Od 17 września koniec skierowań do 3 specjalistów NFZ. Zobacz pełną listę

Na skróty - Co się zmienia?

• Data: 17.09.2025
• Bez skierowania: psycholog, optometrysta, lekarz medycyny sportowej
• Wniosek/skierowanie: niepotrzebne
• Cel: skrócenie kolejek, odciążenie POZ
• Podstawa: nowelizacja ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej

Pacjenci czekali na te zmiany od lat. Grono specjalistów, do których nie będzie już potrzebne skierowanie od lekarza rodzinnego, powiększy się o 3 profesje. Zmiany mają na celu odciążenie podstawowej opieki zdrowotnej i skrócenie kolejek do specjalistów. To szczególnie ważne dla mieszkańców mniejszych miast, gdzie dostęp do lekarza rodzinnego i formalności administracyjne często wydłużały proces leczenia.

Do jakich lekarzy od 17 września zapiszesz się bez skierowania?

Nowelizacja wprowadza trzy nowe specjalizacje dostępne bez skierowania:

• Psycholog – pomoc psychologiczna, diagnoza, terapia i od 17 września także możliwość wystawiania skierowań do psychiatry, neurologa czy na leczenie uzależnień.
• Optometrysta – specjalista od korekcji wzroku, który zyska dodatkowe uprawnienie: będzie mógł wystawić skierowanie do okulisty, jeśli zauważy niepokojące objawy.
• Lekarz medycyny sportowej – będzie kwalifikował do zawodów, diagnozował przeciążenia i wydawał zaświadczenia potrzebne w szkołach i klubach sportowych.

Tabela: Specjalizacje dostępne bez skierowania

Jak działa wizyta bez skierowania? [Nowe zasady NFZ]

Procedura dostania się do psychologa, optometrysty czy lekarza medycyny sportowej zostanie znacznie uproszczona. Pacjent zapisuje się bezpośrednio do specjalisty – bez wcześniejszej wizyty u lekarza POZ. Skierowania nie trzeba ani przedstawiać, ani archiwizować.

Dodatkowo:

• Psycholog będzie mógł od razu skierować pacjenta dalej, np. do psychiatry.
• Optometrysta zyska możliwość wystawienia skierowania do okulisty, jeśli coś budzi wątpliwości.
• Lekarz sportowy uprości formalności związane z udziałem dzieci i młodzieży w zawodach sportowych.

Od kiedy zmiany i jakie terminy obowiązują?

• 2 września 2025 – ogłoszenie nowych przepisów.
• 3 września 2025 – publikacja w Dzienniku Ustaw.
• 17 września 2025 – wejście w życie nowelizacji. Od tego dnia – wizyty u psychologa, optometrysty i lekarza medycyny sportowej bez skierowania.

Skierowania do lekarzy na NFZ: najczęściej zadawane pytania [FAQ]

Czy wizyta bez skierowania będzie darmowa?
Tak – jeśli specjalista przyjmuje w placówce z kontraktem NFZ. Jeśli pójdziemy do specjalisty prywatnie, musimy zapłacić.

Czy mogę wybrać placówkę poza miejscem zamieszkania?
Tak, pacjent ma prawo wybrać dowolną placówkę z kontraktem NFZ. Nie ma rejonizacji.

Czy optometrysta zastępuje okulistę?
Nie. Optometrysta dobiera korekcję wzroku, ale jeśli zauważy coś poważnego, od 17 września może wystawić skierowanie do okulisty. Nie diagnozuje chorób oczu i nie leczy ich - nie jest lekarzem.

Dlaczego psychologowie zyskują nowe kompetencje?

Twórcy reformy podkreślali, że dziś skierowanie do psychologa to bariera bez sensu – skoro do psychiatry można już zgłosić się bezpośrednio. Nowe przepisy mają nie tylko skrócić ścieżkę do pomocy psychologicznej, ale też odciążyć psychiatrów, którzy często zajmowali się problemami możliwymi do rozwiązania na poziomie poradnictwa psychologicznego.

Kto jeszcze korzysta z leczenia bez skierowania?

Ministerstwo Zdrowia przypomina, że oprócz katalogu specjalizacji, do poradni bez skierowania mogą trafić m.in.:

• osoby z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności,
• osoby zakażone wirusem HIV,
• inwalidzi wojenni i wojskowi,
• kombatanci,
• osoby uzależnione i współuzależnione (w zakresie leczenia odwykowego).

Kto nie musi czekać w kolejce do lekarza? Lista uprawnionych

Warto pamiętać, że poza nowelizacją, która od 17 września znosi skierowania do kolejnych specjalistów, w polskim systemie zdrowia funkcjonuje też odrębna lista pacjentów uprawnionych do opieki poza kolejnością. Została ona zapisana w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej i co jakiś czas jest aktualizowana przez NFZ.

Do tej grupy należą m.in. kobiety w ciąży, osoby z orzeczonym znacznym stopniem niepełnosprawności, a także ci, u których zdiagnozowano ciężkie i nieodwracalne upośledzenia albo choroby zagrażające życiu od okresu prenatalnego. Uprzywilejowani są również Zasłużeni Honorowi Dawcy Krwi, osoby wielokrotnie oddające krew lub osocze, a także dawcy przeszczepów.

Bez kolejki do lekarza wejdą także inwalidzi wojenni i wojskowi, kombatanci, niewidome ofiary działań wojennych, a także członkowie opozycji antykomunistycznej i osoby represjonowane z powodów politycznych. Prawo pierwszeństwa przysługuje również żołnierzom zawodowym i żołnierzom WOT, jeśli korzystają ze świadczeń w placówkach nadzorowanych przez MON.

To rozwiązanie ma na celu zapewnienie szybkiej i realnej pomocy tym, którzy ze względu na stan zdrowia albo szczególne zasługi dla państwa nie powinni być zmuszeni do długiego oczekiwania w kolejkach.