Jeden z radnych chciałby za symboliczną złotówkę przejąć opuszczony budynek od gminy i otworzyć tam z żoną punkt usługowy (zakład fryzjerski). Czy wójt może się zgodzić na jego propozycję?
Nie. Zgodnie z art. 24f ust. 1 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 446 ze zm.) radni nie mogą prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami z wykorzystaniem mienia komunalnego gminy, w której radny uzyskał mandat, a także zarządzać taką działalnością lub być przedstawicielem czy pełnomocnikiem w prowadzeniu takiej działalności.
Naruszenie tego zakazu powoduje wygaśnięcie mandatu radnego. Celem tego przepisu jest wykluczenie sytuacji, w której radny, będąc członkiem organu podejmującego m.in. decyzje dotyczące zasad zarządu mieniem tej gminy, mógłby wpływać na korzystne dla siebie, bliskich lub innych podmiotów, w imieniu których działa, rozporządzenie tym mieniem. Korzystniejsze niż to, jakie mogliby uzyskać inni, nieposiadający statusu radnego.
O prowadzeniu przez radnego działalności gospodarczej z wykorzystaniem mienia komunalnego gminy można mówić wtedy, gdy radny korzysta z niego na uprzywilejowanych zasadach, wykorzystując swoją pozycję. Natomiast w przypadkach korzystania przez radnego z mienia gminy na zasadzie powszechnej dostępności do niego lub na warunkach powszechnie ustalonych w odniesieniu do danego typu czynności prawnych dla wszystkich mieszkańców gminy nie dochodzi do naruszenia zakazu z art. 24f ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym (tak też przyjął NSA w wyroku z 31 stycznia 2013 r. II OSK 2926/12).
Zgodnie z innym orzeczeniem NSA z 27 listopada 2014 r., sygn. akt II OSK 2843/14, dopuszczalne jest korzystanie przez radnego przy prowadzeniu działalności gospodarczej z mienia gminy, które jest powszechnie dostępne. Przykładowo nie będzie wykorzystywaniem mienia gminy, w rozumieniu ww. przepisu, korzystanie z publicznej drogi gminnej przy wykonywaniu przez radnego działalności gospodarczej. Zgodnie z treścią art. 1 w zw. z art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy z 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1440 ze zm.) z publicznej drogi gminnej może korzystać każdy, zgodnie z jej przeznaczeniem, z ograniczeniami i wyjątkami określonymi w tej ustawie lub innych przepisach szczególnych.