Zrobi to na wniosek wspólnika. Jeśli badający wyda opinię, która wskazuje na zagrożenia dla dalszego funkcjonowania podmiotu, jego organy powinny niezwłocznie podjąć odpowiednie działania.
Każdemu wspólnikowi spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (dalej: sp. z o.o.) przysługuje prawo do jej indywidualnej kontroli. Może być ono uzupełnione uprawnieniem do zgłoszenia sądowi rejestrowemu (tj. sądowi rejonowemu – sądowi gospodarczemu właściwemu ze względu na siedzibę sp. z o.o.) żądania wyznaczenia podmiotu posiadającego legitymację do badania sprawozdań finansowych w celu oceny rachunkowości oraz działalności spółki. Najczęściej jest to biegły rewident.
Wniosek o powołanie kontrolującego musi pochodzić od udziałowca lub udziałowców reprezentujących minimum 1/10 kapitału zakładowego. Postępowanie toczy się w trybie nieprocesowym, a od wniosku uiszcza się opłatę stałą w kwocie 300 zł. Przed wydaniem postanowienia sąd wzywa jednak zarząd spółki do złożenia oświadczenia. Jeżeli będzie ono zawierało wystarczające uzasadnienie zaniechania wyznaczenia takiego podmiotu, nie zostanie on wskazany. Wniosek wspólników nie jest bowiem wiążący.
PRZYKŁAD 1
Sąd może się nie zgodzić
Pani Alicja jest jednym z dwóch udziałowców spółki B sp. z o.o. Reprezentuje 1 kapitału zakładowego. Zgłosiła sądowi rejestrowemu wniosek o wyznaczenie biegłego rewidenta w celu zbadania rachunkowości oraz działalności spółki. W odpowiedzi na wezwanie sądu zarząd spółki podniósł, że nie podjęto uchwały w sprawie wyznaczenia biegłego rewidenta, gdyż rada nadzorcza nie wyraziła zgody na kandydaturę podmiotu zaproponowaną przez zarząd, a jej akceptacja – według umowy spółki – była konieczna do powzięcia takiej uchwały. Sąd rejestrowy uznał wyjaśnienie zarządu za dostateczne i oddalił wniosek o wyznaczenie biegłego rewidenta.
Obowiązek udzielania pomocy
Jeśli biegły rewident zostanie powołany, wszystkie organy spółki (a ponadto likwidator i kurator, bo są jej ustawowymi przedstawicielami) są zobligowane do zapewnienia mu pomocy: udzielania żądanych wyjaśnień, zezwolenia na przeglądanie ksiąg i dokumentów, badanie stanu kasy i dokonanie inwentaryzacji składników aktywów i pasywów podmiotu.
Niewykonanie tego obowiązku zagrożone jest z mocy art. 594 par. 1 pkt 4 kodeksu spółek handlowych (dalej k.s.h.) grzywną do 20 tys. zł, którą nakłada sąd rejestrowy. Na podstawie art. 293 cytowanej ustawy członkowie zarządu, rady nadzorczej albo komisji rewizyjnej (ewentualnie likwidatorzy) mogą być też pociągnięci za to zaniechanie do odpowiedzialności odszkodowawczej. Osoby dotknięte ową sankcją muszą całkowicie wyrównać uszczerbek, który zaistniał w sferze majątkowej sp. z o.o. Konieczne więc będzie naprawienie realnie wyrządzonej szkody (damnum emergens), jak i zrekompensowanie utraconych korzyści (lucrum cessans), czyli tych, których podmiot nie uzyskał z powodu zawinionego działania osoby odpowiedzialnej. Trzeba podkreślić, że podstawą odpowiedzialności statuowanej treścią art. 293 k.s.h. jest w sytuacji określonej w art. 224 k.s.h. wykazanie winy członka wymienionych organów (ewentualnie likwidatora) oraz istnienia normalnego związku przyczynowego między jego zachowaniem (czyli działaniami albo zaniechaniami przy czynnościach biegłych rewidentów) a szkodą.
