Wójt może zostać wyznaczony do prowadzenia postępowania w sąsiedniej gminie. I to on poniesie koszty

ODPOWIEDŹ: Przepisy kodeksu postępowania administracyjnego (dalej: k.p.a.) w zakresie postępowania administracyjnego nie zawierają szczególnych uregulowań odnoszących się do zasad ponoszenia kosztów postępowania administracyjnego w przypadku wyznaczenia innego organu do załatwienia sprawy. Jednak interpretacje przepisów i orzecznictwo wskazują, że to wójt gminy wyznaczony przez SKO jako organ, który przejął kompetencje organu gminy miejscowo właściwego do rozpoznania sprawy i który stał się organem prowadzącym postępowanie administracyjne, poniesie koszty związane z jego prowadzeniem.

Naruszenie stosunków wodnych – na czym polega

Z art. 234 ustawy – Prawo wodne wynika, że właściciel gruntu, o ile przepisy ustawy nie stanowią inaczej, nie może:

1) zmieniać kierunku i natężenia odpływu znajdujących się na jego gruncie wód opadowych lub roztopowych ani kierunku odpływu wód ze źródeł – ze szkodą dla gruntów sąsiednich;

2) odprowadzać wód oraz wprowadzać ścieków na grunty sąsiednie.

Ponadto na właścicielu gruntu ciąży obowiązek usunięcia przeszkód oraz zmian w odpływie wody, powstałych na jego gruncie na skutek przypadku lub działania osób trzecich, ze szkodą dla gruntów sąsiednich. Z dalszych przepisów wynika zaś, że jeżeli spowodowane przez właściciela gruntu zmiany stanu wody na gruncie szkodliwie wpływają na grunty sąsiednie, wójt, burmistrz lub prezydent miasta, z urzędu lub na wniosek, w drodze decyzji, nakazuje właścicielowi gruntu przywrócenie stanu poprzedniego lub wykonanie urządzeń zapobiegających szkodom, ustalając termin wykonania tych czynności.

Nakaz ten nie zwalnia z obowiązku uzyskania pozwolenia wodnoprawnego albo dokonania zgłoszenia wodnoprawnego, jeżeli są wymagane.

Przytoczone regulacje są formalną podstawą do prowadzenia postępowania przez wójta w sprawie naruszenia stosunków wodnych.

Kiedy wójt może zostać wyznaczony do prowadzenia postępowania w sąsiedniej gminie

Nie zawsze jednak będzie możliwe prowadzenie tego postępowania przez wójta tej gminy, na terenie której doszło do naruszenia. Tak jest właśnie w przypadku, gdy dana gmina jest stroną postępowania (bo jest właścicielem gruntów, które są objęte wspomnianym sporem). W takiej sytuacji samorządowe kolegium odwoławcze wyznacza organ właściwy do przeprowadzenia postępowania.

Ponadto z art. 25 k.p.a. wynika m.in., że organ administracji publicznej podlega wyłączeniu od załatwienia sprawy dotyczącej interesów majątkowych:

1) jego kierownika lub osób pozostających z tym kierownikiem w stosunkach określonych w art. 24 par. 1 pkt 2 i 3 k.p.a.(np. swego małżonka oraz krewnych i powinowatych do drugiego stopnia; osoby związanej z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli – red.);

2) osoby zajmującej stanowisko kierownicze w organie bezpośrednio wyższego stopnia lub osób pozostających z nim w stosunkach określonych w art. 24 par. 1 pkt 2 i 3.

W związku z art. 25 pozostaje art. 26, w myśl którego w przypadku wyłączenia organu sprawę załatwia:

1) w okolicznościach przewidzianych w art. 25 par. 1 pkt 1 – organ wyższego stopnia nad organem załatwiającym sprawę;

2) w okolicznościach przewidzianych w art. 25 par. 1 pkt 2 – organ wyższego stopnia nad organem, w którym osoba wymieniona w tym przepisie zajmuje stanowisko kierownicze.

Co z kosztami prowadzenia postępowania administracyjnego w sąsiedniej gminie

Jak wynika z pytania, wyznaczonym do prowadzenia sporu został wójt gminy sąsiedniej. W związku z prowadzeniem tego postępowania powstaną koszty. Jakkolwiek nie wynika to wprost z przepisów powszechnie obowiązujących, to koszty ponosi w takich sytuacjach organ wyznaczony.

Wynika to z przepisów dotyczących postępowania dowodowego w postępowaniu administracyjnym. Mowa przede wszystkim o art. 7 k.p.a., w myśl którego w toku postępowania organy administracji publicznej stoją na straży praworządności, z urzędu lub na wniosek stron podejmują wszelkie czynności niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli. Z kolei zgodnie z art. 75 par. 1 k.p.a. jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. W szczególności dowodem mogą być dokumenty, zeznania świadków, opinie biegłych oraz oględziny. Dodatkowo organ administracji publicznej jest obowiązany w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzyć cały materiał dowodowy (art. 77 par. 1).

Stanowisko RIO na temat kosztów

Do podobnych wniosków na temat tego, kto ponosi koszty postępowania administracyjnego w przypadku wyznaczenia organu przez SKO doszła Regionalna Izba Obrachunkowa w Gdańsku w stanowisku z 28 listopada 2024 r. (znak RP.63.84.70.1.2024). Przeanalizowała ona przepisy pod kątem ponoszenia kosztów postępowania administracyjnego przez organ wyznaczony przez SKO.

RIO podkreśliła znaczenie przywołanych wyżej przepisów k.p.a., a jednocześnie zwróciła uwagę na wyjątkowy mechanizm z art. 262 k.p.a., który w pewnych okolicznościach umożliwia obciążenie stron kosztami postępowania. Z tego przepisu wynika, że stronę obciążają te koszty postępowania, które:

1) wynikły z jej winy;

2) zostały poniesione w interesie lub na jej żądanie, a nie wynikają z ustawowego obowiązku organów prowadzących postępowanie.

RIO wskazała również, że wśród przedstawicieli doktryny zgodnie przyjmuje się, że wyłączenie organu administracji publicznej, o którym stanowi art. 25 par. 1 k.p.a, następuje z mocy prawa, powodując utratę przez niego właściwości w sprawie (tak: „Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz”, J. Borkowski, B. Adamiak, s. 25, CH Beck, 2024, wyd. 19). W ustawowo określonych przypadkach organ administracji publicznej podlega wyłączeniu z załatwienia sprawy, co oznacza, że organ wyłączony nie tylko nie jest uprawniony do wydania decyzji administracyjnej w tej sprawie, ale również nie może podejmować żadnych czynności procesowych, z wyjątkiem określonych w art. 24 par. 4 k.p.a., tj. czynności niecierpiących zwłoki ze względu na interes społeczny lub ważny interes strony. Następstwem wystąpienia przesłanek, o których mowa w art. 25 k.p.a., jest utrata właściwości organu do załatwienia sprawy i związana z tym dewolucja kompetencji w tej sprawie na organ wyznaczony do jej rozpoznania.

RIO dodała, że zasadą jest, że koszty postępowania ponosi organ prowadzący postępowanie (a nie np. organ właściwy miejscowo do rozpoznania sprawy). Zatem w konsekwencji prowadzi to do wniosku, że to wójt gminy wyznaczony przez SKO poniesie koszty.©℗