Poddałem się tomografii komputerowej w placówce opieki zdrowotnej. Nikogo nie upoważniałem do odbioru wyniku, powiedziałem, że zrobię to sam. Przed badaniem poproszono mnie o podpisanie oświadczenia o braku zgody na przekazanie dokumentów osobie trzeciej. Myślałem, że tego typu dokument podpisuje się jedynie wtedy, gdy się kogoś upoważnia do odbioru wyników badania. Natomiast jeśli ktoś chce je sam odebrać, nie musi wypełniać zbędnych formularzy. Podpisałem oświadczenie, gdyż pracownica prywatnego gabinetu poinformowała mnie, że bez tego nie udzielą mi świadczenia medycznego. Proszę o informację, czy nie wprowadzono mnie w błąd – pisze pan Stanisław.
Na wstępie warto wyjaśnić, że to, iż opisana przez czytelnika sytuacja miała miejsce w prywatnej placówce medycznej, nie ma znaczenia, gdyż zasady ochrony danych osobowych pacjentów i dokumentacji medycznej są takie same dla jednostek opieki zdrowotnej prowadzonych przez podmioty prywatne i publiczne. Wyniki badań stanowią część dokumentacji medycznej pacjenta i dlatego mogą być udostępnione zarówno samemu zainteresowanemu, jak i upoważnionej przez niego osobie. Jeśli pacjent chce, by odebrała je wskazana przez niego osoba (niekoniecznie ktoś z rodziny), musi złożyć w tym celu stosowne oświadczenie. Podaje w nim dane osobowe upoważnionego i oznaczenie dokumentu tożsamości, na podstawie którego będzie można go zidentyfikować, gdy ten zgłosi się po odbiór wyników. Oświadczenie jest dołączane do akt pacjenta.
Jeśli nie chcemy nikogo upoważniać, możemy również zostać poproszeni o złożenie oświadczenia. Taki dokument także jest dołączany do akt. Ale uwaga, odmowa podpisania oświadczenia nie może stanowić podstawy do odmowy wykonania badania przez placówkę medyczną. Innymi słowy pacjent może nie podpisywać wspomnianego dokumentu, choć z punktu widzenia ochrony poufności jego akt medycznych może się to okazać korzystne (patrz opinia eksperta).
Jeśli jednak, jak w sytuacji opisanej przez pana Stanisława, z powodu niezłożenia oświadczenia, że nie wyznacza się osoby upoważnionej do odbioru wyników badań, placówka odmówi ich przeprowadzenia, to powinniśmy interweniować. Jej pracownicy naruszają bowiem prawo. Organem stojącym na straży interesów pacjentów jest rzecznik praw pacjenta i to do jego urzędu należy kierować opis wszelkich tego typu przypadków, a on może podjąć interwencję na rzecz zainteresowanych. Wniosek o przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego można przesłać do biura rzecznika (wzór znajduje się na stronie www.bpp.gov.pl. Pacjenci mogą również korzystać z ogólnopolskiej bezpłatnej infolinii 800 190 590, czynnej od poniedziałku do piątku w godzinach 9–21). Dyżurujący pracownicy na bieżąco przekazują informacje o krokach, jakie można samodzielnie podjąć, w tym o przysługujących środkach prawnych, gdy dochodzi do naruszenia przepisów.
OPINIA EKSPERTA
Placówka medyczna może poprosić pacjenta o złożenie oświadczenia o upoważnieniu określonej osoby do uzyskiwania dokumentacji albo oświadczenia o braku takiego upoważnienia. Podkreślam jednak, że nie może uzależniać udzielenia jakiegokolwiek świadczenia zdrowotnego od złożenia takiego oświadczenia. Takie działanie byłoby nieuprawnionym ograniczaniem dostępu do świadczeń zdrowotnych.
Zaznaczam, że zamieszczanie w dokumentacji indywidualnej wewnętrznej pacjenta lub dołączanie do niej wspomnianego oświadczenia ma na celu prawidłową realizację prawa pacjenta do dokumentacji medycznej, w tym ochronę zawartych w niej danych dotyczących jego stanu zdrowia. Nie warunkuje zaś udzielenia świadczenia zdrowotnego. Jeśli natomiast chodzi o sens składania przez pacjenta oświadczenia, że nie upoważnia nikogo do uzyskiwania jego dokumentacji medycznej, to ma ono służyć przede wszystkim potwierdzeniu, że otrzymał on informację o możliwości upoważnienia kogoś do dostępu do swojej dokumentacji oraz że na tej podstawie podjął świadomą decyzję, że nie wyraża woli, aby ktoś poza nim mógł tę dokumentację uzyskać. Dołączenie takiego oświadczenia do dokumentacji medycznej pacjenta jest jasną informacją dla pracowników placówki medycznej, że nie może ona zostać udostępniona nikomu poza nim samym. Zapobiega więc pojawieniu się ewentualnych wątpliwości co do udostępniania jej np. członkom jego rodziny oraz gwarantuje ochronę zawartych w niej informacji na temat stanu zdrowia pacjenta i udzielonych mu świadczeń zdrowotnych.
Podstawa prawna
Art. 26 ust. 1 ustawy z 6 listopada 2010 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 159 ze zm.). Par. 8 pkt 2 rozporządzenia ministra zdrowia z 21 grudnia 2010 r. w sprawie rodzajów i zakresu dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 177 ze zm.).