Efekt i koszty
Badający formułuje opinię na temat rachunkowości oraz działalności spółki w postaci sprawozdania, które składa sądowi rejestrowemu. Sąd przesyła następnie jego odpis żądającemu badania, a także zarządowi i radzie nadzorczej lub komisji rewizyjnej (względnie likwidatorowi lub kuratorowi). Sprawozdanie zostaje odczytane w całości na najbliższym zgromadzeniu wspólników, przy czym nie ma znaczenia, czy jest to zgromadzenie zwyczajne czy nadzwyczajne. Oznacza to, że nie można wspólników zaznajomić z treścią sprawozdania przez rozesłanie jego tekstu. Jeśli wskazuje ono zagrożenia dla dalszego funkcjonowania podmiotu, jego organy powinny niezwłocznie (najlepiej już w trakcie zgromadzenia albo bezpośrednio po nim) podjąć działania zmierzające do ich usunięcia, np. odwołać zarząd.
Wynagrodzenie biegłego rewidenta określa sąd rejestrowy, a koszty badania rachunkowości i działalności spółki ponosi żądający. Przy czym sąd może się domagać wpłaty zaliczki na poczet wynagrodzenia biegłego, którą również uiszcza ten, kto domaga się jego wyznaczenia. Natomiast gdy sprawozdanie udowodni nadużycie, niekorzystne dla spółki działanie lub rażące naruszenie prawa bądź umowy spółki, domagający się badania ma w stosunku do podmiotu roszczenie regresowe, czyli przysługuje mu wobec spółki roszczenie o zwrot jego kosztów.
PRZYKŁAD 2
Gdy potwierdzone zostaną nieprawidłowości
Sąd rejestrowy na żądanie pani Mariki, udziałowca spółki C sp. z o.o. reprezentującego 1/5 kapitału zakładowego wyznaczył biegłego rewidenta w celu zbadania rachunkowości i działalności. W sprawozdaniu stwierdzono, że zarząd podmiotu dwukrotnie, bez zgody rady nadzorczej, do uzyskania której obligowała go umowa spółki, nabył nieruchomości znacznie powyżej ich wartości rynkowej. Członkowie zarządu mieli tego świadomość, ponieważ dysponowali ofertami trzech innych potencjalnych sprzedawców (oferty te stanowiły załącznik do uchwał zarządu wyrażających zgodę na zakup tych nieruchomości). Ponieważ opisane przez biegłego rewidenta zachowanie zarządu było nie tylko niezgodne z zapisami kontraktu spółki, lecz także świadczyło o niekorzystnym dla niej działaniu, pani Marika może wystąpić do spółki o zwrot kosztów badania rachunkowości oraz działalności spółki.
WZÓR*
Płock, 8 sierpnia 2017 r.
Do Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w Warszawie
XIV Wydział Gospodarczy KRS
ul. Czerniakowska 100,
00-454 Warszawa
Wnioskodawca: Berenika Igrekowska
(PESEL: 81061300222)
zam. ul. Sierpniowa 34, 09-400 Płock
wspólnik X sp. z o.o. z siedzibą w Płocku
(KRS: 0000033333)
ul. Akacjowa 59, 09-400 Płock
Uczestnik: X spółka z o.o. z siedzibą w Płocku
ul. Akacjowa 59, 09-400 Płock
reprezentowana przez Łucję Nowak – prezesa zarządu
Opłata stała: 300 zł
WNIOSEK O WYZNACZENIE BIEGŁEGO REWIDENTA
Działając jako wspólnik X sp. z o.o. z siedzibą w Płocku reprezentujący 1/3 kapitału zakładowego tej spółki, załączając informację z 8 sierpnia 2017 r. odpowiadającą aktualnemu odpisowi z KRS ww. spółki, na podstawie art. 223 kodeksu spółek handlowych, niniejszym wnoszę o: – wyznaczenie biegłego rewidenta w celu zbadania rachunkowości oraz działalności spółki X sp. z o.o. z siedzibą w Płocku przy ul. Akacjowej 59, 09-400 Płock, wpisanej do rejestru przedsiębiorców prowadzonego przez Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie XIV Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem KRS 0000033333 w 2016 r.,
– zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.
