Nie można pobierać opłaty targowej z góry, zmniejszając jej stawkę na przyszłość

Rada gminy na następnej sesji ma przyjąć uchwałę w sprawie opłaty targowej na 2025 r. Wójt zamierza wprowadzić preferencję w opłacie dla podmiotów handlujących, które uiszczą ją z góry za przynajmniej jeden miesiąc. Wtedy opłata wyniesie 50 proc. stawki. Czy jest to zgodne z prawem?

Rada gminy może wprowadzić opłatę targową, co jest zgodne z ustawą o podatkach i opłatach lokalnych (dalej: u.p.o.l.). Jej art. 15 wskazuje, że wspomnianą opłatę pobiera się od osób fizycznych, prawnych oraz jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, dokonujących sprzedaży na targowiskach. Targowiska to wszelkie miejsca, w których jest prowadzona sprzedaż. Przy czym opłacie targowej nie podlega sprzedaż dokonywana w budynkach lub w ich częściach. Pobiera się ją niezależnie od należności przewidzianych w odrębnych przepisach za korzystanie z urządzeń targowych oraz za inne usługi świadczone przez prowadzącego targowisko.

Zgodnie z art. 19 pkt 1 lit. a u.p.o.l. rada gminy określa w drodze uchwały zasady ustalania i poboru oraz terminy płatności i wysokość stawek opłat określonych w ustawie, z tym że stawka opłaty targowej nie może przekroczyć 1126 zł dziennie. Ta wartość wynika z obwieszczenia Ministra Finansów w sprawie górnych granic stawek kwotowych podatków i opłat lokalnych na rok 2025.

W świetle ww. przepisów rada gminy może określać wysokość stawek opłaty targowej, przy czym nie może tego robić w dowolny sposób. Musi zachować istotę opłaty targowej, która przede wszystkim jest daniną o charakterze dziennym.

Stanowisko sądu i ustalenia nadzorcze

Kwestia określenia w należyty sposób stawki opłaty targowej była już przedmiotem analizy orzecznictwa sądowego. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi w wyroku z 26 stycznia 2023 r. (sygn. akt I SA/Łd 819/22) stwierdził, że: „stosownie do art. 19 pkt 1 lit. a) ustawy o podatkach i opłatach lokalnych rada gminy, w drodze uchwały, określa zasady ustalania i poboru oraz terminy płatności i wysokość stawek opłat określonych w ustawie, z tym że stawka opłaty targowej nie może przekroczyć wskazanej w tym przepisie maksymalnej wartości dziennej. Podjęcie uchwały w tym przedmiocie jest niejako naturalną koniecznością uprzedniego skorzystania z wynikającej z art. 15 ust. 1 u.p.o.l. możliwości wprowadzenia opłaty targowej na terenie danej gminy. Bez takiej uchwały nie jest możliwe pobieranie opłaty targowej, gdyż to właśnie z niej (a nie z ustawy) wynikają konkretne stawki tej należności. Uchwała taka jest więc samoistnym źródłem obowiązku zapłaty opłaty targowej w określonej wysokości i już chociażby z tego powodu powinna ona stanowić zupełną i kompleksową regulację tej materii”.

Jednak szczególnie użyteczna dla oceny prawnej poruszonej problematyki będzie uchwała Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Rzeszowie z 22 października 2024 r. (nr XXVI/1355/2024). RIO weryfikowała wówczas legalność uchwały w sprawie opłaty targowej podjętej przez radę gminy. Ta nie tylko ustaliła wysokość wspomnianej opłaty na poziomie 20 zł dziennie, lecz dodatkowo wprowadziła zapis, że w przypadku wniesienia takiej opłaty z góry za okres co najmniej jednego miesiąca jej wysokość ustala się na poziomie 50 proc. stawki podstawowej.

W ramach analizy prawnej RIO zwróciła uwagę na kilka ważnych kwestii. Przypomniała, że zgodnie z art. 18 ust. 2 pkt 8 ustawy o samorządzie gminnym tylko rada gminy może podejmować uchwały w sprawach podatków i opłat w granicach określonych w odrębnych ustawach, co jest zgodne z art. 19 u.p.o.l. Natomiast opłatę targową – zgodnie z art.15 ust.1 u.p.o.l. – pobiera się od handlujących na targowiskach. W opinii izby jest ona pobierana w formie opłaty dziennej, która jest należna za każdy dzień prowadzenia sprzedaży na targowisku. W konsekwencji w ocenie RIO: „(…) opłata targowa nie może być pobierana w formie opłaty ponoszonej z góry za okres, który jeszcze nie minął, gdyż prowadziłoby to do poboru podatku przed powstaniem obowiązku podatkowego”. Jak zaznaczyła RIO, konieczność uiszczenia opłaty targowej powstaje bowiem wtedy, gdy obowiązek podatkowy się konkretyzuje i przekształca w zobowiązanie podatkowe, a to następuje każdego dnia, w którym sprzedaż miała miejsce.

Ustalenie opłaty targowej z góry stanowi w opinii RIO naruszenie ustawy – Ordynacja podatkowa, a konkretnie jej art. 21 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 72. Z podanych norm wynika, że zobowiązanie podatkowe powstaje z dniem zaistnienia zdarzenia, z którym ustawa podatkowa wiąże powstanie takiego zobowiązania. Ponadto za nadpłatę uważa się m.in. kwotę podatku:

• nadpłaconego lub nienależnie zapłaconego;
• pobraną przez płatnika nienależnie lub w wysokości większej od należnej.

Finalnie izba w rozpatrywanej sprawie stwierdziła nieważność przepisu uchwały rady gminy, który przewidywał – w przypadku wniesienia opłaty targowej z góry za okres co najmniej jednego miesiąca – ustalenie stawki na poziomie 50 proc.

Biorąc pod uwagę powyższe, należy zatem uznać, że opisana w stanie faktycznym propozycja wprowadzenia preferencji w opłacie targowej jest wadliwa. Rada gminy nie może pobierać opłaty z góry, zmniejszając stawkę na przyszłość. Opłata targowa jest bowiem opłatą dzienną. ©℗