Tradycyjne instytucje finansowe podchodzą z rezerwą do finansowania najbardziej innowacyjnych pomysłów. Szansą na kapitał może się dla nich okazać pozyskanie prywatnego inwestora
Powszechnie znanym faktem pozostaje, że barierą rozwoju wielu firm jest utrudniony dostęp do kapitału. Dotyczy to przede wszystkim tych rozpoczynających działalność. Ale nie tylko. Problem dotyka też przedsiębiorstw, które doszły do momentu, w którym duży zastrzyk finansowy niezbędny jest, aby zrobić krok milowy do przodu, zamiast popaść w stagnację, a nawet regres. I choć zarówno w naszym kraju, jak i całej Unii Europejskiej, duży nacisk kładziony jest na podniesienie innowacyjności gospodarki, paradoksalnie największą trudność mają firmy, które chcą pozyskać środki właśnie na innowacyjne przedsięwzięcia. Dla banków i funduszy pożyczkowych ryzyko takich inwestycji jest z reguły zbyt duże. Można się starać o dotacje na realizację konkretnych projektów, jednak wówczas trzeba dostosować plany rozwojowe do terminów i wymagań stawianych w konkretnych konkursach. Przedsiębiorcy wolą traktować bezzwrotne wsparcie raczej jako incydentalne źródło finansowania projektów, niż opierać na nich całą strategię rozwoju. Pozostaje jeszcze jedna opcja, której popularność i dostępność wzrasta między innymi dzięki Funduszom Europejskim – są nią inwestycje kapitałowe dokonywane przez fundusze venture capital (podwyższonego ryzyka) lub aniołów biznesu.
Jak to działa?
Decydując się na skorzystanie z usług funduszu venture capital lub anioła biznesu wprowadzamy do firmy nie tylko kapitał, ale również wspólnika. Istotą takiej formy uzyskania finansowania jest bowiem wejście kapitałowe inwestora na określony czas, w którym inwestycja ma szansę zaprocentować wzrostem wartości firmy. Po jego upłynięciu inwestor zbywa swoje udziały, realizując zysk w przypadku sukcesu przedsięwzięcia lub ponosząc stratę, jeżeli okaże się ono fiaskiem. Sposób wyjścia jest uzgadniany podczas początkowych negocjacji i może się odbyć poprzez emisję akcji na rynku publicznym, pozyskanie inwestora branżowego lub innej instytucji finansowej, wykupienie akcji przez pozostałych udziałowców, zarząd spółki itd. Może to nastąpić w kilku etapach lub jednorazowo.
Nie ma się czego bać
Pozyskiwanie środków na rozwój firmy w postaci inwestycji kapitałowej połączonej z objęciem udziałów w spółce jest jeszcze niezbyt rozpowszechnione wśród polskich przedsiębiorców. U części z nich budzi obawy i wątpliwości. Pierwszą jest strach związany z ujawnieniem osobom trzecim koncepcji biznesowej. Szczególnie najmniejsze firmy oraz osoby startujące dopiero w biznesie boją się, że ich pomysły zostaną skradzione przez bogaty fundusz lub prywatnego milionera. Następnie w kolei pojawia się obawa, że pomysłodawca i pierwotny właściciel firmy utraci ją przez wrogie przejęcie już w trakcie współpracy z inwestorem.
– Tego osoby poszukujące inwestora nie powinny się obawiać – uspokaja Jacek Adamski, zarządzający siecią prywatnych inwestorów Lewiatan Business Angels (LBA), która korzystała z dokapitalizowania Funduszy Europejskich. – Celem funduszy czy też aniołów biznesu nie jest trwałe lub długookresowe rozwijanie działalności spółek w wybranych branżach i tworzenie pakietów własnych przedsiębiorstw, ale pomnażanie inwestowanego kapitału poprzez zaangażowanie w mniejszościowe udziały w spółkach na okres 3–5 lat i działanie na rzecz wzrostu wartości tych firm. Jakiekolwiek nieuczciwe zachowanie z ich strony zaważyłoby na reputacji i znacznie zmniejszyło szansę na pozyskanie nowych projektów – przekonuje Adamski.
