Pani Katarzyna właśnie zakończyła swoją aktywność zawodową. – Przez długie lata pracowałam w Stanach Zjednoczonych i w związku z tym przysługuje mi świadczenie nie tylko z ZUS, lecz także amerykańskie. Czy mogę je otrzymywać na konto w polskim banku, a jeśli tak, to czy będą z niego potrącane jakieś składki – pyta nasza czytelniczka.
Obywatel Polski, który z racji stażu pracy w innym kraju ma prawo do zagranicznej emerytury, może pobierać ją w Polsce. Mowa tu o świadczeniach, jakie przyznało mu państwo będące członkiem Unii Europejskiej, Islandia, Liechtenstein, Norwegia, Szwajcaria bądź państwo, z którym łączą Polskę dwustronne umowy międzynarodowe w zakresie zabezpieczenia społecznego, m.in. USA, Kanada, Australia. Gwarantują one wszystkim obywatelom polskim, którzy podejmują pracę w jednym z państw związanych z Polską taką umową, nabycie prawa do świadczenia z zabezpieczenia społecznego. Zawierane dwustronne umowy oparte są na podstawowych zasadach koordynacji systemu zabezpieczenia społecznego, czyli regulacji prawnych, które strzegą osoby wykonujące pracę za granicą przed utratą ochrony w zakresie zabezpieczenia społecznego. Zasady równego traktowania, stosowania jednego ustawodawstwa, sumowania okresów ubezpieczenia oraz zachowania praw nabytych, czyli – mówiąc inaczej eksportu świadczeń – mają na celu zapewnienie bezpieczeństwa osobom, które ze względów zarobkowych przemieszczają się między różnymi państwami.
Ponieważ z USA łączy Polskę taka umowa, nasza czytelniczka może otrzymywać świadczenie przysługujące jej z tytułu pracy w tym kraju. Powinna zgłosić się do tamtejszego organu rentowego z wnioskiem, by ten za pośrednictwem banku zagranicznego przekazał emeryturę do wskazanego przez nią banku w Polsce. Wiele osób nie zdaje sobie jednak sprawy, że taka emerytura jest zmniejszona o kwotę składki zdrowotnej. To zgodna z prawem praktyka. Przepisy jasno wskazują, że osoby, które pobierają emeryturę w Polsce, podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego. W związku z tym od emerytury krajowej składkę zdrowotną potrąca ZUS, natomiast w przypadku emerytury zagranicznej robi to bank. Pobraną składkę przesyła do ZUS, a ten przekazuje ją do NFZ.
Składka z zagranicznej emerytury potrącana jest niezależnie od tego, czy ubezpieczony otrzymuje jeszcze polską emeryturę, jaka przysługuje mu na podstawie zatrudnienia w kraju. Zgodnie z przepisami, gdy uzyskuje przychody z więcej niż jednego tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego, składka na nie opłacana jest z każdego przychodu odrębnie. Wysokość składki wynosi 9 proc. podstawy wymiaru. W 2013 r. to 261,73zł.
Podstawa prawna
Art. 66 ust. 1 pkt 16, art. 79-82, art. 85 ust. 9 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 z późn. zm.).
Z emerytury pani Katarzyny potrącana jest składka zdrowotna, czytelniczka nie płaci jednak od amerykańskiego świadczenia podatku dochodowego. W lutym tego roku została bowiem podpisana nowa Konwencja między Rzeczpospolitą Polską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu. Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Polski, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy). Przepis ten stosuje się jednak z uwzględnieniem zawartych przez Polskę umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania. W przypadku osoby, która pobiera świadczenie z USA i ma miejsce zamieszkania w Polsce, prawo do opodatkowania emerytury jest zależne od jej rodzaju. W sytuacji pani Katarzyny jest to świadczenie z ubezpieczenia społecznego. Jest ono I filarem systemu ubezpieczeń społecznych i jest finansowane ze składek pobieranych od wynagrodzeń. Jest to emerytura podstawowa i wyłączne prawo do opodatkowania zachowuje państwo jej źródła, czyli Stany Zjednoczone.