Nienależnie pobrane świadczenie pielęgnacyjne: wójt nie nalicza odsetek. Sądy potwierdzają

Od 1 stycznia 2024 r. na skutek wejścia w życie ustawy o świadczeniu wspierającym (dalej: u.ś.w.) obowiązują nowe zasady przyznawania świadczenia pielęgnacyjnego, o którym mowa w ustawie o świadczeniach rodzinnych (dalej: u.ś.r.).

►Świadczenie pielęgnacyjne jest przeznaczone dla opiekuna sprawującego opiekę faktyczną nad osobą legitymującą się konkretnym orzeczeniem o niepełnosprawności bądź o stopniu niepełnosprawności. W obecnym brzmieniu przepisów przysługuje ono jedynie za sprawowanie opieki nad osobą do 18. roku życia. Oczywiście osoby, które pobierały świadczenie pielęgnacyjne przyznane na zasadach obowiązujących do 31 grudnia 2023 r., z powodu ochrony praw nabytych również po 1 stycznia br. zachowały prawo do świadczenia pielęgnacyjnego w związku ze sprawowaniem opieki nad osobą dorosłą.

►Świadczenie wspierające z kolei jest przyznawane dla osoby, nad którą wcześniej była sprawowana opieka, a jego celem zgodnie z art. 3 ust. 1 u.ś.w. jest udzielenie osobom niepełnosprawnym mającym potrzebę wsparcia pomocy służącej częściowemu pokryciu wydatków związanych z zaspokojeniem szczególnych potrzeb życiowych tych osób.

Gdy świadczenie wspierające przyznano za miesiące, w których wypłacono już świadczenie pielęgnacyjne

W praktyce ZUS przyznając świadczenie wspierające wypłaca je za okres od dnia złożenia wniosku, a więc z wyrównaniem za kilka poprzednich miesięcy. W efekcie w praktyce często dochodzi do sytuacji, gdy opiekun pobiera jeszcze świadczenie pielęgnacyjne, a jego podopieczny – za te miesiące dostał w ramach wyrównania świadczenie wspierające. W przepisach przejściowych w art. 63 ust. 11 u.ś.w. prawodawca wskazał, że świadczenie pielęgnacyjne wypłacone za okres, za który osoba wymagająca opieki otrzymała świadczenie wspierające, uważa się za nienależnie pobrane.

W praktyce powstała jednak wątpliwość, czy od nienależnie pobranego świadczenia pielęgnacyjnego dochodzonego na podstawie powyższego przepisu należą się również ustawowe odsetki za opóźnienie. O ile bowiem z art. 30 ust. 2b w zw. z ust. 8 u.ś.r. wynika, że w konkretnych przypadkach naliczane są odsetki ustawowe za opóźnienie, przy czym są one naliczane od pierwszego dnia miesiąca następującego po dniu wypłaty świadczeń rodzinnych do dnia spłaty, o tyle w przepisach u.ś.w. ani nie ma zapisu odsyłającego w tej części do stosowania przepisów u.ś.r., jak i nie wskazano bezpośredniego zapisu uprawniającego wójta do dochodzenia odsetek ustawowych za opóźnienie.

Sądy o tym, czy trzeba naliczać odsetki

Obecnie ta kwestia jest rozstrzygana już przez sądy administracyjne. Jednym z pierwszych takich rozstrzygnięć jest wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z 10 czerwca 2025 r. (sygn. II SA/Lu 159/25), który wskazał, że: „Organy administracji mogą natomiast nakładać na obywateli obowiązki wyłącznie, gdy z normy ustawowej taka kompetencja im przysługuje. Obowiązująca ustawa o świadczeniu wspierającym w szczególności art. 63 ust. 11 u.ś.w. oraz art. 30 ust. 2b i 8 u.ś.r. nie przewidują, aby od nienależnie pobranego świadczenia pielęgnacyjnego pobranego w okresie otrzymywania przez osobę niepełnosprawną świadczenia wspierającego możliwe było naliczanie odsetek. W związku z tym należało uznać, że organy administracji nie mają podstawy prawnej do naliczania odsetek w takiej sytuacji, co błędnie uczyniły organy obu instancji w przedmiotowej sprawie”.

Podobne założenie przyjął WSA w Łodzi w wyroku z 11 lipca 2025 r. (sygn. akt II SA/Łd 243/25) czy WSA w Poznaniu w wyroku z 31 lipca 2025 r. (sygn. akt II SA/Po 327/25).

Same wyroki oczywiście nie stanowią źródła prawa, jak i nie są prawomocne. Przytoczona w nich argumentacja może jednak stanowić pewną wytyczną dla organów administracji publicznych orzekających w sprawie nienależnie pobranego świadczenia pielęgnacyjnego na podstawie art. 63 ust. 11 u.ś.w. ©℗