Nowy tryb kształcenia doktorów, szkoły doktorskie i wyższe stypendia - to podstawowe zmiany dla doktorantów, które zawiera nowa Ustawa o szkolnictwie wyższym zaprezentowana w Krakowie podczas Narodowego Kongresu Nauki.

Rozprawa doktorska będzie mogła być przygotowywana w dwóch trybach: w ramach kształcenia w szkołach doktorskich, które zastąpi studia doktoranckie i nie będzie uwzględniało formy „niestacjonarnej” oraz w trybie eksternistycznym, stanowiącym kontynuację tzw. ścieżki „z wolnej stopy”. W zamierzeniu ustawy szkoły doktorskie „mają być horyzontalnymi strukturami funkcjonującymi w ramach podmiotów doktoryzujących. Formuła szkół doktorskich w zamierzeniu projektodawcy będzie wspierać i interdyscyplinarność w badaniach naukowych związanych z przygotowywanymi przez doktorantów rozprawami oraz kształcenie zaawansowanych kompetencji transferowalnych. W tym kontekście rację bytu straci wyodrębnienie kategorii środowiskowych studiów doktoranckich” – czytamy w Ocenie Skutków Regulacji.

Szkoła doktorska będzie mogła być utworzona dla co najmniej dwóch dyscyplin naukowych (według nowej klasyfikacji dziedzin i dyscyplin uwzględniającej systematykę OECD), w których uczelnia posiada uprawnienia do nadawania stopnia doktora. Szkoły doktorskie będą mogły być tworzone przez uczelnie federacyjne i na tych samych warunkach przez instytuty naukowe Polskiej Akademii Nauk, międzynarodowe instytuty naukowe oraz instytuty badawcze, jak również wspólnie przez uczelnie i instytuty naukowe. Co ważne, kształcenie w szkole doktorskiej może być prowadzone we współpracy z innym podmiotem, w szczególności przedsiębiorcą albo zagraniczną uczelnią lub instytucją naukową.

Zmiany dotkną także finanse doktorantów. Każdy z nich otrzyma stypendium w wysokości co najmniej 110 proc. minimalnego wynagrodzenia, natomiast w przypadku pozytywnego wyniku oceny śródokresowej minimalna wysokość stypendium będzie wynosić 170 proc. minimalnego wynagrodzenia. Stypendia zostaną objęte przepisami o systemie ubezpieczeń społecznych. „Wprowadzenie powszechnego systemu stypendialnego dla doktorantów powiązane jest z uproszczeniem wsparcia finansowego dla doktorantów polegającego na likwidacji świadczeń z funduszy pomocy materialnej dla doktorantów oraz zwiększenia stypendium doktoranckiego. Wyjątkiem będzie wprowadzenie dedykowanego doktorantom posiadającym orzeczenie o stopniu niepełnosprawności zwiększenia stypendium doktoranckiego w wysokości 30 proc. kwoty stypendium przysługującego do miesiąca, w którym przeprowadzana jest ocena śródokresowa” – czytamy w OSR.

Doktorant podejmujący studia w szkole doktorskiej zostanie objęty indywidualnym planem badawczym. Będzie on zawierał harmonogram przygotowania pracy doktorskiej, włącznie z terminem przygotowania rozprawy doktorskiej. Jego realizacja będzie punktem wyjścia do przeprowadzenia oceny pracy doktoranta. Pozytywna ocena pozwala na dalsze kształcenie w szkole doktorskiej oraz upoważnia do otrzymywania wyższego stypendium. Negatywna ocena skutkować będzie skreśleniem z listy doktorantów.

Rozprawy doktorskie będą jawne i udostępniane na stronie internetowej podmiotu doktoryzującego oraz w systemie POL-on w bazie dokumentów w postępowaniach awansowych.

Większą odpowiedzialność będzie ponosił promotor. Jeśli w ciągu 5 lat będzie sprawował on opiekę nad przygotowaniem rozprawy przez co najmniej 3 osoby ubiegające się o nadanie stopnia doktora, które nie uzyskały dwóch pozytywnych recenzji, będzie miał on zakaz pełnienia funkcji promotora.