Roszczenia z tytułu umowy przewozu rzeczy przedawniają się z upływem roku od dnia dostarczenia przesyłki. Jednak reklamację na niewłaściwe wykonanie usługi trzeba złożyć niezwłocznie
Pytanie
Często korzystam z usług firm transportowych, przewożąc mój towar do magazynów w Polsce i za granicą. Ostatnio przegrałem proces, choć przewoźnik nie dostarczył towaru na czas. Związany byłem umową z kontrahentem, że dostarczę towar w czwartek do godziny 10.00, w przeciwnym razie zostanę obciążony wysokimi karami umownymi. O godz. 5.00 rano w czwartek już było wiadomo, że transport nie dotrze na czas, gdyż pojazd popsuł się na drodze. Wysłałem więc kolejny pojazd z tożsamym towarem, ale z innej firmy transportowej. Ze względu na szybki i pilny transport stawka frachtu była wyższa. Negocjacje z odbiorcą towaru doprowadziły do przedłużenia ostatecznego terminu dostawy na godz. 16.00. Po całej sytuacji obciążyłem firmę, która spóźniła dostawę, notą na kwotę, jaką otrzymałem od drugiej firmy transportowej. Nie uregulowali należności, więc odczekałem trochę i wniosłem pozew. Sąd oddalił powództwo, stwierdzając, że roszczenie jest przedawnione. Czy słusznie?
Zgodnie z art. 792 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 121 ze zm.; dalej: k.c.) roszczenia z tytułu umowy przewozu rzeczy przedawniają się z upływem roku od dnia dostarczenia przesyłki, a w razie jej całkowitej utraty lub jej dostarczenia z opóźnieniem – od dnia, kiedy przesyłka miała być dostarczona. Jednak istotne jest, aby niezwłocznie złożyć reklamację na niewłaściwe wykonanie usługi transportowej. Termin na złożenie reklamacji to odpowiednio 7 lub 14 dni od zajścia zdarzenia.
W obiegu prawnym funkcjonuje rozporządzenie ministra transportu i budownictwa z 24 lutego 2006 r. w sprawie ustalania stanu przesyłek oraz postępowania reklamacyjnego (Dz.U. z 2006 r. nr 38, poz. 266), które określa szczegółowy tryb i sposób ustalania stanu przesyłek, warunki, jakim powinny odpowiadać reklamacje i wezwania do zapłaty z tytułu przewozu osób i przesyłek, oraz tryb postępowania reklamacyjnego.
Co istotne, roszczenia przysługujące przewoźnikowi przeciwko innym przewoźnikom, którzy uczestniczyli w przewozie przesyłki, przedawniają się z upływem sześciu miesięcy od dnia, w którym przewoźnik naprawił szkodę, albo od dnia, w którym wytoczono przeciwko niemu powództwo (art. 793 k.c.). A powództwo z roszczeniem w niniejszej sprawie zostało wytoczone po upływie ustawowego terminu, zatem sąd związany przepisami szczególnymi musiał oddalić powództwo. Tym bardziej że strona pozwana już w pierwszym piśmie procesowym podniosła zarzut przedawnienia.
Terminy przedawnień
W transporcie istotne są bowiem terminy przedawnień roszczeń. Regulują je różne ustawy. Uzależnione jest to od tego, czy mamy do czynienia z transportem krajowym, czy międzynarodowym, transportem osób, towarów, rzeczy. W transporcie krajowym obowiązują przepisy ustawy z 5 listopada 1984 r. – Prawo przewozowe (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 915), w transporcie międzynarodowym zaś – konwencja o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR) sporządzona w Genewie 19 maja 1956 r. (Dz.U. z 1962 r. nr 49, poz.238 ze zm.; dalej: konwencja CMR). Osobne regulacje mają też spedycje, których roszczenia o zapłatę przedawniają się po roku od dnia wykonania zlecenia, tyle że odpowiedzialność spedytora jest mniejsza od odpowiedzialności przewoźnika.
Zgodnie z art. 77 ust. 1 prawa przewozowego roszczenia dochodzone na podstawie tej ustawy lub przepisów wykonawczych do niej przedawniają się z upływem roku. W różny sposób oblicza się bieg przedawnienia, datę początkową. I tak w przypadku utraty przesyłki będzie to dzień, w którym uprawniony mógł uznać przesyłkę za utraconą, w przypadku ubytku, uszkodzenia lub zwłoki w dostarczeniu – dzień wydania przesyłki, a w przypadku szkód niedających się zauważyć z zewnątrz – od dnia protokolarnego ustalenia szkody.
Po dwóch miesiącach przedawniają się roszczenia z tytułu zwłoki w przewozie, która nie spowodowała ubytku lub szkody w przesyłce. Przy czym okres przedawnienia roszczeń pomiędzy przewoźnikami wynosi 6 miesięcy liczonych od dnia, w którym przewoźnik naprawił szkodę, albo od dnia, w którym wytoczono przeciwko niemu powództwo.
Warto zaznaczyć, że zgodnie z art. 77 ust. 4 prawa przewozowego bieg przedawnienia zawiesza się na okres od dnia wniesienia reklamacji do dnia udzielenia odpowiedzi na reklamację i zwrócenia załączonych do reklamacji dokumentów, nie dłużej jednak niż na okres przewidziany do załatwienia reklamacji, czyli trzy miesiące.
Regulacje międzynarodowe
W transporcie międzynarodowym obowiązuje konwencja CMR.
Zgodnie z konwencją CMR roszczenia przedawniają się:
● z upływem jednego roku – to termin zasadniczy w przypadku braku odrębnych regulacji,
● z upływem trzech lat – wyjątek dotyczy sytuacji, gdy zachowanie zobowiązanego przewoźnika przy wykonywaniu umowy przewozu międzynarodowego miało cechy złego zamiaru lub niedbalstwa,
● z upływem 21 dni – dotyczy to sytuacji, w której przewoźnik opóźnia się z dostarczeniem towaru na czas określony w umowie.
Na kolei – odmiennie
Warto też wspomnieć, że nieco inne regulacje obowiązują w przewozach kolejowych. Okres przedawnienia zgodnie z konwencją o międzynarodowym przewozie kolejami (COTIF) sporządzoną w Bernie 9 maja 1980 r. (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 100, poz. 674) wynosi jeden rok. Okres ten odnosi się wyłącznie do roszczeń wynikających z samej umowy przewozu. Jego bieg rozpoczyna się w różnych datach w zależności od rodzaju roszczenia: od trzydziestego dnia po upływie terminu dostawy w przypadku całkowitego zaginięcia przesyłki, od dnia wydania przesyłki w przypadku częściowego zaginięcia, uszkodzenia lub przekroczenia terminu dostawy i od dnia wymagalności roszczenia we wszystkich pozostałych przypadkach. Termin ulega jednak wydłużeniu do dwóch lat, m.in. w przypadku szkód powstałych w wyniku działania lub zaniechania popełnionego albo z zamiarem spowodowania szkody, albo lekkomyślnie i ze świadomością prawdopodobieństwa powstania szkody.
Podsumowując, należy zaznaczyć, że reklamację składa się niezwłocznie i bezwzględnie w formie pisemnej, przesyła listem poleconym za potwierdzeniem odbioru. Taki dowód jest kluczowy dla sprawy sądowej i stawia stronę na silniejszej pozycji.
