Rada gminy wskazała w zmienionym statucie, że zadaniem gminnego zakładu gospodarki komunalnej będzie utrzymanie drogi publicznej. Czy radni mieli do tego prawo?
Nie, gdyż jednostką organizacyjną powołaną do wykonywania zadań przynależnych zarządcy drogi może być jedynie wyspecjalizowana jednostka, utworzona stricte do pełnienia zadań zarządcy – a nie jakakolwiek inna.
Tak orzekł Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 17 października 2017 r. (sygn. akt II OSK 2145/17). Wskazał on ponadto, że nieutworzenie takiej jednostki skutkuje tym, że zadania zarządcy drogi, o którym mowa w art. 19 ust. 2 pkt 4 ustawy z 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (dalej u.d.p.), wykonuje wójt (burmistrz, prezydent miasta) samodzielnie lub za pośrednictwem upoważnionych pracowników urzędu gminy (miasta), stosownie do art. 21 ust. 1a u.d.p.
W myśl art. 33 ust. 1 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (dalej u.s.g.), wójt wykonuje zadania przy pomocy urzędu gminy. Skoro zatem zadania z zakresu zarządzania drogą publiczną (gminną) należą do włodarza gminy, to współdziałanie w realizacji tych zadań obciąża wskazany jego aparat pomocniczy, którym bynajmniej nie jest rada. Co więcej, zdaniem NSA regulacji wprowadzonej w art. 21 ust. 1 i 1a u.d.p. należy przypisać charakter szczególny, uznając ją za przepis o charakterze lex specialis względem art. 4 ustawy z 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej. Oznacza to, że zadania zarządcy drogi przypisane wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) nie mogą być wykonywane w dowolnej formie organizacyjno-prawnej jako rodzaj zadania ze sfery użyteczności publicznej. NSA podkreślił także, że zarządzanie drogami publicznymi przez zarządcę – w przypadku niepowołania zarządu drogi – w praktyce powinno się sprowadzać do wyodrębnienia w urzędzie obsługującym wójta (burmistrza, prezydenta miasta) komórki koncentrującej się na sprawach dróg publicznych. Przy czym wyodrębnienia tego powinien dokonać organ w treści postanowień regulaminu organizacyjnego urzędu (art. 33 ust. 2 u.s.g.). Wobec powyższego – w świetle art. 21 ust. 1 i 1a u.d.p. – gminny zakład gospodarki komunalnej nie może wykonywać zadań związanych z utrzymanie drogi publicznej, skoro nie działa on w charakterze zarządu drogi.
Ważna jest kategoria
Zgodnie z art. 19 ust. 2 u.d.p., zarządcami dróg są:
● krajowych – generalny dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad;
● wojewódzkich – zarząd województwa;
● powiatowych – zarząd powiatu;
● gminnych – wójt (burmistrz, prezydent miasta);
● w granicach miast na prawach powiatu – prezydent miasta (uwaga! jest zarządcą wszystkich dróg publicznych z wyjątkiem autostrad i dróg ekspresowych).
Równocześnie art. 21 ust. 1 u.d.p. wskazuje, że zarządca drogi może wykonywać swoje obowiązki przy pomocy jednostki organizacyjnej będącej zarządem drogi, utworzonej odpowiednio przez sejmik województwa, radę powiatu lub radę gminy. Jeżeli jednostka taka nie została utworzona, zadania zarządu drogi wykonuje zarządca. Ustawodawca powyższą regulację uzupełnił również o wskazanie, że zarządca drogi może upoważnić pracowników odpowiednio: urzędu marszałkowskiego, starostwa, urzędu miasta lub gminy albo pracowników jednostki organizacyjnej będącej zarządem drogi, do załatwiania spraw w jego imieniu, w ustalonym zakresie, a w szczególności do wydawania decyzji administracyjnych (art. 21 ust. 1a u.d.p.).
Podstawa prawna
Art. 19 ust. 2, art. 21 ust. 1 i 1a ustawy z 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1440 ze zm.).
Art. 33 ust. 1 i 2 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1875).
Art. 4 ustawy z 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 827).