Ponadto wnoszę o: dopuszczenie, a następnie przeprowadzenie dowodu z niżej wymienionych dokumentów:
– umowy spółki z o.o. z 17 stycznia 2012 r. – na okoliczność ustalenia, że wnioskodawczyni jest wspólnikiem X sp. z o.o. z siedzibą w Płocku legitymowanym do wystąpienia z przedmiotowym wnioskiem o wyznaczenie przez tutejszy sąd podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych, a ponadto na okoliczność ustalenia, iż zarząd X sp. z o.o. z siedzibą w Płocku zobowiązany był podjąć uchwałę w sprawie wyznaczenia biegłego rewidenta w celu zbadania rachunkowości oraz działalności X sp. z o.o. w 2016 r. w terminie do 30 czerwca 2017 r.;
– pisma z 14 lipca 2017 r. wraz z potwierdzeniem odbioru – na okoliczność ustalenia, że wnioskodawczyni, z uwagi na zaniechanie podjęcia przez zarząd spółki do 30 czerwca 2017 r. uchwały w sprawie wyznaczenia biegłego rewidenta w celu zbadania rachunkowości oraz działalności X sp. z o.o. w 2016 r., zakreśliła zarządowi 7-dniowy termin – od daty odbioru niniejszego pisma – na powzięcie ww. uchwały. Pismo to wpłynęło do siedziby spółki 17 lipca 2017 r.
Uzasadnienie
Wnioskodawczyni jest wspólnikiem X sp. z o.o. z siedzibą w Płocku przy ul. Akacjowej 59, 09-400 Płock, wpisanej do rejestru przedsiębiorców prowadzonego przez Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie XIV Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem KRS 0000033333. Reprezentuje ona 1/3 kapitału zakładowego tej spółki. W świetle art. 223 k.s.h. ma zatem legitymację czynną do wystąpienia z niniejszym wnioskiem.
Dowód: – umowa spółki z o.o. z 17 stycznia 2012 r., – informacja z 8 sierpnia 2017 r. odpowiadająca aktualnemu odpisowi z KRS spółki X sp. z o.o.
Zarząd nie podjął uchwały w sprawie wyznaczenia biegłego rewidenta w celu zbadania rachunkowości oraz działalności X sp. z o.o. z siedzibą w Płocku w 2016 r. Taki oblig wynika z par. 15 ust. 1 umowy spółki z 17 stycznia 2012 r., w świetle którego zarząd zobowiązany jest do powzięcia przedmiotowej uchwały w celu zbadania rachunkowości oraz działalności spółki za każdy rok obrotowy jej działalności. Cytowana uchwała zgodnie z par. 15 ust. 2 umowy spółki powinna być podjęta do końca czerwca następnego roku za poprzedni rok obrotowy, czyli do 30 czerwca 2017 r. za 2016 r. Dowód: umowa spółki z o.o. z 17 stycznia 2012 r.
Zarząd spółki zaniechał jednak powzięcia tej uchwały w zakreślonym – w par. 15 ust. 2 kontraktu podmiotu – czasie. Pismem z 14 lipca 2017 r. wnioskodawczyni wystąpiła więc do zarządu spółki o podjęcie – w terminie 7 dni od daty odbioru niniejszego pisma – ww. uchwały. Pozostało ono jednak bez jakiejkolwiek reakcji zarządu spółki, a zostało odebrane 17 lipca br.
Dowód: pismo z 14 lipca 2017 r. wraz z potwierdzeniem odbioru.
Z uwagi na powyższe wniosek, jako uzasadniony, zasługuje na uwzględnienie.
W załączeniu:
– odpis wniosku,
– dowód uiszczenia opłaty sądowej od wniosku,
– dokumenty z poz. Dowód.
...........................................
(Berenika Igrekowska)
* Założenie: rok obrotowy nie pokrywa się z rokiem kalendarzowym.
Podstawa prawna
Art. 212 par. 1, art. 223–226, art. 293 par. 1, art. 594 par. 1 pkt 4 i par. 3–4 ustawy z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1577).
Art. 361 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 459 ze zm.).
Art. 6942 w zw. z art. 6941 par. 2 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1822 ze zm.).
Art. 59 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 623 ze zm.).
