Instrumenty zwrotne są bardziej efektywne niż dotacje

Jestem przekonana, że dzięki zastosowaniu instrumentów zwrotnych i łatwiejszemu dostępowi do nich będzie wzrastała wśród przedsiębiorców konkurencyjność, płynność finansowa i skłonność do inwestowania – mówi Renata Granowska

Dolny Śląsk jest regionem, który spośród wszystkich 15 województw współpracujących z BGK wdroży najwięcej środków w ramach instrumentów zwrotnych. Samo wsparcie unijne wyniesie prawie 643 mln zł. Co zadecydowało o tym, że tak duża suma pieniędzy trafi do beneficjentów w formie wsparcia zwrotnego?

Instytucja Zarządzająca Regionalnym Programem Operacyjnym dla woj. dolnośląskiego na lata 2014-2020 przeprowadziła analizę exante mającą na celu ocenę zapotrzebowania zastosowania instrumentów finansowych. Wnioski z tej analizy pokazały zawodność dotychczasowych mechanizmów rynkowych, nieoptymalny poziom inwestycji oraz wskazały zastosowanie instrumentów zwrotnych jako wartość dodaną wsparcia. Stwierdziliśmy, że do najważniejszych, korzystnych efektów zastosowania instrumentów finansowych w porównaniu do dotacji można zaliczyć mechanizm rewolwingowy, polegający na wielokrotnym wykorzystywaniu spłacanych i uwalnianych środków w ramach kolejnych transakcji zwrotnych. W konsekwencji mamy do czynienia z większą efektywnością ekonomiczną wspartych przedsięwzięć, a także bardziej staranną selekcją tych przedsięwzięć, co w rezultacie zmniejszy efekt jałowej straty.

A jakie są dotychczasowe doświadczenia?

Obserwujemy zwiększanie skłonności firm i innych odbiorców ostatecznych do korzystania z finansowania zwrotnego. Jestem przekonana, że dzięki zastosowaniu instrumentów zwrotnych i łatwiejszemu dostępowi do nich będzie wzrastała wśród przedsiębiorców konkurencyjność, płynność finansowa i skłonność do inwestowania. Wbrew pozorom wiele firm nie jest zainteresowanych dotacjami ze względu na znaczny stopień skomplikowania procedury ubiegania się o dotację, potencjalnie bardzo dużą konkurencję – i ze względu na obawy związane z czasochłonnością procesu przyznawania dotacji, a następnie jej rozliczania. To też często powoduje, że przedsiębiorcy decydują się na skorzystanie z kosztownych usług firm piszących wnioski o dofinansowanie, co też nie gwarantuje sukcesu otrzymania dotacji.

W poprzedniej perspektywie finansowej BGK realizował w regionie projekt dla mikro, małych i średnich przedsiębiorców w ramach Dolnośląskiego Funduszu Powierniczego – JEREMIE.

Z instrumentów zwrotnych w ramach inicjatywy JEREMIE w perspektywie finansowej 2007–2013 skorzystało prawie 6 tys. dolnośląskich firm z sektora MSP, co stanowi ok. 20 proc. wspartych przez nas przedsiębiorstw w skali całego kraju. Z naszych statystyk wynika, że najchętniej po instrumenty zwrotne sięgali przedstawiciele firm mikro – ponad 5 tys. przedsiębiorstw (75 proc. wszystkich firm) – a główne zainteresowanie skierowane było na produkty pożyczkowe. W poprzednim rozdaniu 20 instytucji finansowych dystrybuowało środki. Skala współpracy z pośrednikami finansowymi, jak i liczba wspartych przedsiębiorców świadczą o zwiększającej się roli tego typu finansowania w rozwoju firm w stosunku do instrumentów dotacyjnych, szczególnie w obszarze mikro i małych podmiotów. Przedsiębiorcy coraz częściej poszukują np. niskooprocentowanych pożyczek, a to wskazuje, że i w obecnej perspektywie możemy spodziewać się dużego zainteresowania tego typu instrumentami.

Nowy projekt realizowany z BGK opatrzony jest hasłem: „Inwestycje, Innowacje, Energetyka”. Co się za tym kryje, na co w szczególności ukierunkowane będzie wsparcie?

Województwo dolnośląskie 30 listopada 2016 r. podpisało z BGK umowę o finansowaniu, na podstawie której Bank Gospodarstwa Krajowego pełni rolę funduszu funduszy dla instrumentów finansowych wdrażanych w ramach dolnośląskiego RPO. Projekty realizowane będą w ramach trzech osi priorytetowych. Pierwsza oś to „Przedsiębiorstwa i innowacje”, w ramach której wspierane będzie tworzenie i poszerzanie zdolności w zakresie rozwoju produktów i usług dla firm z sektora MSP.

Instrumenty finansowe wspierać będą inwestycje przyczyniające się do rozwoju mikro, małych oraz średnich przedsiębiorstw w formie zwiększenia dostępu przedsiębiorstw do kapitału zewnętrznego. Otrzymane wsparcie finansowe będzie ukierunkowane przede wszystkim na rozwój przedsiębiorstw poprzez wzmacnianie ich podstawowej działalności – oraz realizację nowych innowacyjnych projektów lub wchodzenie na nowe rynki.

