Radzie nie wolno bez zgody wójta wprowadzać zadań do wieloletniej prognozy finansowej

Przypomnijmy, że zgodnie z art. 226 ust. 1 o finansach publicznych (dalej: u.f.p.) WPF powinna być realistyczna i określać dla każdego roku objętego prognozą m.in.:

• dochody bieżące oraz wydatki bieżące budżetu jednostki samorządu terytorialnego, w tym na obsługę długu, gwarancje i poręczenia;
• dochody majątkowe, w tym dochody ze sprzedaży majątku oraz wydatki majątkowe budżetu JST;
• wynik budżetu JST;
• przeznaczenie nadwyżki albo sposób sfinansowania deficytu;
• przychody i rozchody budżetu JST, z uwzględnieniem długu zaciągniętego oraz planowanego do zaciągnięcia;
• kwotę długu JST oraz sposób sfinansowania jego spłaty;
• kwoty wydatków bieżących i majątkowych wynikających z limitów wydatków na planowane i realizowane przedsięwzięcia.

Nadto w myśl art. 226 ust. 3–4 u.f.p. w załączniku do uchwały w sprawie WPF określa się odrębnie dla każdego przedsięwzięcia: nazwę i cel; jednostkę organizacyjną odpowiedzialną za realizację lub koordynującą wykonywanie przedsięwzięcia; okres realizacji i łączne nakłady finansowe; limity wydatków w poszczególnych latach; limit zobowiązań. Przez przedsięwzięcia należy rozumieć m.in. wieloletnie programy, projekty lub zadania.

Procedurę uchwalania reguluje m.in. art. 230 ust. 1 u.f.p., w myśl którego „inicjatywa w sprawie sporządzenia projektu uchwały w sprawie wieloletniej prognozy finansowej i jej zmiany należy wyłącznie do zarządu jednostki samorządu terytorialnego”.

Istotny jest też w opisanej sytuacji art. 30 ust. 2 pkt 4 ustawy o samorządzie gminnym (dalej: u.s.g.), zgodnie z którym do zadań wójta należy w szczególności wykonywanie budżetu, oraz art. 60 u.s.g, który stanowi, że za prawidłową gospodarkę finansową gminy odpowiada wójt.

Orzecznictwo

Z punktu widzenia poruszonej problematyki pomocne będzie stanowisko zawarte w uchwale Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Krakowie z 16 października 2024 r. (nr KI.411.145.2024). Organ nadzoru wszczął postępowanie o stwierdzenie nieważności uchwały rady gminy w sprawie zmiany uchwały w sprawie WFP, w części, w jakiej zostały uchwalone przez radę zadania inwestycyjne wbrew projektowi uchwały przedłożonemu przez wójta. RIO przypomniała, że zgodnie z art. 91 ust. 1 u.s.g. stwierdzenie przez organ nadzoru, iż stanowiąca przedmiot postępowania uchwała lub zarządzenie narusza prawo, w konsekwencji może implikować orzeczeniem w całości lub w części jej nieważności bądź też wskazaniem nieistotnego naruszenia prawa. Dalej RIO wyjaśniła, że do rodzajów naruszeń przepisów skutkujących nieważnością uchwały organów jednostek samorządu terytorialnego należy zaliczyć naruszenia: przepisów wyznaczających kompetencje do podejmowania uchwał, podstawy prawnej podejmowania uchwał, przepisów prawa ustrojowego, przepisów prawa materialnego – przez wadliwą ich wykładnię – oraz przepisów regulujących procedurę podejmowania uchwał (np. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z 19 kwietnia 2018 r., sygn. akt I SA/Ol 153/18).

Ponadto izba podkreśliła, że zasady, które odnoszą się do budżetu jednostki samorządu terytorialnego, muszą mieć zastosowanie do wieloletnich prognoz finansowych. Wprowadzenie zatem do wieloletniej prognozy finansowej przez radę gminy z własnej inicjatywy dwóch nowych przedsięwzięć inwestycyjnych, które nie były objęte projektem zmian proponowanych przez wójta gminy, w istotny sposób narusza art. 230 ust. 1 u.f.p., który jednoznacznie rozstrzyga, iż inicjatywa w sprawie sporządzenia projektu uchwały w sprawie wieloletniej prognozy finansowej i jej zmiany należy wyłącznie do zarządu JST. RIO podkreśliła, że do zadań wójta, co wynika z przepisu art. 30 ust. 2 pkt 4 u.s.g., należy w szczególności wykonywanie budżetu. Wójt jest też odpowiedzialny za prawidłową gospodarkę finansową gminy na podstawie art. 60 ust. 1 u.s.g., która również jest nierozerwalnie związana z wykonywaniem budżetu, a także z wykonywaniem innych uchwał rady gminy, w tym w sprawie wieloletniej prognozy finansowej gminy. W sytuacji gdy organ stanowiący zamierza wprowadzić nowe zadanie i ustalić plan wydatków na jego realizację, to – mimo braku inicjatywy organu wykonawczego w tym zakresie – musi uzyskać jego zgodę.

Podsumowując: postępowanie rady gminy jest sprzeczne z przepisami u.f.p. Rada gminy nie ma kompetencji, aby wprowadzić samodzielnie (bez zgody wójta) zmiany w zakresie zadań, czy to realizowanych jednorocznie, czy w ramach zadań wieloletnich ujmowanych w dokumencie w postaci wieloletniej prognozy finansowej. W tych okolicznościach wójt gminy może, a nawet powinien zgłosić sprawę do RIO, która władna jest stwierdzić nieważność takich zapisów. ©℗