Pracowników PAN (ZZP PAN).

Porozumienie w sprawie projektu ustawy o PAN

Prezes ZZP PAN Dorota Lewczuk oceniła, że „negocjacje i dyskusje dotyczące ustawy o PAN przeprowadzono sprawnie i owocnie”, a „ustalony projekt, wymagał kompromisu każdej ze stron”.

Wydaje nam się, że ustawa w obecnym kształcie jest istotnym krokiem w działalności PAN i pozwoli na poprawę części aspektów pracy naukowców

– przekazała w przesłanym PAP komentarzu.

Jednocześnie dodała, że związek żałuje, że „w negocjacjach nie sięgnięto do proponowanych przez nas zmian w systemie wyborów członków PAN, które umożliwiałby naszym zdaniem lepszą reprezentację środowiska poszczególnych dyscyplin w korporacji, a które zapewniałby wybór członków przez całe środowisko naukowe, a nie jedynie przez obecnych członków PAN”.

Ryzyko dla młodych naukowców: Spór o Kodeks Pracy

ZZP PAN popiera ponadto stanowisko NSZZ Solidarność dotyczące „niezgodności co do idei projektu Ustawy z Kodeksem Pracy w aspekcie wieloletniego zatrudniania na czas określony”. Wcześniej szef Solidarności w PAN Piotr Lampart wyjaśnił w rozmowie z PAP, że chodzi o zapisy umożliwiające zawieranie umowy z pracownikami na czas określony – niezbędny do wykonania określonego zadania badawczego – z pominięciem przepisów kodeksu pracy dotyczących 33 miesięcy i 3 umów na czas określony, przed automatycznym przejściem na umowę na czas nieokreślony.

„W tej wersji ustawa przyczyni się do dalszego odpływu młodych naukowców z instytutów PAN przy prawnym umocowaniu stosowanych już w instytutach wyjątków od reguł” – oceniła Dorota Lewczuk.

Z kolei niezależnie od noweli ustawy o PAN, ZZP PAN „z niecierpliwością” czeka też na „zapowiadane dyskusje o zmianach w ewaluacji jednostek naukowych”. „Naszym zdaniem system oceny pracowników powinien być oparty w ramach PAN na bardziej ujednoliconych wytycznych, które mogą być zmienne w dziedzinach, ale powinny zostać określone chociaż na ogólnym poziomie systemowym PAN” – przekazała prezes.

We wcześniejszej rozmowie z PAP szef Solidarności w PAN Piotr Lampart ocenił, że projekt nowelizacji ustawy o PAN jest korzystny dla środowiska. Dodał jednak, że związkowcy nie są w pełni zadowoleni, m.in. z powodu wycofania zapowiadanych wcześniej zapisów dotyczących trzynastek.

Co zmieni nowelizacja? Główne założenia reformy (wejdzie w życie w 2026 r.)

Konsultacje projektu potrwają do końca br. Reforma PAN miałaby wejść w życie 1 lipca 2026 r.

W projekcie nowej ustawy o PAN znalazło się powołanie Zgromadzenia Dyrektorów Instytutów Naukowych PAN (dziś nie ma ono umocowania w ustawie, a tylko w statucie Akademii), projekt noweli ustawy o PAN wprowadza również zwiększenie niektórych kompetencji prezesa PAN w zakresie nadzoru nad majątkiem i finansami. W projekcie zaproponowano też rezygnację z podziału na członków rzeczywistych i korespondentów PAN na rzecz jednolitego statusu członka krajowego. To również propozycja podniesienia progu wiekowego dla uzyskania statusu członka-seniora z 70 do 75 lat, reorganizacji struktury wewnętrznej wydziałów Akademii oraz możliwości tworzenia spółek celowych przez PAN i instytuty naukowe. (PAP)

akp/ zan/