W ubiegłym miesiącu, gdy z siedziby pracodawcy wyjechałam własnym samochodem na umówione spotkanie z klientem naszej firmy, w tył mojego pojazdu z dużą siłą wjechał autobus miejski. Policja, która przybyła na miejsce kolizji, stwierdziła winę kierowcy autobusu. Na skutek tego zdarzenia doznałam urazu kręgosłupa. Zdarzenie zgłosiłam pracodawcy, jednak z informacji uzyskanej przez pracownika służby bhp wynika, że nie zostanie to uznane za wypadek przy pracy, ponieważ samochód, którym jechałam, nie był własnością pracodawcy. Nie skorzystałam z samochodu służbowego, ponieważ wszystkie były w tym czasie zajęte, a nie chciałam przekładać spotkania z klientem. Czy pracownik bhp ma rację? Czy można się odwołać od jego decyzji?
EKSPERT RADZI
Pracownik służby bhp nie ma racji, ponieważ na kwalifikację prawną danego zdarzenia (uznanie, czy jest ono wypadkiem przy pracy, czy też nie) nie wpływa to, czy poszkodowany wykorzystywał do pracy – nawet bez wyraźnego polecenia pracodawcy – swój prywatny pojazd. Gdyby jednak powołany przez pracodawcę zespół powypadkowy nie uznał zdarzenia za wypadek przy pracy, to poszkodowanemu pracownikowi przysługuje prawo do wniesienia do sądu powództwa o ustalenie, że dane zdarzenie było wypadkiem przy pracy i sprostowanie protokołu powypadkowego.
Stosownie do art. 3 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:
1) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;
2) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;
3) w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.
Zgodnie z art. 234 par. 1 kodeksu pracy w razie wypadku przy pracy pracodawca ma obowiązek podjąć niezbędne działania eliminujące lub ograniczające zagrożenie, zapewnić udzielenie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym i ustalić w przewidzianym trybie okoliczności i przyczyny wypadku oraz zastosować odpowiednie środki zapobiegające podobnym wypadkom. Sposób i tryb postępowania przy ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposób ich dokumentowania określają przepisy rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy.
Przepisy tego rozporządzenia zobowiązują pracodawcę, aby po uzyskaniu zawiadomienia o zdarzeniu powołał zespół powypadkowy (co do zasady składający się z pracownika służby bhp oraz społecznego inspektora pracy), którego zadaniem jest ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku oraz sporządzenie – nie później niż w terminie 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku – protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy według wzoru ustalonego w przepisach rozporządzenia ministra gospodarki i pracy w sprawie wzoru protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy.
W takim przypadku jak opisany, nie można zarzucić poszkodowanej, że swoim postępowaniem naruszyła którąkolwiek z przesłanek definicji wypadku przy pracy, a w szczególności związek z pracą. Korzystając ze swojego prywatnego pojazdu poszkodowana działała w interesie pracodawcy, bo nie chciała przekładać umówionego spotkania z klientem firmy, który mógłby np. skorzystać z usług konkurencji. Uważam więc, że opisane zdarzenie wypełnia definicję wypadku przy pracy i jako takie powinno być zakwalifikowane. Gdyby jednak powołany przez pracodawcę zespół nie uznał zdarzenia za wypadek przy pracy – nawet pomimo wniesienia uwag przez poszkodowaną w trakcie zapoznawania jej z protokołem powypadkowym – przysługuje jej prawo do wniesienia powództwa o ustalenie, że dane zdarzenie było wypadkiem przy pracy, a także sprostowanie protokołu powypadkowego. Powództwo to należy wnieść do sądu rejonowego właściwego ze względu na siedzibę pracodawcy na podstawie art. 189 kodeksu postępowania cywilnego.
Podstawa prawna
Art. 3 ust. 1 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 1242 ze zm.).
Art. 234 par. 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.).
Rozporządzenie Rady Ministrów z 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (Dz.U. nr 105, poz. 870).
Rozporządzenie ministra gospodarki i pracy z 16 września 2004 r. w sprawie wzoru protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy (Dz.U. nr 227, poz. 2298).
Art. 189 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 101 ze zm.).
