Koniec bezpłatnego leczenia. NFZ nie zapłaci już za te osoby

Bezpłatne leczenie w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia nie jest zagwarantowane na zawsze. NFZ jasno określa sytuacje, w których pacjent traci prawo do bezpłatnej opieki medycznej. Warto je znać, gdyż sam fundusz nie powiadomi nas, kiedy ubezpieczenie wygasło. Kiedy może dojść do takiej sytuacji i jak sprawdzić, czy możemy leczyć się na NFZ?

Prawo do świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych regulowane jest przez ustawę z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 146 ze zm.). NFZ przypomina, że prawo do darmowego leczenia nie jest dożywotnie i może wygasnąć w określonych przypadkach. Szczególnie narażone na utratę świadczeń są osoby, które straciły pracę, zakończyły działalność gospodarczą lub przestały być zarejestrowane jako bezrobotne.

Kto traci prawo do darmowego leczenia na NFZ?

NFZ precyzuje, w jakich sytuacjach pacjent traci dostęp do świadczeń zdrowotnych. Ubezpieczenie zdrowotne wygasa po upływie 30 dni od momentu zakończenia obowiązku opłacania składek, np. w przypadku:

• utraty zatrudnienia (rozwiązania umowy o pracę, zakończenia umowy cywilnoprawnej),
• zakończenia prowadzenia działalności gospodarczej,
• przejścia na urlop bezpłatny,
• utraty statusu osoby bezrobotnej,
• śmierci osoby, która zgłosiła członka rodziny do ubezpieczenia.

Są jednak wyjątki. Osoby, które ukończyły szkołę ponadpodstawową, mają prawo do świadczeń jeszcze przez 6 miesięcy, a absolwenci szkół wyższych – przez 4 miesiące. Osoby ubiegające się o rentę lub emeryturę mogą korzystać z opieki medycznej do czasu zakończenia postępowania.

Jak sprawdzić, czy mam prawo do leczenia w ramach NFZ?

NFZ nie poinformuje nas o tym, że nasze ubezpieczenie wygasło. Musimy to sprawdzić sami. Jak to zrobić? Otóż, każda osoba może zweryfikować swój status ubezpieczeniowy w systemie eWUŚ (Elektroniczna Weryfikacja Uprawnień Świadczeniobiorców). Wystarczy podanie numeru PESEL i okazanie dowodu osobistego, paszportu lub prawa jazdy podczas wizyty w przychodni.

Jeśli system „świeci się na czerwono”, oznacza to brak aktywnego ubezpieczenia zdrowotnego. W takiej sytuacji należy jak najszybciej podjąć działania, aby uniknąć kosztów leczenia ponoszonych z własnej kieszeni.

Można odzyskać prawo do leczenia na NFZ - sposoby

Osoby, które straciły prawo do świadczeń zdrowotnych, czyli leczenia na NFZ, mogą odzyskać je poprzez:

• podjęcie zatrudnienia lub ponowną rejestrację jako osoba bezrobotna,
• zgłoszenie się do ubezpieczenia przez członka rodziny (np. współmałżonka lub rodzica),
• wykupienie dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego w NFZ.

Dobrowolne ubezpieczenie można zawrzeć w oddziale wojewódzkim NFZ. Należy wypełnić wniosek, przedstawić dokumenty potwierdzające ostatni okres ubezpieczenia i uiścić stosowną składkę. Niestety, przerwa w ubezpieczeniu dłuższa niż 3 miesiące może wiązać się z dodatkową opłatą, której wysokość zależy od okresu bez ubezpieczenia.

Dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne - ile kosztuje w 2025 roku?

W 2025 roku składka na dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9 proc. podstawy wymiaru składki. Przeciętne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale 2024 r. wyniosło 8549,18 zł, co oznacza. Oznacza to, że minimalna miesięczna składka na ubezpieczenie zdrowotne w pierwszym kwartale 2025 r. (za miesiące od stycznia do marca) wynosi 769,43 zł.

Dodatkowo, osoby, które miały dłuższą przerwę w ubezpieczeniu, mogą zostać obciążone dodatkową opłatą:

• od 3 miesięcy do roku: 20 proc. podstawy wymiaru składki,
• od 1 roku do 2 lat: 50 proc.,
• od 2 do 5 lat: 100 proc.,
• od 5 do 10 lat: 150 proc.,
• powyżej 10 lat: 200 proc..

Dyrektor oddziału NFZ może jednak odstąpić od tej opłaty lub rozłożyć ją na raty, jeśli pacjent złoży stosowny wniosek i wykaże trudną sytuację finansową.

Skutki utraty ubezpieczenia zdrowotnego - ile zapłacimy za leczenie?

Utrata prawa do bezpłatnego leczenia w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia wiąże się z poważnymi konsekwencjami finansowymi dla pacjentów. Osoby, które stracą ubezpieczenie zdrowotne, będą musiały pokrywać pełne koszty leczenia – zarówno wizyt u lekarzy specjalistów, jak i hospitalizacji, badań diagnostycznych czy zabiegów medycznych. W praktyce oznacza to, że np. pobyt w szpitalu może kosztować nawet kilka tysięcy złotych, a specjalistyczne operacje – kilkadziesiąt tysięcy. Co więcej, osoby nieubezpieczone nie skorzystają również z refundacji leków, co dodatkowo zwiększy ich wydatki na zdrowie.

Jak uniknąć utraty ubezpieczenia zdrowotnego?

Aby zachować prawo do leczenia w ramach NFZ, warto zwrócić uwagę na kilka kluczowych kwestii:

• Regularna weryfikacja statusu ubezpieczenia – można to zrobić np. na Internetowym Koncie Pacjenta lub w ZUS.
• Zgłoszenie do ubezpieczenia przez pracodawcę – każda osoba zatrudniona na umowę o pracę lub umowę zlecenie powinna zostać zgłoszona do ZUS przez pracodawcę.
• Dobrowolne ubezpieczenie w NFZ – osoby, które nie podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu, mogą przystąpić do ubezpieczenia dobrowolnego, opłacając miesięczne składki.
• Zgłoszenie się do ubezpieczenia jako członek rodziny – jeśli bliski członek rodziny (np. małżonek) jest ubezpieczony, może zgłosić do ubezpieczenia również innych członków rodziny.
• Śledzenie zmian w przepisach – regulacje dotyczące ubezpieczenia zdrowotnego mogą się zmieniać, dlatego warto być na bieżąco z informacjami publikowanymi przez NFZ i ZUS.

Brak ubezpieczenia może prowadzić do poważnych problemów finansowych w przypadku nagłej choroby lub wypadku. Dlatego warto zadbać o ciągłość ubezpieczenia i odpowiednio wcześnie reagować na ewentualne braki w dokumentacji.