Przyznanie wstecznie renty osobie współpracującej z prowadzącym działalność gospodarczą powoduje konieczność wyrejestrowania się z ubezpieczenia społecznego w ZUS.
Osoba prowadząca działalność gospodarczą nie musi opłacać składek na ubezpieczenie społeczne za swojego współmałżonka, który współpracuje przy prowadzeniu firmy. Zwolnienie obowiązuje, jeśli pracujący na rzecz firmy uzyskał prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy. Tak uznał Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydając indywidualną interpretację.
Powodem wydania interpretacji było pytanie kobiety prowadzącej firmę. Jej mąż współpracował z nią przez kilka ostatnich lat, ale we wrześniu 2016 r. lekarz orzecznik ZUS wydał mu decyzję o przyznaniu renty z tytułu niezdolności do pracy. Problem jednak polegał na tym, że jako datę przyznania prawa do renty wskazano lipiec 2013 roku. Decyzja ta stała się powodem konieczności wprowadzenia korekty dokumentów ubezpieczeniowych. Prowadząca firmę bowiem za trzy lata wstecz opłacała składki za swojego męża uznając go za osobę zdrową i zdolną do pracy. I tu pojawił się problem. Zgodnie z obowiązującymi przepisami osoba współpracująca przy prowadzeniu działalności gospodarczej, która ma ustalone prawo do renty podlega ubezpieczeniom społecznym dobrowolnie. Natomiast obowiązkowe jest opłacanie składki na ubezpieczenie zdrowotne. Ponieważ decyzja o przyznaniu renty została wydana z datą wsteczną, prowadząca firmę powinna teraz wyrejestrować swojego męża z obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. Niezbędne jest więc złożenie druku ZWUA. Jednocześnie na prowadzącej firmę spoczywa obowiązek zgłoszenia męża do ubezpieczenia zdrowotnego z datą wsteczną, czyli od lipca 2013 roku. Konieczne jest także złożenie dokumentów korygujących (DRA, RCA, RZA, RSA). Nie może to być jeden dokument. Przepisy bowiem nakazują złożenie tych druków za każdy miesiąc osobno od lipca 2013 r. do września 2016 r. To zaś będzie podstawą do przekazania do ZUS wniosku o zwrot nienależnie opłaconych składek. Takie rozliczenie to efekt korekty ponad 3 lat podlegania ubezpieczeniom społecznym przez jej męża.
Pojawiła się też kolejna kwestia. Ponieważ w okresie od lipca 2013 r. mąż prowadzącej działalność gospodarczą przebywał na zwolnieniu lekarskim, niezbędne jest rozliczenie zasiłków wypłacanych przez ZUS. Ze względu na przyznanie prawa do renty konieczne będzie wyliczenie kwoty zwrotu już pobranych zasiłków. A to wszystko dlatego, że jedna osoba nie może jednocześnie pobierać dwóch zasiłków z ZUS (czyli renty i zasiłku chorobowego). Okazało się jednak, że chociaż ZUS przyznał rację prowadzącej działalność gospodarczą, że nie musi opłacać składek na swojego współpracującego męża przebywającego na rencie, to zainteresowana nie dowiedziała się co ma zrobić z podatkiem PIT. ZUS bowiem odmówił wydania indywidualnej interpretacji w sprawie zasad składania i korygowania zeznań podatkowych. A to przecież zakład wydaje rencistom PIT potwierdzający przychody z tytułu renty oraz odprowadza składkę zdrowotną do NFZ.
1,53 mln właścicieli firm oraz osób z nimi współpracującymi podlega ubezpieczeniom społecznym w ZUS
632,8 tys. mężczyzn pobiera renty do pracy
326,3 tys. kobiet otrzymuje renty z tytułu niezdolności do pracy
Podstawa prawna
Decyzja nr WPI /200000/43/ 1212/ 2016 oddziału ZUS w Lublinie z 21 listopada 2016 r.