Co dalej z finansami samorządów? Zdeterminowały je zmiany prawa, inflacja i inne niespodziewane zdarzenia. W odpowiedzi na przedłużający się brak stabilizacji, Ministerstwo Finansów zaplanowało zmiany na lata 2025–2029.
Finanse samorządów zdeterminowane przez zmiany prawa i inflację
Ostatnie lata były dla samorządów trudne. Musiały się mierzyć z licznymi zmianami prawa, pandemią COVID-19, inflacją, potrzebami uchodźców, a obecnie część z nich boryka się również ze skutkami powodzi. Wszystko to sprawiło, że prowadzenie gospodarki finansowej stało się trudniejsze niż zwykle i wciąż nie wykazuje się ona oczekiwaną stabilnością. Jak podaje PAP, w odpowiedzi na tę sytuację resort finansów chce przedłużyć do 2029 r. stosowanie przepisów, które pozwalają na większą elastyczność w równoważeniu bieżących wydatków jednostek samorządu terytorialnego oraz w spłacaniu ich długów. W wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów pojawiła się informacja o prowadzeniu prac nad zmianami regulacji prawnych.
Co zostanie zmienione? Ministerstwo Finansów wylicza
Z założeń do projektu wynika, że zostanie zmieniona m.in. ustawa o finansach publicznych. Znowelizowane przepisy będą pozwalały aż do 2029 r. na większą elastyczność w zrównoważeniu bieżących wydatków jednostek samorządu terytorialnego oraz w spłacaniu ich długów. Jak twierdzi Ministerstwo Finansów, nowelizacja ustawy jest związana z potrzebą złagodzenia rygorów prowadzenia gospodarki finansowej przez samorządy od 2025 r. „W ostatnich latach w wyniku reform podatkowych i związanym z nimi zmniejszeniem dochodów jednostek samorządu terytorialnego oraz zwiększeniem wydatków bieżących spowodowanych m.in. inflacją, jednostki samorządu terytorialnego odnotowały wyraźny spadek nadwyżki operacyjnej. Wprowadzone dla samorządów terytorialnych, w latach wcześniejszych, uelastycznienia reguł fiskalnych do roku 2025 wymagają przedłużenia” – wyjaśnił resort finansów.
Elastyczność aż do 2029 roku
Proponowane rozwiązania obejmują przedłużenie do 2029 roku obowiązujących regulacji uelastyczniających zarządzanie budżetami jednostek samorządu terytorialnego przez modyfikację ich reguł fiskalnych. Chodzi o utrzymanie czasowych preferencji w zakresie zasady zrównoważenia części bieżącej budżetu samorządu oraz indywidualnego limitu spłaty zobowiązań. Jakie rozwiązania będą mogły być stosowane? Między innymi możliwość bilansowania części bieżącej budżetu JST wolnymi środkami będącymi w dyspozycji jednostki. Zostanie także wydłużona możliwość niespełnienia przez samorząd relacji ograniczającej wysokość spłaty długu.
„Dodatkowym zabezpieczeniem samorządu terytorialnego będzie rozwiązanie, zgodnie z którym jednostka samorządu terytorialnego będzie mogła przekroczyć indywidualny limit spłaty zobowiązań wyłącznie w przypadku, gdy taka sytuacja nie zagrozi realizacji zadań publicznych” - podkreślono w informacji. Projekt przewiduje również przedłużenie stosowania zasady, która pozwala na nieujmowanie w relacji ograniczającej wysokości spłaty długu potencjalnych spłat kwot wynikających z udzielonych przez jednostki samorządu terytorialnego poręczeń i gwarancji. Dzięki noweli samorządy będą też mogły doliczać dochody ze sprzedaży swojego majątku przy obliczaniu limitu spłaty zobowiązań.
Planowany termin przyjęcia projektu przez rząd to IV kwartał 2024 r. (PAP)