Wypłata świadczenia 800+ dla cudzoziemców będzie powiązana z pracą

O wprowadzeniu dodatkowego wymogu dla uchodźców wojennych z Ukrainy, którzy mają przyznane świadczenie wychowawcze, mówił na początku tego roku Rafał Trzaskowski, kandydat Koalicji Obywatelskiej na prezydenta. Tę obietnicę realizuje projekt resortu spraw wewnętrznych, przy czym z jego opisu umieszczonego w wykazie wynika, że warunek aktywności zawodowej obejmie nie tylko tę grupę osób, ale wszystkich cudzoziemców pochodzących z państw trzecich (z wyjątkiem obywateli m.in. krajów UE oraz Wielkiej Brytanii). Zmiany zaś nastąpią zarówno w przepisach ustawy z 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1576), jak i ustawy z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 337), czyli tzw. specustawie ukraińskiej.

– Przyjęcie takiego rozwiązania powoduje, że nie będzie ono postrzegane jako dyskryminujące, bo nie będzie skierowane do obywateli tylko jednego państwa. Należy je traktować jak przemyślany element polityki migracyjnej, zmierzający do aktywizacji zawodowej cudzoziemców, tak aby nie przyciągały ich wyłącznie świadczenia socjalne – mówi Joanna Torbé, ekspertka BCC.

Karolina Schiffter, adwokat, partner w Kancelarii PCS Paruch Chruściel Schiffter Stępień Kanclerz, zwraca uwagę, że na razie nie wiadomo, jak w praktyce będzie wyglądało spełnianie tego nowego wymogu przez obcokrajowców i jaki jest planowany termin jego wejścia w życie.

– W wykazie prac legislacyjnych nie zostały podane szczegółowe informacje dotyczące chociażby tego, jaki rodzaj aktywności zawodowej będzie preferował projektodawca, ani też jaki jej wymiar będzie pozwalał na otrzymywanie świadczenia wychowawczego. Dlatego musimy poczekać na projekt ustawy, aby dowiedzieć się, jakie konkretne kryteria będą musiały być spełnione, i móc je ocenić – dodaje.

Zdaniem Karoliny Schiffter można spodziewać się też, że będzie w nim uregulowana w jakiś sposób sytuacja osób, które z różnych powodów nie mogą podjąć pracy, np. matek samotnie wychowujących dzieci czy opiekujących się niepełnosprawnym dzieckiem.

Ponadto w specustawie ukraińskiej ma zostać doprecyzowany przepis, który zakłada, że świadczenie 800+ może być przyznane, o ile dziecko chodzi do przedszkola lub realizuje obowiązek szkolny w polskim systemie edukacji. Przypomnijmy, że ta przesłanka została dodana do art. 26 specustawy w ubiegłym roku, ale po raz pierwszy będzie brana pod uwagę przez ZUS przy ustalaniu prawa do 800 zł na dziecko na zaczynający się 1 czerwca nowy okres świadczeniowy. Projekt ustawy ma zaś uregulować kwestię prawa do finansowego wsparcia w przypadku dzieci, które nie skończyły jeszcze 18 lat, a nie uczą się już w szkole średniej.

Zapobieganie nieprawidłowościom przy wypłacaniu świadczenia 800+

W projekcie ustawy ma znaleźć się też szereg zmian w przepisach, które mają organom administracji ułatwiać weryfikację tego, czy obcokrajowiec spełnia warunki korzystania ze świadczeń. Jedną z nich będzie wskazanie katalogu cudzoziemców, którzy są zobowiązani do posiadania numeru PESEL – ma to umożliwiać jednoznaczną identyfikację osoby ubiegającej się o finansowe wsparcie i dziecka, na które ma być ono wypłacane. W ramach nowelizacji ustawy z 24 września 2010 r. o ewidencji ludności (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 274) będą też wprowadzone zmiany mające pomagać w sprawdzaniu, czy dzieci przebywają na terenie Polski przy nadawaniu numeru PESEL oraz pozwalające na gromadzenie w rejestrze PESEL informacji o rodzaju dokumentu podróży cudzoziemca.

Następną nowością ma być udostępnianie danych cudzoziemców z rejestru PESEL do Krajowego Rejestru Cudzoziemców prowadzonego przez komendanta głównego Straży Granicznej, aby zapewnić zgodność danych znajdujących się w tych dwóch wykazach. Większe uprawnienia będzie miał ZUS, który w związku z wypłatą świadczeń albo ich wstrzymaniem będzie mógł weryfikować w rejestrze Straży Granicznej zamieszkiwanie cudzoziemców w Polsce.

– Wszelkie zmiany, które służą usprawnieniu komunikacji między różnymi instytucjami i organami kontrolnymi, wydają się zasadne, jeśli mają one zapobiegać nadużyciom – stwierdza Joanna Torbé. ©℗