MZ: Prowadzimy działania zmierzające do reformy polskiej psychiatrii

Eksperci od lat alarmują, że opieka psychiatryczna w Polsce wymaga reformy. Wzrasta bowiem liczba osób z problemami, na wizytę u specjalisty czeka się długo, nakłady są niewystarczające, a warunki w wielu szpitalach psychiatrycznych fatalne. Fachowcy postulują m.in. wprowadzenie kompleksowych zmian, adekwatne – pod względem wielkości i celowości - finansowanie i skoordynowanie działań prowadzonych na różnych poziomach.

"Ministerstwo Zdrowia prowadzi szereg działań mających przyczynić się do reformy opieki psychiatrycznej w Polsce" – zapewnia rzeczniczka resortu Milena Kruszewska. Działania te obejmują m.in. korzystanie z istniejących możliwości, wśród których wskazała np. taryfikację i ustalanie zakresu świadczeń gwarantowanych czy wspieranie kształcenia przed- i podyplomowego oraz tworzenie nowych.

Ramy prawne do tworzenia pełnoprofilowych Centrów Zdrowia Psychicznego, które w opinii grup ekspertów oraz przedstawicieli środowisk opieki psychiatrycznej i organizacji pozarządowych, są jednym z najistotniejszych elementów środowiskowego modelu opieki psychiatrycznej zostały stworzone na mocy ustawy z września 2015 r.

Kruszewska poinformowała PAP, że w Ministerstwie Zdrowia trwają obecnie prace legislacyjne nad projektem nowelizacji ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, która umożliwi m.in.: przeprowadzanie programów pilotażowych CZP. Rzeczniczka przekazała, że przygotowany został wstępny projekt aktu wykonawczego do ww. nowelizacji.

"Przeprowadzenie programu pilotażowego Centrów Zdrowia Psychicznego umożliwi przetestowanie i wdrożenie nowych rozwiązań organizacyjnych i finansowych przede wszystkim w sposób bezpieczny dla pacjentów" – podkreśliła Kruszewska.

MZ zapewnia, że do reformy opieki psychiatrycznej niewątpliwie przyczyni się również zwiększanie liczby oddziałów psychiatrycznych przy szpitalach ogólnych oraz modernizacja istniejącej bazy szpitalnej, która umożliwi poprawę warunków udzielania świadczeń osobom z zaburzeniami psychicznymi, które wymagają leczenia szpitalnego.

Resort przypomina, że rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2017-2022 zostało w lutym podpisane przez premier Beatę Szydło i na początku marca opublikowane w Dzienniku Ustaw.

W programie, którego realizację zaplanowano do 2022 r. przewidziano m.in. zadania polegające przede wszystkim na zapewnieniu osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronnej i powszechnie dostępnej opieki zdrowotnej oraz innych form opieki i pomocy niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym i społecznym. Podkreślono w nim także konieczność działań na rzecz kształtowania wobec osób z zaburzeniami psychicznymi właściwych postaw społecznych - zrozumienia, tolerancji, życzliwości, a także przeciwdziałanie dyskryminacji.

W realizację poszczególnych zadań zaangażowane jest nie tylko Ministerstwo Zdrowia, ale także – jak wskazuje MZ – resorty właściwe ze względu na cele programu, m.in. ministerstwo sprawiedliwości, obrony narodowej, edukacji, spraw wewnętrznych i administracji oraz rodziny, pracy i polityki społecznej. W działania włączać się mają również m.in. samorządy.

"Wśród zadań wymienionych w Programie, za szczególnie istotne uznaje się upowszechnienie środowiskowego modelu psychiatrycznej opieki zdrowotnej m.in. poprzez tworzenie warunków do rozwoju Centrów Zdrowia Psychicznego" – wskazała Kruszewska.

Jak podkreśliła, stopniowe przechodzenie z modelu "azylowego", opierającego się na izolowaniu osób z zaburzeniami zdrowia psychicznego w dużych szpitalach psychiatrycznych na model środowiskowy, jest zgodne z kierunkami reform psychiatrii dokonującymi się w państwach rozwiniętych.

W opublikowanym w styczniu raporcie NIK oceniła, że Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego w latach 2011-2015 zakończył się fiaskiem. Według Izby nie udało się poprawić jakości życia osób z zaburzeniami psychicznymi, a ze swoich zadań nie wywiązały się ani administracja rządowa, ani samorządy. Resort zdrowia wskazywał, że u źródeł leży zbyt krótki czas na realizację zaplanowanych zadań i brak jednorodnej opinii środowiska opieki psychiatrycznej, np. w kwestii zmian organizacyjnych. Lecznictwo psychiatryczne w Polsce oferuje chorym m.in. opiekę ambulatoryjną i stacjonarną oraz formy pośrednie.

Z udostępnionych PAP przez MZ danych wynika, że w 2015 r. w poradniach zdrowia psychicznego, poradniach odwykowych alkoholowych i poradniach dla uzależnionych od substancji psychoaktywnych, leczono ponad 1,5 mln pacjentów z zaburzeniami psychicznymi, w tym 27 proc. – ok. 430 tys. to pacjenci pierwszorazowi. Eksperci szacują, że to tylko część realnej liczby osób potrzebujących pomocy.

Z danych Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego - Państwowego Zakładu Higieny wynika, że ogólne objawy depresji wykazuje 5,3 proc. Polaków powyżej 15. roku życia, czyli ponad 1,5 mln osób; ponad pół miliona cierpi z powodu najbardziej nasilonych objawów tej choroby. Analizy pokazują, że w Polsce w ciągu roku większa liczba osób popełnia samobójstwo niż ginie w wypadkach komunikacyjnych.

Katarzyna Lechowicz Dyl (PAP)

ktl/ malk/