W ramach osi „Gospodarka niskoemisyjna” wspierać będziemy wytwarzanie i dystrybucję energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych (OZE), promowanie efektywności energetycznej i zarządzania energią – także w budynkach użyteczności publicznej i sektorze mieszkaniowym. Kluczowe znaczenie będą miały projekty dotyczące głębokiej modernizacji energetycznej obiektów, w tym wymiany lub modernizacji źródła energii, mające na celu zwiększenie efektywności energetycznej poprzez zmniejszenie strat ciepła oraz zmniejszenie zużycia energii elektrycznej z uwzględnieniem OZE, przedsięwzięcia zakładające zastosowanie technologii efektywnych energetycznie w przedsiębiorstwie – w tym modernizacja i rozbudowa linii produkcyjnych na bardziej efektywne energetycznie – oraz wsparcie instalacji odzyskujących ciepło odpadowe.

Kolejna oś priorytetowa odnosi się do rynku pracy. Wspierana będzie praca na własny rachunek, tworzenie nowych przedsiębiorstw, w tym innowacyjnych mikro, małych i średnich firm. Wsparcie obejmuje przyznanie pożyczki na rozpoczęcie działalności gospodarczej i skierowane jest do osób od 30. roku życia pozostających bez zatrudnienia, znajdujących się w szczególnej sytuacji na rynku pracy, tj. osób po 50. roku życia, kobiet, osób niepełnosprawnych, osób długotrwale bezrobotnych oraz osób o niskich kwalifikacjach.

Podsumujmy więc, jakiego rodzaju produkty będą oferowane?

Udostępnione zostaną trzy rodzaje produktów: mikropożyczki, pożyczki oraz poręczenia. W zależności od przyjętych w poszczególnych priorytetach założeń produkty mogą być udzielane na warunkach rynkowych oraz preferencyjnych, np. w postaci oprocentowania korzystniejszego niż na warunkach rynkowych, zgodnie np. z zasadami udzielania pomocy de minimis. To, co jest nie bez znaczenia, od środków nie pobiera się żadnych opłat i prowizji związanych z ich udostępnieniem i obsługą.

Załóżmy, że spółdzielnia mieszkaniowa czy wspólnota mieszkaniowa poszukują preferencyjnego wsparcia zwrotnego na zwiększenie efektywności energetycznej budynku. Jakiego rodzaju projekty inwestycyjne wchodzą w grę?

Wspierane będą działania związane z modernizacją energetyczną budynków, promujące jej kompleksowy wymiar, czyli głęboką modernizację opartą o system monitorowania i zarządzania energią. Chodzi o różnego rodzaju projekty dotyczące np. ocieplenia czy termomodernizacji obiektów, zmniejszające zapotrzebowanie budynku na energię, a więc ocieplenie ścian, stropów, fundamentów, stropodachów lub dachów, modernizacja lub wymiana stolarki okiennej i drzwiowej lub wymiana oszkleń w budynkach na efektywne energetycznie, likwidacja liniowych i punktowych mostków cieplnych, montaż urządzeń zacieniających okna, np. rolety, żaluzje. W grę wchodzą też projekty polegające na modernizacji systemów grzewczych – izolacja cieplna, modernizacja instalacji ogrzewania, np. podłączenie do sieci ciepłowniczej lub instalację źródeł ciepła opartych o OZE, np. pomp ciepła. Inwestycje muszą przyczyniać się do zmniejszenia emisji dwutlenku węgla i innych zanieczyszczeń powietrza oraz do znacznego zwiększenia oszczędności energii, na minimalnym poziomie 25 proc., a w niektórych przypadkach co najmniej 30 proc. Wymiana kotła może zostać wsparta jedynie w przypadku, gdy podłączenie do sieci ciepłowniczej na danym obszarze nie jest uzasadnione ekonomicznie lub technicznie jest niemożliwe oraz audyt nie przewiduje zastosowania źródła ciepła wykorzystującego OZE.

Jaki jest zakres kwot, które można uzyskać w ramach oferowanych produktów? Czy są jakieś warunki, jakie trzeba spełnić, by po nie sięgnąć?

Limity zależą od priorytetu inwestycyjnego. Przykładowo, w przypadku priorytetu 1.5 Rozwój produktów i usług MSP dostępna jest Pożyczka Rozwojowa w maksymalnej wysokości 500 tys. zł, z okresem spłaty do pięciu lat. Oferowane będą też poręczenia, których maksymalna wartość zostanie ustalona indywidualnie, w zależności od zdolności kapitałowych danego funduszu. Niemniej jednak według analizy możliwości pośredników finansowych należy przyjąć, iż poręczenia w większości przypadków będą w wysokości nie większej niż 200 tys. zł, a wartości wyższe będą zdarzać się sporadycznie. Okres finansowania wyniesie 10–12 lat. W przypadku np. priorytetu 3.2 Efektywność energetyczna w MSP pożyczki wyniosą od 200 tys. do 10 mln zł, a okres finansowania to maksymalnie 15 lat.

Gdzie powinny zgłaszać się osoby i instytucje zainteresowane instrumentami zwrotnymi oferowanymi w woj. dolnośląskim?

Potencjalni odbiorcy już teraz mogą się zgłaszać się po pożyczki do pośredników finansowych wybranych przez BGK, których lista znajduje się na stronie www.rpo.bgk.pl, a po informacje można udać się bezpośrednio do biura regionalnego BGK przy ul. Wita Stwosza 15, do punktu informacyjnego Dolnośląskiej Instytucji Pośredniczącej przy ul. Strzegomskiej 2-4 lub Głównego Punktu Informacyjnego Funduszy Europejskich przy ul. Wybrzeże J. Słowackiego 12-14.