Będą nowe standardy opieki żłobkowej. Lista warunków

Warunki, jakie będą musiały spełnić placówki dla małych dzieci, będą dzielić się na obowiązkowe i fakultatywne.

Ustawa wprowadzająca rządowy program „Aktywny rodzic” przewiduje nie tylko wypłatę od października br. nowych świadczeń dla osób mających dzieci w wieku 1–3 lat, ale też zmiany związane z placówkami zapewniającymi im opiekę. Jedna z nich zakłada, że żłobki, kluby dziecięce oraz dzienni opiekunowie będą musieli obowiązkowo spełniać standardy jakości opieki. Znajdą się one w rozporządzeniu, którego projekt został już przygotowany, a Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (MRPiPS) przekazało go do prekonsultacji, aby zebrać do niego uwagi, zanim ruszy rządowy proces jego opiniowania.

Podzielone wymogi

Wspomniana zmiana przepisów dotyczy art. 6c i 6d ustawy z 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 338 ze zm.). Zgodnie z ich obecnym brzmieniem minister właściwy ds. rodziny może wydać rozporządzenie zawierające standardy opieki sprawowanej nad małymi dziećmi, a żłobek, klub dziecięcy lub dzienny opiekun mogą je uwzględnić, organizując taką opiekę. W efekcie oznacza to, że rozporządzenie ministra rodziny i polityki społecznej z 19 września 2023 r. (Dz.U. poz. 2121), które zostało wydane na podstawie tych przepisów może być stosowane fakultatywnie, a podmioty prowadzące placówki nie muszą dostosowywać się do wskazanych w nich wymogów. Natomiast zmodyfikowana treść art. 6c i 6d przewiduje wydanie rozporządzenia, które będzie ustanawiać standardy niezbędne i fakultatywne, a instytucje opieki będą zobligowane do uwzględniania tych pierwszych (od 1 stycznia 2026 r.)

Zaproponowany przez MRPiPS projekt nowego aktu wykonawczego składa się z dwóch załączników. Pierwszy z nich obejmuje standardy niezbędne. Zostały one dodatkowo podzielone na takie, które podmiot zamierzający prowadzić żłobek, klub dziecięcy lub dzienny opiekun będą musieli spełniać, jeszcze zanim zaczną działalność opiekuńczą, czyli przed uzyskaniem wpisu do odpowiedniego rejestru w gminie oraz wymogi, które trzeba będzie spełniać w trakcie funkcjonowania. Z kolei załącznik drugi obejmuje standardy fakultatywne, które są w projekcie nazywane standardami podnoszenia jakości. Co istotne, zarówno pierwsze, jak i drugie są pogrupowane na trzy obszary obejmujące standardy w zakresie: pracy z dziećmi, organizacji pracy personelu zatrudnionego w żłobku i klubie dziecięcym lub dziennego opiekuna oraz współpracy z rodzicami. Każdy standard przyporządkowany do jednej z tych grup został jeszcze uszczegółowiony opisem, w jaki sposób powinien być osiągnięty.

Projekt rozporządzenia przewiduje też, że realizacja standardów będzie się odbywać na podstawie rocznego planu opiekuńczo-wychowawczo-edukacyjnego, który będzie konsultowany z rodzicami i akceptowany przez podmiot prowadzący placówkę.

Będzie wsparcie

Monika Rościszewska-Woźniak, prezeska Fundacji Rozwoju Dzieci im. Jana Amosa Komeńskiego, której eksperci pracowali nad standardami, podkreśla, że jakość opieki żłobkowej nie może tylko sprowadzać się do warunków lokalowych, sanitarnych czy pilnowania formalnych kwalifikacji opiekunów, lecz musi dotyczyć jakości relacji, jakie są w żłobku między kadrą a dziećmi, wewnątrz samego personelu oraz między nim a rodzicami. Stąd koncepcja standardów opiera się właśnie na tych trzech elementach, zaś podstawę dla określonych w projekcie wymogów stanowiły unijne ramy jakości wczesnej edukacji i opieki nad dziećmi oraz zalecenia Rady Europy.

– Mamy wyraźne dowody na to, że jedynie wysokiej jakości usługi wczesnej edukacji i opieki przynoszą korzyści, a gdy są one niskie, mają znaczny negatywny wpływ nie tylko na dzieci, lecz także na całe społeczeństwa – dodaje.

Dlatego tak ważne jest, aby standardy były obowiązkowe i kompleksowe oraz dotyczyły już etapu, gdy placówka opieki jest uruchamiana, oraz miały wymiar fakultatywności, dzięki czemu każdy żłobek będzie mógł robić jeszcze więcej dla poprawy jakości opieki.

– Standardy są dosyć szczegółowo opisane, zwłaszcza te zaliczane do niezbędnych. Uwzględniają one wszystkie podstawowe warunki, które powinny być spełnione z punktu widzenia dobrostanu i rozwoju dziecka. Kładą nacisk na aktywne uczenie, aranżację przestrzeni, autonomię dziecka, współpracę z rodzicami ale też konieczność zapewnienia mu bezpieczeństwa emocjonalnego – mówi Izabela Kułakowska, prezeska Instytutu Małego Dziecka im. Astrid Lindgren.

Jednocześnie zwraca uwagę, że wdrażanie standardów jakości opieki jest procesem długofalowym, obejmującym całościową zmianę organizacji pracy żłobka, a podmiotom prowadzącym powinno być zapewnione systemowe wsparcie w dochodzeniu do nich.

Okazuje się, że taka pomoc będzie zapewniona, bo rozporządzeniu będzie towarzyszyć podręcznik zawierający wskazówki, dobre praktyki i przykładowe wzory planów opiekuńczo-wychowawczo-edukacyjnych. ©℗