Rada miasta nie ustala zasad rozliczania nadpłat za żłobek

Rada miasta podjęła uchwałę w sprawie opłat za pobyt dziecka w żłobku miejskim. Postanowiła w niej, że w przypadku trwającego co najmniej 14 dni czasowego ograniczenia działalności lub ograniczenia dostępności miejsc w żłobku z przyczyn, za które nie ponosi odpowiedzialności żadna ze stron umowy, odlicza się połowę opłaty za pobyt dziecka. Ponadto wprowadziła przepis, że gdyby w wyniku powyższej sytuacji powstała nadpłata, to zostanie ona zaliczona na poczet opłat w kolejnych okresach rozliczeniowych. Czy takie regulacje są poprawne?

Wszystkie przytoczone postanowienia uchwały w sprawie opłat za pobyt dziecka w żłobku miejskim wykraczają poza ustawowy zakres delegacji dla rady miasta. Ten pogląd potwierdza rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody śląskiego z 27 września 2024 r. (nr NPII.4131.1.782.2024), które dotyczyło identycznych zapisów w umowach.

Odnośnie do pobierania opłat w przypadku czasowego ograniczenia działalności lub ograniczenia dostępności miejsc w żłobku wojewoda stwierdził, że jeżeli żłobek nie może realizować swoich świadczeń (a więc jeśli dochodzi do niewykonania umowy z przyczyn, za którą żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności), to nie może też żądać świadczenia wzajemnego (uiszczenia opłat) za okres, w którym korzystanie z placówki było niemożliwe. Organ nadzoru wyjaśnił, że te opłaty są uiszczane z tytułu korzystania ze żłobka i klubu dziecięcego utworzonych przez jednostkę samorządu terytorialnego oraz z usług dziennego opiekuna zatrudnionego przez JST. Zatem należy je zdefiniować jako odpłatność za świadczenie oferowane na rzecz obywatela. Istnieje więc związek przyczynowy między świadczeniem pieniężnym wnoszonym przez rodzica dziecka (opłatą) a świadczeniem wzajemnym żłobka (klubu dziecięcego, dziennego opiekuna). Istotną cechą tej opłaty jest ekwiwalentność. W przypadku gdy nie można korzystać ze świadczeń, podmiot, na rzecz którego uiszczono opłaty za te świadczenia, jest zobowiązany do ich zwrotu.

Ponadto wojewoda zauważył, że rada nie ma uprawnienia do regulowania kwestii wzajemnego spełniania świadczeń w uchwale, gdyż są one określone w art. 487 par. 2, art. 488 par. 1 i 2 oraz art. 495 par. 1 kodeksu cywilnego.

Rada miasta nie może też regulować zasad rozliczania nadpłaty powstałej za okres, w którym działalność żłobka nie była prowadzona. Jest ona upoważniona jedynie do określenia warunków częściowego lub całkowitego zwolnienia od ponoszenia opłat, o których mowa w art. 59 ust. 2 ustawy o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (dalej: u.o.d.). Z kolei art. 58 ust. 1 u.o.d. zawiera delegację dla rady gminy (rady miasta) do podjęcia uchwały wyłącznie w przedmiocie:

• ustalenia wysokości opłaty za pobyt dziecka w żłobku lub klubie dziecięcym utworzonym przez JST oraz u dziennego opiekuna zatrudnionego przez te jednostki w wymiarze do 10 godzin dziennie,
• wysokości opłaty dodatkowej za wydłużony wymiar opieki oraz
• maksymalnej wysokości opłaty za wyżywienie. ©℗