Zwolnienie od pracy z tego tytułu przysługuje w wymiarze 2 dni w ciągu roku kalendarzowego. I to niezależnie od tego, w którym miesiącu rozpoczęto pracę. Nie ma znaczenia także wymiar czasu pracy. A pracodawca nie może sprawdzić, czy pracownik korzysta ze zwolnienia zgodnie z przeznaczeniem.
Ze zwolnienia tego może skorzystać etatowiec wychowujący co najmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat. Artykuł 188 k.p. dotyczy zarówno dzieci własnych, przysposobionych, jak i potomków współmałżonka pracownika. Gdy każde z rodziców lub opiekunów jest zaangażowane, z dni na opiekę na dziecko może skorzystać tylko jedno z nich. Dopuszczalny jest także taki podział owego uprawnienia, aby każde z nich wykorzystało po jednym dniu zwolnienia, chyba że któreś zostało pozbawione władzy rodzicielskiej.
Zwolnienie wychowawcze zawsze wynosi 2 dni. Nie jest zatem istotna liczba dzieci posiadanych przez podwładnego. Od decyzji etatowca zależy, czy wykorzysta je łącznie albo rozdzielnie, czy razem z urlopem lub innymi dniami wolnymi od pracy. Niedopuszczalna jest natomiast kontrola przełożonego, czy zwolnienie wykorzystywane jest zgodnie z jego przeznaczeniem.
Przerwa przewidziana w cytowanym przepisie nie może być przesunięta na następny rok kalendarzowy. Jeżeli więc nie zostanie wykorzystana w roku kalendarzowym, w którym przysługuje, prawo do niej wygaśnie.
Pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia za czas omawianego zwolnienia obliczonego jak uposażenie za urlop wypoczynkowy, z tym że składniki pensji ustalane w wysokości przeciętnej oblicza się z miesiąca, w którym przypadło zwolnienie.
„Sprawa, której przedmiotem jest żądanie nakazania pracodawcy udzielenia zwolnienia od pracy na dwa dni w ciągu roku na podstawie art. 188 k.p., jest sprawą o świadczenie, w której kasacja nie przysługuje, jeżeli wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż 5 tys. zł” [obecnie: 10 tys. zł – dop. autorki] (postanowienie Sądu Najwyższego z 26 listopada 1998 r., sygn. akt I PKN 460/98, „Prokuratura i Prawo”, 1999, nr 9 s. 43).
Podstawa prawna
Art. 188 oraz 1891 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502).
Par. 5 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w kodeksie pracy (Dz.U. nr 62, poz. 289 ze zm.).