Gdy Zakład Ubezpieczeń Społecznych wzywa zainteresowanego do osobistego stawiennictwa u lekarza orzecznika lub przed komisją lekarską, można domagać się zwrotu kosztów przejazdu. Dotyczy to transportu z miejsca zamieszkania do ZUS i z powrotem.
Zasady oddawania pieniędzy reguluje rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 31 grudnia 2004 r. w sprawie zwrotu kosztów przejazdu osób wezwanych do osobistego stawiennictwa przez ZUS (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 6, poz. 47 z późn. zm.).
Wspomniany zwrot obejmuje w pierwszej kolejności przejazd pociągiem osobowym drugiej klasy (z uwzględnieniem przysługującej ulgi). Nie wyklucza to podróży pociągiem pospiesznym lub ekspresem, zwłaszcza gdy obliguje do tego termin stawiennictwa. Zainteresowany może też wybrać autobus lub bus przewoźnika wykonującego regularne przewozy osób, lecz tylko wtedy, gdy koszt przejazdu nie przekracza ceny biletu za pociąg. Z takiej komunikacji można też skorzystać, jeśli nie ma odpowiedniego połączenia kolejowego.
Nie ma też żadnych przeszkód, aby skorzystać z komunikacji miejskiej.
Warunkiem zwrotu pieniędzy jest złożenie pisemnego wniosku w miejscu wezwania oraz przedstawienie biletów lub rachunków za przejazd. ZUS najczęściej wypłaca pieniądze bezzwłocznie w formie gotówki. Zainteresowany może jednak zdecydować, aby środki zostały przelane na rachunek bankowy.
Sytuacja komplikuje się, jeśli uprawniony gubi bilet albo między jego miejscem zamieszkania, a oddziałem ZUS nie ma połączenia kolejowego lub autobusowego. W takiej sytuacji, jak wyjaśnia Magdalena Majewska z Centrum Informacji ZUS, stosuje się obowiązujące ceny dla najtańszego środka transportu. Taryfikator sporządzany jest na podstawie wystąpienia do przewoźników autobusowych i PKP. Zwraca też uwagę, że zwrot kosztów podróży powrotnej zawsze odbywa się na podstawie taryfikatora, i to niezależnie od tego, czy zainteresowany dysponuje biletem.
Co ważne, w wyjątkowych sytuacjach ZUS może zgodzić się na dojazd innym środkiem transportu, np. własnym samochodem. W zakresie stawek za przejazd stosuje się wtedy rozporządzenie ministra infrastruktury z 25 marca 2002 r. w sprawie warunków ustalania oraz sposobu dokonywania zwrotu kosztów używania do celów służbowych samochodów osobowych, motocykli i motorowerów niebędących własnością pracodawcy (t.j. Dz.U. 2002 r. nr 27, poz. 271 z późn. zm.). Kwoty te dla samochodu osobowego o pojemności silnika do 900 cm3 nie mogą przekraczać 0,5214 zł za 1 km, dla pozostałych – 0,8358 zł za 1 km. Limit nie może przekroczyć 300 km w gminie i mieście do 100 tys. mieszkańców, 500 km – w mieście od 100 tys. do 500 tys. mieszkańców, 700 km – powyżej 500 tys. mieszkańców.
Jeżeli wezwana osoba wymaga opieki, ZUS może zgodzić się na zwrot kosztów przejazdu osoby towarzyszącej. Wniosek należy zgłosić przed podróżą, a zwrot odbywa się na tych samych zasadach, które obowiązują ubezpieczonego.