Nie tylko dla dużych
Panuje powszechna opinia, że fundusze podwyższonego ryzyka nie są zainteresowane współpracą z niewielkimi firmami, celując jedynie w wielomilionowe biznesy. Tak rzeczywiście było jeszcze kilka lat temu. Jednak dzięki zaangażowaniu w ich działalność Funduszy Europejskich sytuacja uległa zmianie. Fundusze podwyższonego ryzyka uzyskują unijne dokapitalizowanie, jednak pod warunkiem, że środki zostaną przeznaczone na inwestycje w mikro, małych i średnich firmach, bądź też start-upach. Oprócz wsparcia, o jakie fundusze i sieci aniołów biznesu mogą się starać bezpośrednio w ramach programów unijnych, powołany też został Krajowy Fundusz Kapitałowy S.A. należący do grupy Banku Gospodarstwa Krajowego. Pełni on funkcję funduszu dla funduszy – partycypuje wspólnie z inwestorami prywatnymi w funduszach funduszach venture capital, które finansują młode, rozwijające się, innowacyjne firmy. Sam pozyskuje środki między innymi z Funduszy Europejskich oraz Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy (dostępna w Polsce forma wsparcia spoza Unii).
– Jesteśmy inwestorem w 15 funduszach podwyższonego ryzyka, które zrealizowały przynajmniej jedną inwestycję. Fundusze zebrały deklaracje inwestorskie, z których łącznie ok. 700 mln może trafić do przedsiębiorców. Na koniec IV kwartału 2014 r. fundusze miały w swych portfelach ponad 110 spółek – mówi Magdalena Jagiełło-Szostak, członek zarządu Krajowego Funduszu Kapitałowego S.A.
Z Funduszy Europejskich na lata 2014–2020 wsparcie funduszy podwyższonego ryzyka i sieci aniołów biznesu przewidziane jest w programie Inteligentny Rozwój. Będą one odgrywać rolę przy komercjalizacji wyników prac badawczo-rozwojowych czy wprowadzaniu innowacji w przedsiębiorstwach. Dofinansowanie przewidziane jest również – podobnie jak w poprzednich latach – na tworzenie i rozwój platform ułatwiających kontakt pomysłodawców i inwestorów.
Definicje
Fundusz venture capital – venture capital (VC) to inwestycje kapitałowe dokonywane w fazie rozpoczęcia działalności przez przedsiębiorstwo, we wczesnej fazie jego rozwoju oraz jego ekspansji. Ze względu na to, iż inwestycje są dokonywane we wczesnych etapach rozwoju przedsiębiorstwa/projektu oraz często dotyczą produktów i usług innowacyjnych i unikatowych, są one obarczone wysokim ryzykiem. W zamian za udziały w przedsiębiorstwie firma inwestująca (fundusz VC) zapewnia środki finansowe, dzięki którym przedsiębiorstwo może rozwijać swoje produkty czy usługi. Venture capital stanowi część inwestycji private equity, czyli inwestycji kapitałowych w przedsiębiorstwa, które nie są notowane na giełdzie papierów wartościowych.
Definicja według European Private Equity and Venture Capital Association (EVCA)
Anioły biznesu (business angels) to osoby fizyczne, które inwestują stosunkowo niewielkie kwoty w przedsięwzięcia o dużym potencjale wzrostu, wnosząc jednocześnie do przedsięwzięcia swoje doświadczenie, operacyjny know-how oraz zdolności.
Projekty inwestycyjne, które przyciągają aniołów biznesu to najczęściej małe przedsięwzięcia, którymi nie są zainteresowani inni inwestorzy private equity, głównie ze względu na koszty badania spółki, które w takich przypadkach są nieproporcjonalnie wysokie w porównaniu do wartości potencjalnej transakcji.
Bardzo ważną funkcję w rozwoju nieformalnych inwestycji private equity w Europie pełnią Business Angels Networks – Sieci Aniołów Biznesu. Są to platformy informacyjno-doradcze, które odgrywają rolę łączników pomiędzy przedsiębiorcą, poszukującym kapitału, a inwestorami typu anioł biznesu, którzy w większości preferują pozostać anonimowi.
Definicja na podstawie: www.private-equity.com.pl