Konflikty między wykonawcą i inwestorem oraz rosnące koszty inwestycji spowalniają budowę dróg.
To wnioski z raportu przygotowanego przez firmę Multiconsult, która ma 27-letnie doświadczenie w projektowaniu i nadzorowaniu budowy dróg. Jej przedstawiciele przyznają, że finalizowanie budowy kręgosłupa drogowego mogłoby iść szybciej. W Polsce mamy teraz 3836 km tras szybkiego ruchu, z czego 1671 km to autostrady, a 2165 to drogi ekspresowe. Do końca roku tych ostatnich ma być o 300 km więcej, bo oddane zostaną m.in. trasa S6 ze Szczecina do Koszalina czy brakujące odcinki trasy S5 z Poznania do Wrocławia. Rząd właśnie podniósł limit wydatków na drogi do 2025 r. ze 135 do 142 mld zł, co spowodowane jest rosnącymi kosztami inwestycji, ale także wydłużeniem się listy odcinków do zrealizowania. Do planów dorzucono m.in. odcinek trasy S12 z Lublina do granicy z Ukrainą w Dorohusku.
Według Multiconsultu w najbliższym czasie ceny kontraktów będą nadal rosnąć, do czego przyczynia się wzrost cen materiałów, brak rąk do pracy czy znacząco zwiększone zarobki. Według wyliczeń firmy w ostatnich latach średnia cena budowy kilometra autostrady osiągnęła 35 mln zł. Tyle że koszty te są bardzo zróżnicowane i zależą od terenu, który przecina trasa. W przypadku Śląska, gdzie obszar jest mocno zurbanizowany, górzysty i czasami ze szkodami górniczymi, cena może być nawet trzy- lub czterokrotnie wyższa. Przykładowo w przypadku odcinka Maciejów – Sośnica wyniosła ona aż 135 mln zł za kilometr. Natomiast w woj. łódzkim, gdzie teren jest płaski i niezurbanizowany, za realizację 1 km A1 trzeba będzie zapłacić 24–27 mln zł. W kosztach budowy wciąż dużą część stanowią wydatki na zabezpieczenia środowiskowe (przejścia dla zwierząt, ekrany dźwiękochłonne), które w niektórych przypadkach sięgają nawet 20 proc. wartości kontraktu. Według Instytutu Badawczego Dróg i Mostów w latach 1996–2016 na budowę i przebudowę przejść dla zwierząt Polska wydała aż 7 mld zł. Multiconsult podaje, że w przypadku projektowanej autostrady A2 od Mińska Maz. w stronę granicy z Białorusią koszt jednego przejścia dla dużych zwierząt wyniesie 20–30 mln zł. Już wiadomo, że do budowy tej trasy trzeba będzie dołożyć 300 mln zł. Multiconsult przyznaje, że przejścia dla zwierząt są konieczne, ale zdarza się, że powstają one w nietrafionych miejscach lub są źle wykonane i w efekcie zwierzęta z nich nie korzystają. – Kluczowe są bieżąca współpraca projektantów z przyrodnikami i dobra inwentaryzacja przyrodnicza – mówi Joanna Borzuchowska z Multiconsultu. Dodaje, że na niektórych odcinkach A2 zamontowano zbyt krótkie ekrany antyolśnieniowe. W efekcie zwierzęta są oślepiane przez auta i nie korzystają z przejść. Multiconsult skarży się też na przepisy techniczno-budowlane, na podstawie których projektowane są drogi. W raporcie napisano, że w wielu miejscach są one nieprecyzyjne, mają luki i sprzeczności z innymi przepisami. To daje projektantowi pole manewru, ale na etapie uzyskiwania pozwolenia na budowę często się okazuje, że urzędnicy uznają te rozwiązania za niezgodne z prawem. Według Multiconsultu wszelkie niejasności mogłyby być rozwiewane na organizowanych co kwartał przez Ministerstwo Infrastruktury spotkaniach z branżą projektantów i wykonawców. Rozwiązaniem byłoby też opracowanie swojego rodzaju „biblii drogowej”, która by porządkowała określone pojęcia.
Szef Multiconsultu Jarosław Wielopolski zwraca uwagę, że w ostatnim czasie zwiększyły się konflikty między zamawiającym, wykonawcą i projektantem. – Zdesperowani wykonawcy, próbujący wyrównać straty związane z kontraktami zawartymi w minionych latach, składają roszczenia na wszystko, co możliwe. Inżynier kontraktu „ma przykazane”, że ma sprawnie je rozpatrywać i bronić zamawiającego. Projektant jest atakowany za wszelkie błędy, niezależnie z jakiego powodu powstały. Wszyscy szukają pomyłek po drugiej stronie – wylicza Wielopolski. Dodaje, że mnóstwo pracy mają prawnicy stron, których zadaniem jest wyszukiwanie haków na przeciwnika.
6100 km tyle tras szybkiego ruchu mamy mieć w 2025 r., kiedy to ma finiszować realizacja obecnego programu. Z tego 2000 km to będą autostrady, a 4100 km – trasy ekspresowe
142 mld zł to wartość znowelizowanego programu budowy dróg na lata 2016–2025
7 mld zł tyle wydaliśmy na budowę i przebudowę przejść dla zwierząt w latach 1996–2016
