Miasto nie może przekazać radiowozu policji

Nie ma wątpliwości, że zapewnienie bezpieczeństwa należy do zadań gminy. W myśl bowiem art. 3 ustawy o policji (dalej: u.p.) wojewoda oraz wójt (burmistrz, prezydent miasta) lub starosta sprawujący władzę administracji ogólnej oraz organy gminy, powiatu i samorządu województwa wykonują zadania w zakresie ochrony bezpieczeństwa lub porządku publicznego na zasadach określonych w ustawach.

Natomiast z art. 7 ustawy o samorządzie gminnym (dalej: u.s.g.) wynika, że zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W szczególności zadania własne obejmują m.in. sprawy porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania gminnego magazynu przeciwpowodziowego.

Jednocześnie należy zauważyć, że u.s.g. nie konkretyzuje sposobu realizacji zadania w zakresie bezpieczeństwa publicznego. Konkretyzacja taka nastąpiła w zasadzie jedynie w ustawie z 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych. W myśl art. 5 i 6 tej ustawy koszty związane z funkcjonowaniem straży są pokrywane z budżetu gminy. Ponadto, straż jest jednostką organizacyjną gminy. Rada gminy może postanowić o umiejscowieniu straży w strukturze urzędu gminy. W takim wypadku szczegółową strukturę organizacyjną straży określa regulamin straży nadawany przez wójta, burmistrza (prezydenta miasta).

Jakie możliwości wsparcia policji ma samorząd

O ile nie ma wątpliwości co do źródeł finansowania straży gminnej, o tyle inaczej jest z jednostkami policji. Zgodnie z art. 13 ust. 3 u.p. „jednostki samorządu terytorialnego, państwowe jednostki organizacyjne, stowarzyszenia, fundacje, banki oraz instytucje ubezpieczeniowe mogą uczestniczyć w pokrywaniu wydatków inwestycyjnych, modernizacyjnych lub remontowych oraz kosztów utrzymania i funkcjonowania jednostek organizacyjnych Policji, a także zakupu niezbędnych dla ich potrzeb towarów i usług”.

Z kolei z art. 13 ust. 4a u.p. wynika, że „rada powiatu lub rada gminy może przekazać, na warunkach określonych w porozumieniu zawartym między organem wykonawczym powiatu lub gminy a właściwym komendantem powiatowym (miejskim) Policji, środki finansowe stanowiące dochody własne powiatu lub gminy, dla Policji z przeznaczeniem na:
1) rekompensatę pieniężną za czas służby przekraczający normę określoną w art. 33 ust. 2 (chodzi o nadgodziny – red.),
2) nagrodę za osiągnięcia w służbie dla policjantów właściwych miejscowo komend powiatowych (miejskich) i komisariatów, którzy realizują zadania z zakresu służby prewencyjnej.

Jaką funkcję spełnia Fundusz Wsparcia Policji

W analizowanej kwestii kluczowe znaczenie mają kolejne przepisy zawarte w art. 13 u.p., które ustanawiają m.in. Fundusz Wsparcia Policji (FWP). Z art. 13 ust. 4c u.p. wynika, że FWP składa się z funduszy: centralnego, wojewódzkich i Funduszu Szkół Policji. Natomiast środki finansowe uzyskane przez policję w trybie i na warunkach określonych w ust. 3 i 4a u.p. (opisanych wyżej) na podstawie umów i porozumień zawartych przez:

1) komendanta głównego policji – są przychodami funduszu centralnego;
2) komendantów odpowiednio wojewódzkich lub komendanta stołecznego policji albo podległych im komendantów powiatowych (miejskich, rejonowych) policji – są przychodami wojewódzkich funduszy;
3) komendanta-rektora Akademii Policji w Szczytnie oraz komendantów szkół policyjnych – są przychodami Funduszu Szkół Policji.

Ustawodawca wskazał, że środki funduszu są przeznaczone na:
1) pokrywanie wydatków inwestycyjnych, modernizacyjnych lub remontowych oraz kosztów utrzymania i funkcjonowania jednostek organizacyjnych policji, a także zakup niezbędnych na ich potrzeby towarów i usług;
2) rekompensatę pieniężną dla policjantów za czas służby przekraczający normę określoną w art. 33 ust. 2;
3) nagrody dla policjantów za osiągnięcia w służbie.

Co nadto istotne, środkami FWP dysponują:
1) komendant główny policji – w zakresie funduszu centralnego;
2) odpowiednio komendanci wojewódzcy lub komendant stołeczny policji – w zakresie funduszy wojewódzkich;
3) komendant-rektor akademii policji w Szczytnie oraz komendanci szkół policyjnych – w zakresie Funduszu Szkół Policji.

Jak RIO w Poznaniu ocenia przekazanie pojazdu dla policji

Dopuszczalność i formę przekazania policji samochodu przez gminę analizowała Regionalna Izba Obrachunkowa w Poznaniu w stanowisku z 24 czerwca 2025 r. (znak WA.0220.45.2025). Izba podkreśliła, że zasadniczym przepisem dla instytucji finansowania działalności policji jest art. 13 ust. 1 u.p., zgodnie z którym „koszty związane z funkcjonowaniem Policji są pokrywane z budżetu państwa”. A zatem przepis ten ustanawia regułę, zgodnie z którą środki na funkcjonowanie policji muszą pochodzić z budżetu państwa. Ustawodawca wprowadza przy tym wyjątek od tej reguły, przewidując we wspomnianym wyżej art. 13 ust. 3 możliwość pozyskiwania środków z konkretnych źródeł, innych niż budżet państwa. RIO wskazała, że wyjątkowy charakter przepisu, a także zawarty w nim enumeratywny katalog podmiotów przesądzają o tym, że podmioty te, i tylko one, jeżeli chcą partycypować w kosztach działalności policji, mogą to robić wyłącznie na podstawie tego przepisu i w zakresie przedmiotowym z niego wynikającym. Na tym bowiem polega wyjątkowy charakter tego przepisu, który czyni precyzyjny wyłom w zasadzie finansowania policji z budżetu, i który z tej racji nie może być interpretowany w jakikolwiek rozszerzający sposób.

Uwaga! RIO podkreśliła również, że wyjątkowy status przepisu uniemożliwia poszukiwanie jakichkolwiek innych form i zakresów udzielania wsparcia policji przez podmioty, które zostały wymienione w art. 13 ust. 3 u.p., bowiem znosiłoby to wyjątkowy charakter tego przepisu, a także pozbawiałoby go w zasadzie jakiegokolwiek normatywnego znaczenia, skoro można by było udzielać takiego wsparcia również na każdej innej, dającej się pomyśleć podstawie prawnej, wychodzącej poza zakres regulacji.

Uwaga! RIO stwierdziła, że gmina może wspierać funkcjonowanie policji, ale tylko za pośrednictwem FWP, na podstawie zawartego porozumienia z właściwym komendantem wojewódzkim lub powiatowym tej formacji. Dopuszczalną formą wsparcia jest wyłącznie przekazanie środków finansowych z budżetu gminy na ten fundusz. Przepisy nie przewidują możliwości udzielania wsparcia o charakterze rzeczowym. ©℗