Nowe zasady segregacji śmieci. 400 proc. wyższe opłaty za jeden błąd

Od 2025 roku wchodzą w życie istotne zmiany w przepisach dotyczących segregacji odpadów. Obowiązkowa selekcja tekstyliów, nowe zasady dla odpadów budowlanych oraz start systemu kaucyjnego to rewolucja w gospodarowaniu odpadami. Sprawdź, jakie zmiany czekają mieszkańców i przedsiębiorców oraz co zrobić, by uniknąć wysokich kar.

Z początkiem 2025 roku w Polsce zaczynają obowiązywać nowe przepisy związane z segregacją odpadów. Podstawą prawną tych zmian jest dyrektywa 2018/851 Parlamentu Europejskiego oraz polskie ustawy wprowadzające przepisy wynikające z prawa unijnego. Wprowadzone regulacje mają na celu zmniejszenie ilości śmieci trafiających na wysypiska oraz zwiększenie poziomu recyklingu. W szczególności dotyczą one:

• obowiązkowej segregacji tekstyliów,
• nowych zasad postępowania z odpadami budowlanymi i remontowymi,
• wdrożenia systemu kaucyjnego.

Zmiany te wynikają z konieczności dostosowania polskiego systemu gospodarowania odpadami do unijnych norm i rosnących wymagań środowiskowych.

Segregacja tekstyliów: co się zmienia?

Od 1 stycznia 2025 roku tekstylia, w tym zużyte ubrania, buty, pościel czy zasłony, nie mogą trafiać do pojemników na odpady zmieszane. Nowe przepisy nakładają na samorządy obowiązek organizacji selektywnej zbiórki tekstyliów. Kluczowe zmiany to:

• zakaz wyrzucania tekstyliów do kontenerów na odpady zmieszane,
• możliwość oddawania tekstyliów w Punktach Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych (PSZOK),
• wprowadzenie specjalnych kontenerów na tekstylia w wybranych miastach, np. w Wałbrzychu.

Eksperci ostrzegają, że nieprzestrzeganie tych zasad, może skutkować karami finansowymi dla gmin i mieszkańców.

Dlaczego segregacja tekstyliów jest ważna?

Zmiany w gospodarce odpadami tekstylnymi wynikają z rosnących ilości odpadów w tej kategorii oraz ogromnych kosztów środowiskowych związanych z ich produkcją. Dane Parlamentu Europejskiego wskazują, że:

• przeciętny Europejczyk wyrzuca około 11 kg tekstyliów rocznie,
• aż 87 proc. tekstyliów trafia na wysypiska lub do spalarni,
• tylko 1 proc. odzieży poddawany jest recyklingowi na nowe ubrania.

Produkcja tekstyliów pochłania ogromne ilości zasobów, w tym wody, co sprawia, że zmiany w tej branży są niezbędne dla ochrony środowiska.

Kary za niewłaściwą segregację śmieci

Wrzucanie tekstyliów do kontenerów na odpady zmieszane (lub inne) wiąże się z ryzykiem nałożenia kar. Za brak segregacji musimy liczyć się z podwyższeniem opłat za wywóz śmieci od 200 proc. do 400 proc. Co ważne, wystarczy, że jeden raz wrzucimy tekstylia do złego kontenera, a kara może zostać naliczona. Podstawą do kontrolowania segregacji odpadów są przepisy ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz lokalne regulaminy uchwalane przez rady gmin.

Jak wygląda kontrola segregacji śmieci?

Spółdzielnie mieszkaniowe i miasta kontrolują segregację odpadów w oparciu o różne metody, zależnie od lokalnych regulacji i możliwości technicznych. Oto kilka najpopularniejszych sposobów przeprowadzania kontroli.

1. Kontrole wzrokowe przez firmy odbierające odpady

Firmy zajmujące się odbiorem odpadów często przeprowadzają kontrole wzrokowe w momencie odbioru śmieci:

• Pracownicy sprawdzają zawartość pojemników pod kątem właściwego rodzaju odpadów.
• Jeśli znajdą w pojemniku odpady, które nie powinny się w nim znaleźć, mogą zgłosić naruszenie spółdzielni lub gminie.
• W niektórych przypadkach pojemnik nie zostaje opróżniony, a mieszkańcy są informowani o konieczności poprawnej segregacji.

2. Monitorowanie zawartości pojemników przez PSZOK-i

Punkty Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych (PSZOK) prowadzą kontrole przyjmowanych odpadów:

• Pracownicy PSZOK mogą odmówić przyjęcia odpadów, jeśli nie spełniają one wymagań określonych w regulaminie.
• Każdy PSZOK ma jasno określone zasady dotyczące rodzajów przyjmowanych odpadów i ich przygotowania (np. czystości).

3. Raporty od firm odbierających odpady

Gminy i spółdzielnie otrzymują raporty od firm odbierających odpady. Informacje te zawierają dane o:

• ilości odebranych odpadów w poszczególnych frakcjach,
• przypadkach naruszenia zasad segregacji,
• lokalizacjach, w których najczęściej dochodzi do nieprawidłowości.

4. Monitoring w altanach śmieciowych

Niektóre miasta i spółdzielnie instalują kamery monitorujące w altanach śmieciowych:

• Kamery pozwalają na bieżące kontrolowanie, czy mieszkańcy wrzucają odpady do właściwych pojemników.
• Monitoring jest szczególnie skuteczny w miejscach, gdzie problem z segregacją występuje regularnie.

5. Współpraca z zarządcami nieruchomości

Spółdzielnie często angażują administratorów budynków w proces kontroli:

• Administratorzy mogą przeprowadzać wizualne kontrole pojemników w altanach śmieciowych.
• W przypadku naruszeń spółdzielnie kontaktują się z mieszkańcami i przypominają im zasady segregacji.

Segregacja śmieci. Nowe obowiązki dla firm remontowych i deweloperów

Nowe regulacje dotyczące segregacji tekstyliów to nie wszystko. Od 2025 roku przedsiębiorcy prowadzący prace budowlane i remontowe będą zobowiązani do segregowania odpadów na sześć kategorii:

• drewno,
• metal,
• szkło,
• tworzywa sztuczne,
• gips,
• odpady mineralne, ceramiczne i kamienne.

Osoby prywatne nie będą objęte tym obowiązkiem. Dla nich dostępne będą specjalne kontenery umożliwiające odpowiednią segregację odpadów remontowych. Firmy natomiast muszą zadbać o selektywne zbieranie odpadów już na etapie ich wytwarzania lub zlecić to zadanie innym przedsiębiorstwom.

System kaucyjny: co warto wiedzieć?

Od stycznia 2025 roku w Polsce rusza też długo wyczekiwany system kaucyjny. Jego celem jest zwiększenie recyklingu opakowań i zmniejszenie ilości odpadów trafiających na wysypiska. Najważniejsze informacje to:

• kaucja wynosi 1 zł za butelkę szklaną i 50 gr za plastikowe butelki oraz puszki aluminiowe,
• punkty odbioru opakowań będą obowiązkowe dla sklepów o powierzchni powyżej 200 m²,
• konsument odzyska kaucję, oddając opakowanie do punktu zbiórki.

Nieodebrane kaucje zostaną przeznaczone na finansowanie systemu, co ma pomóc w jego utrzymaniu.