Jeżeli doszło do zwłoki we wszczęciu postępowania przez wójta, w razie odwołania można uzyskać zmniejszenie kary.
Prowadzę firmę i jakiś czas temu umieściłem reklamy na ścianie budynku handlowego. Wójt gminy wydał decyzję, na mocy której wymierzył mi karę w wysokości prawie 3500 zł za zajęcie pasa drogowego na reklamy bez zezwolenia. Od oględzin do postępowania i wydania decyzji o karze minęło jednak ponad 100 dni, a liczba dni miała wpływ na wysokość kary. Dodam, że usunąłem reklamy natychmiast po wizji burmistrza. Czy jest podstawa do zaskarżenia decyzji?
Tak. Wydaje się, że w tym wypadku można mówić o tym, iż doszło do zwłoki we wszczęciu postępowania przez wójta. Z kolei ten fakt mógł wpływać na wysokość naliczonej przez niego kary.
Wyliczanie opłaty
Zgodnie z art. 40 ust. 12 ustawy z 21 marca 1985 r. o drogach publicznych, za niezgodne z przepisami zajęcie pasa drogowego zarządca drogi wymierza w drodze decyzji administracyjnej karę pieniężną w wysokości 10-krotności opłaty ustalanej zgodnie z art. 40 ust. 4–6, tj. opłaty za zajęcie pasa drogowego, ustalanej w zależności od sposobu i celu zajęcia tego pasa. Karę wymierza się w sytuacji, gdy zajęcie pasa odbyło się:
1) bez zezwolenia zarządcy drogi;
2) z przekroczeniem terminu zajęcia określonego w zezwoleniu zarządcy drogi;
3) o powierzchni większej niż określona w zezwoleniu zarządcy drogi.
Opłatę za zajęcie pasa drogowego w celu umieszczania w pasie drogowym obiektów budowlanych niezwiązanych z potrzebami zarządzania drogami lub potrzebami ruchu drogowego oraz reklam (o którym mowa w art. 40 ust. 2 pkt 3 ustawy o drogach publicznych) ustala się jako iloczyn liczby metrów kwadratowych powierzchni pasa drogowego zajętej przez rzut poziomy obiektu budowlanego albo powierzchni reklamy, liczby dni zajmowania pasa drogowego i stawki opłaty za zajęcie 1 mkw. pasa drogowego (art. 40 ust. 6 ustawy o drogach publicznych). Czynnikiem kształtującym wysokość ww. opłaty jest zatem m.in. okres zajęcia pasa drogowego.
Czas postępowania
Na właściwym organie (w opisywanej sprawie wójcie gminy) spoczywa powinność właściwego ustalenia stanu faktycznego, będącego podstawą obliczenia wspomnianej opłaty. Organ musi stosować odpowiednie przepisy ustawy z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 23 ze zm.; dalej: k.p.a.), m.in. art. 77 i 80 k.p.a., które przewidują konieczność wyczerpującego, sprawnego zebrania i rozpatrzenia całego materiału dowodowego. Z podanego stanu faktycznego wynika zaś, że od momentu stwierdzenia przez wójta zajęcia pasa drogowego bez zezwolenia, do formalnego wszczęcia postępowania upłynęło ok. 100 dni. To bezpośrednio skutkowało obliczeniem zwiększonej opłaty za ten okres.
Co mówi orzecznictwo
Co istotne, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie w wyroku z 2 czerwca 2016 r. (sygn. akt II SA/Sz 3/16) wskazał, że „organy administracji publicznej, prowadząc postępowanie w danej sprawie, mają obowiązek wydawać rozstrzygnięcia zgodne nie tylko z przepisami prawa materialnego, ale i stosować się również do obowiązujących zasad postępowania administracyjnego, w szczególności jeżeli ich naruszenie może mieć wpływ na wynik zastosowania prawa materialnego w zakresie nałożonych na strony postępowania obciążeń lub obowiązków, np. na wysokość wymierzonych kar”. Sąd zaakcentował, że owe zasady zostały naruszone, co doprowadziło do wymierzenia kary wyższej niż miałoby to miejsce w przypadku przeprowadzenia postępowania z zachowaniem tych zasad. Wreszcie, co kluczowe, WSA podkreślił, że postępowanie w sprawie wymierzenia opłaty „powinno być wszczęte bez zbędnej zwłoki, a do naruszenia ww. zasad oraz art. 2 i art. 32 ust. 1 Konstytucji RP dochodzi zatem w sytuacji, w której organ, wiedząc o podstawie wszczęcia postępowania oraz będąc do tego wszczęcia zobowiązany, zwleka z wszczęciem lub z zawiadomieniem stron o toczącym się postępowaniu, w konsekwencji czego pogarsza się sytuacja procesowa stron i dochodzi do naruszenia ich interesu prawnego, np. przez zwiększenie nałożonych na strony obowiązków”. Z powyższego wynika zatem, że przedsiębiorca nie może ponosić skutków zwłoki w sprawie wszczęcia postępowania w sprawie wymierzenia ww. kary.
Jak wynika z art. 35 par. 5 k.p.a., załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej – nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania, zaś w postępowaniu odwoławczym – w ciągu miesiąca od dnia otrzymania odwołania.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w wyroku z 17 lipca 2014 r. (sygn. akt II SA/Gl 251/14) podkreślił, że kary wymierzane na podstawie art. 40 ust. 12 ustawy o drogach publicznych powinny spełniać przede wszystkim funkcje represyjne, a nie fiskalne. A zdaniem sądu funkcję taką kara może przybrać np. w przypadku celowego przedłużenia postępowania, aby była ona naliczona za dłuższy okres.
Wniosek
W podanych okolicznościach zasadne jest złożenie odwołania od decyzji wójta do właściwego samorządowego kolegium odwoławczego. W odwołaniu należy podkreślić, że zarządca drogi (wójt gminy) powinien niezwłocznie podjąć postępowanie w sprawie wymierzenia kary w oparciu o art. 40 ust. 12 ww. ustawy, kierując się opisanymi zasadami postępowania i terminem z art. 35 par. 3 k.p.a. Te argumenty powinny się przyczynić do istotnego zmniejszenia kary.
WAŻNE Kary wymierzane na podstawie art. 40 ust. 12 ustawy o drogach publicznych powinny spełniać przede wszystkim funkcje represyjne, a nie fiskalne. A zdaniem sądu funkcję kara taka może przybrać np. w przypadku celowego przedłużenia postępowania, aby była ona naliczona za dłuższy okres.
! Przedsiębiorca nie może ponosić skutków zwłoki w sprawie wszczęcia postępowania w sprawie wymierzenia kary – wynika z wyroku WSA w Szczecinie z 2 czerwca 2016 r. (sygn. akt II SA/Sz 3/16).
Podstawa prawna
Art. 40 ust. 2 pkt 3, 6, 12 ustawy z 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1440).
