Subskrybuj nas na Youtube
Przepisy ograniczające dostępność pytań z egzaminów lekarskich są niekonstytucyjne – uznał rzecznik praw obywatelskich i przyłączył się do wniosku Naczelnej Rady Lekarskiej (NRL), która zaskarżyła do Trybunału Konstytucyjnego przepis, zgodnie z którym pytania mogą być udostępniane w trybie dostępu do informacji publicznej dopiero po pięciu latach.
NRL zakwestionowała przepisy ustawy 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 537 ze zm.) jeszcze w zeszłym roku. W tym tygodniu o przyłączeniu się do wniosku poinformował RPO.
Obecnie dostęp do pytań testowych z Lekarskich Egzaminów Końcowych, Lekarsko-Dentystycznych Egzaminów Końcowych oraz Państwowych Egzaminów Specjalizacyjnych jest możliwy po pięciu latach od ich przeprowadzenia, tylko dla przystępujących do egzaminu i jedynie w drodze okazania ich w Centrum Egzaminów Medycznych. Wynoszenie pytań poza CEM czy ich kopiowanie jest zakazane.
W ocenie rzecznika treść pytań ma kluczowe znaczenie z punktu widzenia społecznej kontroli nad przeprowadzaniem egzaminów. Podkreśla, że inne organy władzy pytania udostępniają – minister sprawiedliwości publikuje zestawy pytań z egzaminów wstępnych na aplikacje: adwokacką, radcowską i notarialną oraz egzamin na aplikację komorniczą; Centralna Komisja Egzaminacyjna publikuje m.in. arkusze maturalne i arkusze egzaminów ośmioklasisty. Informację publiczną stanowią pytania z egzaminu państwowego na prawo jazdy.
Zdaniem RPO trudno wykazać istotną różnicę między tymi egzaminami a testami lekarskimi. Wszystkie są bowiem przeprowadzane przez podmioty publiczne na podstawie wcześniej przygotowanych pytań.
Rzecznik przypomina, że trybunał już raz orzekał w takiej sprawie. W wyroku z 7 czerwca 2016 r. (sygn. K 8/15) uznał niezgodność z konstytucją przepisów nowelizacji ustawy o zawodach z 2011 r. w zakresie dostępności pytań z egzaminów, które już się odbyły. TK stwierdził wtedy, że ograniczanie do nich dostępu nie jest konieczne, nie spełnia postulatu adekwatności i narusza prawo do informacji publicznej.
W ocenie RPO przepisy wskazane w obecnej sprawie zawierają analogiczne ograniczenia, zmianie uległ jedynie ich zakres czasowy (5 lat).
– Mamy więc do czynienia z wtórną niekonstytucyjnością przepisów ustawowych – podkreśla rzecznik. Tak określa się stan prawny ukształtowany wskutek wadliwej, powtarzającej niekonstytucyjne regulacje, działalności ustawodawcy.
Jest jednak szansa, że zostaną one wkrótce zmienione, a wniosek do TK stanie się bezprzedmiotowy. Kwestie dostępu do pytań egzaminacyjnych uregulować ma bowiem nowelizacja ustawy o zawodach, przygotowana przez resort zdrowia na bazie projektu rezydentów (jest już po konsultacjach).
Zespół przygotowujący projekt zaproponował publikację pytań wraz z odpowiedziami po każdym egzaminie organizowanym przez CEM – zgodnie z zasadami określonymi w przepisach ustawy z 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1330, ze zm.), czyli niezwłocznie. Autorzy tej propozycji przypomnieli, że tak było przed wprowadzeniem kwestionowanego przepisu, a „niezwłocznie” oznaczało w dniu egzaminu.
Ostatecznie, w projekcie, który trafił do konsultacji, ostatecznie znalazł się przepis, że pytania testowe wraz z poprawnymi odpowiedziami są publikowane w terminie siedmiu dni od przeprowadzenia egzaminu na stronie internetowej CEM oraz gromadzone w bazie pytań LEK i LDEK. Bazę dyrektor CEM udostępnia na stronie internetowej CEM. Testy na każdy nowy termin egzaminu składają się z 30 proc. nowych pytań i 70 proc. pytań wybranych z bazy.
Warto w tym kontekście przypomnieć, że niedawno TK uznał za bezprzedmiotowy inny wniosek NRL – dotyczący rozporządzenia ministra zdrowia z 27 października 2017 r. w sprawie wysokości zasadniczego wynagrodzenia miesięcznego lekarzy i lekarzy dentystów odbywających specjalizacje w ramach rezydentury (Dz.U. poz. 2017) w zakresie, w jakim różnicuje wysokość ich płac w zależności od postępowania, w którym zostali zakwalifikowani do odbycia specjalizacji. Zakwestionowane przepisy straciły moc, bowiem na mocy zeszłorocznego porozumienia z rezydentami minister wydał nowe rozporządzenie dotyczące płac lekarzy w trakcie specjalizacji (Dz.U. poz. 1737), które weszło w życie z mocą od 1 lipca 2018 r.
