Co sprawdza sąd, gdy rozpatruje skargę kandydata na wyniki naboru na wolne stanowisko w urzędzie

PYTANIE: Kandydat ubiegający się o zatrudnienie w naszym urzędzie zaskarżył wyniki rekrutacji. Stwierdził, że uzasadnienie do wyników rekrutacji było bardzo ogólne, a konkurs był ustawiony. Jednym z argumentów jest to, że nie przeprowadzaliśmy testu pisemnego, odbyła się tylko rozmowa kwalifikacyjna. Czy sąd będzie badał przebieg całego postępowania rekrutacyjnego czy tylko wybór danej osoby?

ODPOWIEDŹ: Sąd zbada zarówno wynik, jak i przebieg postępowania rekrutacyjnego. Ograniczy się do oceny protokołu, nie może zaś oceniać jakości odpowiedzi kandydatów. Jeśli uzna, że naruszono zasady naboru na stanowiska urzędnicze w samorządach, może uznać konkurs za bezskuteczny.

Przeprowadzenie naboru na wolne stanowisko w urzędzie gminy

Zasady prowadzenia naboru na stanowiska urzędnicze w samorządach określa ustawa o pracownikach samorządowych (dalej: u.p.s.). Zgodnie z art. 11 ust. 1 u.p.s. nabór kandydatów na wolne stanowiska urzędnicze, w tym na kierownicze stanowiska urzędnicze, jest otwarty i konkurencyjny.

Wolnym stanowiskiem urzędniczym, w tym wolnym kierowniczym stanowiskiem urzędniczym, w myśl art. 12 ust. 1 u.p.s., jest stanowisko, na które, zgodnie z przepisami ustawy albo w drodze porozumienia, nie został przeniesiony pracownik samorządowy zatrudniony na stanowisku urzędniczym, w tym kierowniczym stanowisku urzędniczym, posiadający kwalifikacje wymagane na danym stanowisku lub nie został przeprowadzony na to stanowisko nabór albo na którym mimo przeprowadzonego naboru nie został zatrudniony pracownik. Nie wymaga przeprowadzenia naboru zatrudnienie osoby na zastępstwo w związku z usprawiedliwioną nieobecnością pracownika samorządowego.

► Co powinien zawierać protokół naboru na wolne stanowisko w urzędzie?

Z przeprowadzonego naboru kandydatów sporządza się protokół, który w myśl art. 14 ust. 1–2 u.p.s. zawiera:

• określenie stanowiska, na które był przeprowadzany nabór, liczbę kandydatów oraz imiona, nazwiska i miejsca zamieszkania w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego nie więcej niż pięciu najlepszych kandydatów;
• liczbę nadesłanych ofert na stanowisko, w tym liczbę ofert spełniających wymagania formalne;
• informację o zastosowanych metodach i technikach naboru;
• uzasadnienie dokonanego wyboru;
• skład komisji przeprowadzającej nabór.

►Jak poinformować o wynikach naboru na wolne stanowisko?

Po przeprowadzonym naborze informacja o wyniku naboru niezwłocznie jest upowszechniana przez umieszczenie na tablicy informacyjnej w jednostce, w której był przeprowadzony nabór, oraz opublikowanie w BIP przez okres co najmniej trzech miesięcy (art. 15 u.p.s.). Informacja ta zawiera

• nazwę i adres jednostki;
• określenie stanowiska;
• imię i nazwisko wybranego kandydata oraz jego miejsce zamieszkania;
• uzasadnienie dokonanego wyboru albo uzasadnienie nierozstrzygnięcia naboru na stanowisko.

► Czy przeprowadzający nabór na wolne stanowisko urzędnicze musi zorganizować pisemny test?

Ustawa o pracownikach samorządowych nie wprowadza żadnych dodatkowych zasad dotyczących przeprowadzania naboru pracowników samorządowych. Nie ma obowiązku przeprowadzania testu pisemnego, wystarczająca może okazać się także rozmowa kwalifikacyjna. Jednak jej przebieg trzeba udokumentować w protokole.

► Jak szczegółowe powinno być uzasadnienie wyboru konkretnego kandydata przez komisję konkursową w protokole?

Orzecznictwo wskazuje elementy, jakie taki protokół powinien zawierać. Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w uzasadnieniu do wyroku z 30 stycznia 2024 r., sygn. akt IV SA/Wr 317/23, wyjaśnił, że skoro art. 14 ust. 2 pkt 3 u.p.s. wymaga podania w protokole z przeprowadzonego naboru informacji o zastosowanych metodach i technikach naboru, to wszystkie cele rozmowy kwalifikacyjnej powinny być nie tylko osobno punktowane z zaznaczeniem, jaka jest skala punktowa za poszczególne wyznaczone cele, lecz także powinny wskazywać przyczyny takich ocen. „W przeciwnym wypadku pozostaną nieznane powody dokonanej oceny punktowej” – argumentował sąd.

WSA dodał, że z przepisów u.p.s. nie wynika konieczność formułowania obszernego uzasadnienia dokonanego wyboru, jednak z całą pewnością powinno ono wskazywać obiektywne okoliczności (np. cechy osobowościowe, kompetencje, doświadczenie), które przesądziły o wyborze konkretnego kandydata. Tylko pod takim warunkiem uzasadnienie spełniać będzie swoją ustawową rolę, polegającą na wskazaniu faktów przesądzających o wyborze danego kandydata.

Co weryfikuje sąd, do którego trafiła skarga odrzuconego kandydata?

Sąd administracyjny nie jest uprawniony ani predestynowany do oceny poprawności odpowiedzi udzielanych przez kandydatów na pytania komisji. Taki zakres kontroli nie wynika bowiem z żadnego z przepisów (wyrok NSA z 4 sierpnia 2022 r., sygn. akt III OSK 6283/21).

Sąd zbada więc zarówno wynik, jak i przebieg postępowania rekrutacyjnego. Jeśli z protokołu będzie wynikać, że nabór został przeprowadzony z naruszeniem powyższych zasad, może uznać go za bezskuteczny. Taki wniosek płynie z orzecznictwa sądów administracyjnych. Naczelny Sąd Administracyjny w postanowieniu z 30 października 2020 r. (sygn. akt I OSK 1094/20) stwierdził, że „rozstrzygnięcie o naborze na wolne stanowisko urzędnicze, podjęte na podstawie przepisów ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1282 ze zm.), jest aktem w rozumieniu art. 3 par. 2 pkt 4 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi” (dalej: p.p.s.a.). Akty określone art. 3 par. 2 pkt 4 p.p.s.a. to inne niż decyzje lub postanowienia akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa (z kilkoma wyjątkami). W ramach skargi możliwe jest również kwestionowanie uchybień komisji konkursowej dokonanych w toku postępowania konkursowego, ale nie można ich odrębnie zaskarżać (wyrok NSA z 25 kwietnia 2024 r., sygn. akt III OSK 2901/22).

Czynności komisji konkursowej mają charakter pomocniczy i wewnętrzny, ponieważ to dany organ w sposób wiążący decyduje o kwestii prawidłowości przeprowadzenia konkursu. Tak więc dopiero zarządzenie o zatwierdzeniu konkursu bądź jego unieważnieniu jako ostateczne rozstrzygnięcie podlega kontroli sądowej.

Na mocy zaś art. 146 par. 1 p.p.s.a. sąd, uwzględniając skargę na czynność, o których mowa w art. 3 par. 2 pkt 4–4b, stwierdza bezskuteczność czynności. ©℗