Sprawa Alicji – punkt wyjścia do rozstrzygnięcia sprawy kwarantanny

Sprawa miała korzenie jeszcze w czasie pandemii COVID-19, gdy małoletnia wówczas Alicja została umieszczona w kwarantannie w związku z zagrożeniem zakażenia się wirusem SARS-CoV-2. Od tego nakazu, wydanego przez krakowski Sanepid, odwołali się opiekunowie dziewczynki, wskazując m.in. na poważne uchybienie formalne, jakim było niedochowanie formy decyzji administracyjnej, opisanej w Kodeksie postępowania administracyjnego. WSA w Krakowie jednak nie przyznał racji opiekunom małoletniej i oddalił skargę. Odwołujący się jednak nie złożyli broni i skierowali do NSA skargę kasacyjną. Jednak rozpatrujący ją skład 3 sędziów uznał, że w sprawie istnieje bardzo poważny problem prawny – w jakiej formie powinien zostać nałożony na obywatela obowiązek poddania się kwarantannie i czy potrzebna jest do tego decyzja administracyjna w rozumieniu k.p.a. Zagadnienie to przekazano do rozpoznania składowi 7 sędziów. Było to uzasadnione także i tym, że orzecznictwo oraz doktryna proponowały w tej kwestii całkowicie rozbieżne rozstrzygnięcia, przy czym bardziej skłaniano się ku obowiązkowi wydania przez organy sanitarne decyzji administracyjnej. Takie rozwiązanie popierał też Rzecznik Praw Obywatelskich i Prokurator Generalny.

Poszerzony skład NSA jednak nie uznał tego poglądu za właściwy i orzekł, że: konkretyzacja i indywidualizacja obowiązku poddania się kwarantannie, osób o których mowa w art. 34 ust. 2 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, następuje w drodze czynności z zakresu administracji publicznej, o której stanowi art. 3 § 2 pkt 4 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

Tym samym wydanie decyzji w przedmiocie skierowania na kwarantannę okazało się zbędne w świetle przepisów powołanych w uchwale ustaw.

NSA w uzasadnieniu zwrócił uwagę, że art. 34 ust. 2 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi nie nakazuje wydania decyzji administracyjnej do umieszczenia na kwarantannie albo objęcia nadzorem epidemiologicznym. Wprawdzie funkcjonuje zasada domniemania rozstrzygnięć w takiej formie, ale powinna być stosowana wyjątkowo i tylko gdy wymaga tego ochrona praw człowieka. W wypadku kwarantanny nie ma uzasadnienia do zastosowania tego domniemania.

Szybkość i skuteczność – klucz przy nakładaniu kwarantanny

– Czynności związane z poddawaniem określonych osób kwarantannie musi się odbywać w sposób szybki, efektywny i zapewniający w najwyższym stopniu ochronę zdrowia publicznego, dlatego że ustawodawca przyjął, że nie tylko narażenie o charakterze klinicznym, ale także narażenie epidemiologiczne, czyli choćby potencjalne narażenie na zakażenie chorobą zakaźną jest już wystarczającą przesłanką do zastosowania tego rodzaju środka przymusu sanitarnego. Chodzi też o ochronę społeczeństwa przed skutkami zakażeń i chorób, a zwłaszcza przed skutkami pandemii – podkreślił sędzia sprawozdawca Marcin Kamiński.

NSA wskazał również, że skoro norma ustawowa nie przewiduje formy decyzji administracyjnej dla takiej czynności jak skierowanie na kwarantannę, to oznaczałoby wprowadzanie obowiązku wydawania decyzji administracyjnej za pomocą wykładni przepisów przez sąd.

- Taka wykładnia prowadziłaby do uzupełnienia regulacji o charakterze kompetencyjnym, co jest zasadniczo niedopuszczalne – powiedział sędzia Kamiński.

Poza tym już obowiązujące przepisy przewidują kontrolę sądową nad tego typu czynnościami administracyjnymi. A organy administracji muszą, podejmując stosowne czynności, mieć określone przepisami podstawy do zastosowania tego typu środków jak kwarantanna.

- Każde indywidualne objęcie kwarantanną wymaga przedstawienia wiarygodnych dokumentów lub materiałów, wskazujących na to, że dana osoba spełniła przesłanki do objęcia kwarantanną. Materiały te muszą być oczywiście utrwalone. Sama czynność objęcia kwarantanną muszą być też odpowiednio zakomunikowane. Dana osoba musi wiedzieć, że to do niej skierowano określoną czynność i musi znać zakres nowych obowiązków oraz czas ich trwania. – wskazał sędzia Kamiński .

Uchwała składu 7 sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z 27 października 2025 r., syg. I GPS 1/25